Tổng cục Thuế vừa khẳng định, không ban hành quy trình riêng hướng dẫn cụ thể trong trường hợp người nộp thuế kê khai giá chuyển nhượng bất động sản thấp hơn giá chuyển nhượng thực tế.

Giá kê khai thấp hơn giá chuyển nhượng diễn ra phổ biến

Lý do không không ban hành quy trình riêng để hướng dẫn cụ thể trong trường hợp người nộp thuế kê khai giá tính thuế bất động sản thấp hơn giá chuyển nhượng thực tế, theo Bộ Tài chính, là tại các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý thuế và quy trình về quản lý thuế hiện hành đã có hướng dẫn trình tự, cách xử lý, trách nhiệm của cơ quan thuế.

Theo ông Phan Thái Bình (ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội), tình trạng giá giao dịch bất động sản thực tế cao hơn nhiều so với giá kê khai trên hợp đồng chuyển nhượng xảy ra phổ biến, làm thất thu ngân sách nhà nước. Để khắc phục tình trạng này, Bộ Tài chính đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo cơ quan thuế và các cơ quan liên quan như tổ chức hành nghề công chứng thực hiện các biện pháp để chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp kê khai đúng giá chuyển nhượng, nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước.

“Tuy nhiên, các chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế thời gian qua còn rất chung chung, chưa giải quyết triệt để được gốc vấn đề mà ngược lại đã làm phát sinh những hệ lụy bất cập trong quá trình thực hiện cụ thể”, ông Bình phát biểu.

Hiện nay, theo quy định của pháp luật, việc kê khai tính thuế chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo hợp đồng thực tế. Trường hợp trong hợp đồng không ghi giá hoặc giá ghi trên hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn giá đất Nhà nước quy định thì giá tính thuế theo khung giá đất do UBND cấp tỉnh quy định.

“Bản chất đây là giao dịch dân sự với sự thỏa thuận của bên mua và bên bán. Như vậy, nguồn gốc của thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản chính là sự kê khai không trung thực của một bộ phận người dân tham gia giao dịch bất động sản và bảng giá đất của các địa phương hiện nay không sát với giá thị trường, còn thấp hơn nhiều so với giá thực tế”, ông Bình phân tích.

Tổng cục Thuế cho biết không ban hành quy trình riêng hướng dẫn cụ thể trong trường hợp giá kê khai thấp hơn giá chuyển nhượng bất động sản thực tế nhưng trước thực trạng giá kê khai thấp hơn giá giao dịch, trong thời gian tới, Tổng cục Thuế sẽ chỉ đạo cơ quan thuế các cấp tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền để người dân hiểu đầy đủ, chính xác về nghĩa vụ và lợi ích trong việc thực hiện nộp thuế chuyển nhượng bất động sản; những rủi ro, trách nhiệm khi kê khai giá không đúng, đồng thời tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu về giá đã giao dịch và kê khai thuế để làm căn cứ tính thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế.

“Trong thời gian tới, Bộ Tài chính kiến nghị cấp có thẩm quyền tổ chức rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản để sửa đổi, bổ sung đảm bảo thống nhất, đồng bộ. Cấp thẩm quyền cần bổ sung quy định giao dịch chuyển nhượng bất động sản phải thanh toán qua ngân hàng để phục vụ công tác quản lý giao dịch tài sản, bất động sản của các cơ quan quản lý nhà nước nói chung và quản lý thuế nói riêng”, Tổng cục Thuế cho biết.

Quản lý thẩm định giá bất động sản lỏng lẻo

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, bà Nguyễn Thị Thủy, thẩm định giá là khâu vô cùng quan trọng trong đấu giá đất. Tuy nhiên,  pháp luật đã trao cho tổ chức này chức năng quá lớn, trong khi cơ chế kiểm soát lại hết sức lỏng lẻo và đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn tới nhiều sai phạm trong thẩm định giá nói chung và thẩm định giá đất nói riêng thời gian vừa qua.

“Từ các vụ án được đưa ra xử lý vừa qua cho thấy, cùng là hành vi móc ngoặc giữa thẩm định viên với các tổ chức, cá nhân trong đấu giá nhưng đối với những gói thầu mua sắm trang thiết bị trả bằng ngân sách nhà nước thì giá được thẩm định đưa ra cao hơn rất nhiều so với giá trị thực. Còn đối với những lô đất của Nhà nước đưa ra đấu giá lại được thẩm định viên đưa ra mức giá rất rẻ. Mục đích cuối cùng của những trường hợp đẩy giá hay dìm giá này đều là để rút ruột, gây thiệt hại cho Nhà nước và làm lợi cho một nhóm thiểu số”, bà Thủy nêu thực trạng thẩm định giá hiện nay.

Bộ Tài chính vừa chính thức lên tiếng về vấn đề này khi cho rằng, nguyên nhân của các sai phạm, tiêu cực trong lĩnh vực thẩm định giá thời gian qua xuất phát từ các yếu tố khách quan và chủ quan.

Cụ thể, về khách quan, hệ thống pháp luật đôi khi còn chồng chéo, chưa đồng bộ; thông tin thị trường ít công khai và minh bạch; khách hàng cung cấp thông tin về tài sản thẩm định giá chưa trung thực và đầy đủ; việc thực hiện đấu thầu/đấu giá có nhiều quy định còn thiếu tính minh bạch, nảy sinh nhiều hiện tượng tiêu cực.

Về chủ quan, chủ yếu do việc vi phạm đạo đức nghề nghiệp thẩm định giá, nhất là việc móc ngoặc, thông đồng với khách hàng thẩm định giá để làm sai lệch kết quả thẩm định giá; cạnh tranh không lành mạnh bằng cách hạ giá dịch vụ, cắt giảm quy trình thẩm định giá, giảm chi phí thực hiện; không tuân thủ các quy định của pháp luật về thẩm định giá, tiêu chuẩn thẩm định giá (chủ yếu ở khâu thu thập và phân tích thông tin).

Để đấu tranh với tình trạng đẩy giá, dìm giá, Bộ Tài chính cho biết đã và đang xử lý nghiêm các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực thẩm định giá bằng hình thức nặng nhất là đình chỉ, thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh thẩm định giá đối với những doanh nghiệp vi phạm. Cụ thể, năm 2019 đã đình chỉ, thu hồi Giấy chứng nhận của 29 doanh nghiệp thẩm định giá; năm 2020 xử lý 25 doanh nghiệp; năm 2021 xử lý 26 doanh nghiệp. Và trong quý I năm nay đã có 8 doanh nghiệp thẩm định giá bị đình chỉ hoạt động, thu hồi Giấy chứng nhận

“Tiếp tục đẩy mạnh triển khai xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về giá, từng bước hỗ trợ nghề thẩm định giá có nguồn thông tin tham khảo tin cậy, qua đó giúp nâng cao chất lượng thẩm định giá…”, Bộ Tài chính cho biết.

Bà Thủy đề xuất, để giảm thiểu thất thoát tài sản nhà nước, Bộ Công an chọn một số phiên đấu giá đất có nhiều dư luận vừa qua để xác minh, điều tra làm rõ, nhằm tăng tính răn đe, phòng ngừa vi phạm, tội phạm trong hoạt động này.

“Vì những thủ đoạn trong đấu thầu, đấu giá đã gây ra thiệt hại rất lớn cho tài sản của Nhà nước chứ không chỉ đơn thuần là những vi phạm về quy định đấu giá, đấu thầu”, bà Thủy nhấn mạnh.