Công trình "kỳ quan" của sông nước niềm Tây

Theo kết quả lựa chọn nhà thầu được chủ đầu tư là Bộ NN&PTNT phê duyệt ngày 16/8/2019, Dự án Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé giai đoạn 1 có tổng mức đầu tư 3.309,5 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu chính phủ. Giai đoạn 1 dự án này gồm 11 gói thầu, trong đó có 3 gói thầu phi tư vấn, 5 gói thầu tư vấn và 3 gói thầu xây lắp. Thời gian thực hiện trong 24 tháng kể từ tháng10/2019. Đây là dự án nhóm A đã được nghiên cứu từ năm 2000 và chuẩn bị thủ tục đầu tư từ nhiều năm qua.

Theo Ban quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 10 (đại diện chủ đầu tư dự án) cho biết, trong giai đoạn 1 của dự án nhóm A này gồm có các công trình cống Cái Lớn là hợp phần dự án cấp 1, cống Cái Bé cấp 2, đường nối quốc lộ 61 với cống Cái Bé là dự án cấp 3. Ngoài ra, ở giai đoạn này còn thực hiện hợp phần mô hình sinh kế và các hoạt động phi công trình trên địa bàn tỉnh Kiên Giang và Hậu Giang do Sở NN&PTNT 2 địa phương này làm chủ đầu tư.

Theo thiết kế kỹ thuật, cống Cái Lớn sẽ được xây dựng dưới lòng sông Cái Lớn, có tổng chiều dài 470 mét, gồm 11 khoang cống rộng 40 mét/khoang, có cao trình ngưỡng -3,5 đến -6,5m. Cửa van cống, âu thuyền bằng thép, vận hành bằng hệ thống xilanh thủy lực, trên cống có cầu giao thông. Hai âu thuyền rộng 15 mét/âu thuyền, cao trình ngưỡng -5 mét, đi theo hai chiều ngược nhau. Tượng tự, cống Cái Bé được xây dựng dưới lòng sông Cái Bé, có tổng chiều dài 85 mét, gồm 2 khoang rộng 35 mét/khoang, cao trình ngưỡng -5 mét và âu thuyền rộng 15 mét, cao trình ngưỡng -4 mét. Cống Cái Lớn có khẩu diện lớn nhất Đông Nam Á hiện nay với 470m.

Riêng tuyến đê nối 2 cống với Quốc lộ 61 có tổng chiều dài 5,843 km được chia làm hai giai đoạn, gồm đoạn từ cống Cái Lớn đến cống Cái Bé có chiều dài 1,031 km; đoạn từ cống Cái Bé đến Quốc lộ 61 có chiều dài 4,812 km. Mặt đê được xây dựng có bề rộng 9 mét, cao trình 2 mét. Ngoài ra, Dự án cũng thực hiện các hạng mục phụ trợ gồm: hệ thống cung cấp điện, hệ thống chiếu sáng công trình; hệ thống thiết bị quan trắc, nhà vận hành, kè gia cố bảo vệ bờ sông…

Hiệu quả thiết thực và lâu dài

Dự án nhằm kiểm soát nguồn nước (mặn, lợ, ngọt), tạo điều kiện sản xuất ổn định, bền vững đối với các mô hình sản xuất theo hệ sinh thái (ngọt, mặn-lợ, ngọt-lợ luân phiên) cho vùng bán đảo Cà Mau hưởng lợi với diện tích tự nhiên 384.120ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp, thủy sản là 346.241ha.

Hệ thống cống thủy lợi Cái LỚn - Cái Bé kết hợp tuyến đê biển Tây tạo thành cụm công trình chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, phòng chống thiên tai, giảm ngập úng khi mặt đất hạ thấp (do lún sụt đất). Giảm thiệt hại do thiên tai (hạn, mặn) vào mùa khô cho các mô hình sản xuất trong vùng.

Hiệu quả của hệ thống cống này còn góp phần cấp và trữ nước ngọt trong mùa mưa cho vùng sản xuất mặn, ngọt huyện An Minh, An Biên với những năm mưa ít, tiêu thoát cho vùng hưởng lợi của dự án trong điều kiện biến đổi khí hậu, nước biển dâng.

Tuy nhiên, khi trao đổi với Phóng viên Báo Đầu tư Online- baodautu.vn mới đây, bà Đặng Thị Tuyết Em, Phó Bí thư, Chủ tịch HĐND tỉnh Kiên Giang thừa nhận, vào năm 2014 Bộ Giao thông đầu tư  xây cầu Cái Lớn - Cái Bé, nếu kết hợp với xây dựng hệ thống cống Cái Lớn - Cái Bé này thì tiết kiệm đáng kể ngân sách nhà nước. Rất tiếc là khi đó chưa có ai đặt vấn đề này. Vả lại Dự án hệ thống cống Cái Lớn - Cái Bé còn đang trong giai đoạn nghiên cứu và thảo luận chưa xong, trong khi nhu cầu bức xúc về về 2 cây cầu giao thông này là rất lớn và nằm trong Dự án Đường hành lan ven biển phía Nam đang gấp rút triển khai và giải ngân vốn vay ODA của nước ngoài.

Tuy vậy, việc xây dựng cống kết hợp đường bộ giao thông trên mặt cống và xây dựng đường mới kết nối với quốc lộ 61 cũng góp phần tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trong khu vực này.