Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cắt giảm lãi suất điều hành 50 điểm cơ bản, có hiệu lực từ 19/6, lần thứ ba trong chưa đầy ba tháng. Trước tình hình suy giảm thương mại kéo dài, HSBC giảm nhẹ dự báo tăng trưởng GDP của năm 2023 từ 5,2% xuống 5,0%.

Ngân hàng này cũng kỳ vọng NHNN sẽ tiến hành thêm một đợt cắt giảm lãi suất 50 điểm cơ bản trong chu kỳ nới lỏng này, đâu đó trong quý III/2023 nhằm hỗ trợ thêm cho tăng trưởng. 

Theo HSBC, 2023 là một năm khó khăn đối với nền kinh tế Việt Nam. Trong bối cảnh nhiều rủi ro làm chậm tăng trưởng ngày càng gia tăng, NHNN đã quyết định tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ. Trong chưa đầy ba tháng, NHNN đã ba lần giảm lãi suất điều hành, mỗi lần 50 điểm cơ bản. Sau khi trở thành ngân hàng trung ương đầu tiên ở châu Á cắt giảm lãi suất điều hành hồi đầu tháng 4/2023, NHNN lại có một đợt cắt giảm cuối tháng 5 trước khi công bố tiếp tục giảm lãi suất vào ngày 16/6. Có hiệu lực từ 19/6, lãi suất tái cấp vốn của NHNN sẽ giảm 50 điểm cơ bản xuống 4,5%.

Các mức lãi suất chính khác cũng giảm theo như lãi suất tái chiết khấu giảm 50 điểm cơ bản xuống 3,0% còn lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng giảm xuống 5,0%. Trong khi đó, lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi có kỳ hạn dưới 1 tháng giữ nguyên ở mức 0,5%/năm còn đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 đến 6 tháng giảm 25 điểm cơ bản xuống 4,75%/năm.

Tác động kinh tế

HSBC cho rằng, quyết định mới đây phản ánh rõ ràng sự cấp thiết của NHNN trong việc hỗ trợ tăng trưởng thông qua kênh tín dụng. Đây là động thái tiếp theo nhằm giảm chi phí tài trợ vốn cho doanh nghiệp và hộ gia đình, từ đó khuyến khích môi trường kinh doanh và hỗ trợ tâm lý người tiêu dùng.

Rõ ràng, 2023 là một năm khó khăn với nền kinh tế Việt Nam. Sau khi chứng kiến tốc độ tăng trưởng của quý I/2023 giảm mạnh xuống còn có 3,3% so với cùng kỳ năm trước, Việt Nam tiếp tục chuẩn bị cho những khó khăn lớn hơn. Mặc dù các chỉ số mới nhất cho thấy tình hình không đến nỗi xấu đi, nền kinh tế Việt Nam vẫn chưa có dấu hiệu "chạm đáy" để bật trở lại.

Thật vậy, dữ liệu lĩnh vực bên ngoài chậm lại vẫn là rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng. Xuất khẩu tính từ đầu năm đến nay đã giảm hơn 10% so với cùng kỳ năm trước, sự suy yếu thể hiện trong nhiều ngành hàng. Tất cả các ngành hàng chính như điện tử tiêu dùng, dệt may/da giày, máy móc và đồ nội thất gỗ đều sụt giảm mạnh ở mức hai con số, chưa thấy dấu hiệu phục hồi đáng kể.

HSBC cập nhật dự báo một số chỉ số chính của Việt Nam

Cụ thể, xuất khẩu sang Mỹ, điểm đến xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với thị phần 30%, từ đầu năm tới nay đã giảm gần 20% so với cùng kỳ năm trước. Bất chấp những khó khăn của lĩnh vực bên ngoài, ngành dịch vụ của Việt Nam vẫn tiếp tục là một điểm sáng, phần nào bù đắp cho những suy yếu nêu trên.

Tuy nhiên, có sự khác biệt lớn giữa những mặt hàng giá trị cao, ví dụ như ô tô và dịch vụ liên quan đến du lịch. Tính bình quân 3 tháng, doanh thu bán ô tô giảm hơn 40% so với cùng kỳ năm trước, gần bằng với mức của giai đoạn giãn cách xã hội năm 2021. Điều đó cho thấy những suy yếu của lĩnh vực bên ngoài đã ngấm vào bên trong, tác động đến tiêu dùng cá nhân.

Điều đáng mừng là lượng khách du lịch nhập cảnh vào Việt Nam có chiều hướng tích cực. Việt Nam đã đón gần 1 triệu du khách trong vòng hai tháng qua, tương đương 70% mức của năm 2019. Có hai nguồn khách du lịch cần lưu ý. Du khách Hàn Quốc đã phục hồi tới 80% của mức trước đại dịch trong khi tỷ lệ này mới chỉ đạt 35% đối với du khách Trung Quốc.

May mắn là những nút thắt đang tiếp tục được tháo gỡ. Một mặt, Việt Nam đã phục hồi các chuyến bay trực tiếp với Trung Quốc đạt khoảng 40% mức của năm 2019, cao thứ nhì trong các nước thuộc ASEAN, chỉ sau Singapore (53%). Trong khi đó, Quốc hội cũng đang xem xét việc nới lỏng các hạn chế về thị thực vốn được mong đợi từ lâu.

Với những nỗ lực thúc đẩy du lịch, Việt Nam nhiều khả năng sẽ chứng kiến một cú hích mạnh hơn trong quý IV/2023, mặc dù hơi trễ so với ước tính ban đầu của HSBC. Bên cạnh sự cấp thiết trong hỗ trợ tăng trưởng, động thái mới của NHNN tiếp tục phản ánh hai cân nhắc.

"Một mặt, NHNN vẫn duy trì tâm thế tích cực về triển vọng lạm phát, một lần nữa khẳng định "lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát". Thật vậy, lạm phát đã liên tục dịu xuống, gần đây đã xuống dưới 3% so với cùng kỳ năm trước. Mức này thấp hơn nhiều so với trần 4,5% của NHNN nhờ giá năng lượng thế giới hỗ trợ và lạm phát lương thực trong nước được xoa dịu", HSBC nhận định.

Việc tăng giá bán lẻ điện bình quân 3% hồi đầu tháng 5/2023, vốn thường tác động lên lạm phát sau một tháng, cũng tạo ra rủi ro tăng lạm phát nhưng trong tầm quản lý được. Trước những diễn biến gần đây, HSBC giảm dự báo lạm phát năm 2023 xuống 2,6% (trước đây là 4,0%).

Một vấn đề khác NHNN cân nhắc chính là ổn định tiền tệ. Bất chấp đồng USD mạnh lên gần đây, đồng VND vẫn duy trì tương đối ổn định nhờ tình hình tài khoản vãng lai được cải thiện. Trong khi Việt Nam phải hứng chịu những "cơn gió ngược" trong thương mại, tình hình nhập khẩu còn suy giảm nặng hơn xuất khẩu do bản chất ngành sản xuất thiên về nhập khẩu.

Theo đó, thặng dư thương mại bình quân một tháng trong năm 2023 đã tăng gấp đôi lên 2 tỷ USD. Mặc dù vậy, diễn biến của cặp tỷ giá USD-VND vẫn cần theo dõi sát sao vì Fed nhiều khả năng chưa hoàn tất chu kỳ thắt chặt.

Tựu chung lại, HSBC giảm nhẹ dự báo tăng trưởng năm 2023 xuống 5,0% (trước đây là 5,2%) sau khi xem xét mức độ suy giảm thương mại kéo dài và ảnh hưởng sâu rộng hơn kỳ vọng.

"Giờ đây, chúng tôi kỳ vọng nền kinh tế sẽ phục hồi đáng kể từ quý IV/2023, đảm bảo sự hỗ trợ hơn nữa về chính sách tiền tệ. Sau khi giảm tổng cộng 150 điểm cơ bản trong quý II/2023, chúng tôi kỳ vọng sẽ còn một đợt giảm 50 điểm cơ bản nữa trong quý III/2023.

Động thái này nhiều khả năng sẽ đưa lãi suất điều hành của Việt Nam xuống 4,0%, đảo ngược những nỗ lực thắt chặt trong năm 2022, đồng thời tương đương với mức giảm lãi suất trong suốt đại dịch. Mặc dù vậy, vẫn còn một khả năng không có thêm đợt cắt giảm lãi suất trong sáu tháng cuối năm 2023 trong trường hợp tăng trưởng "chạm đáy" và bật trở lại sớm hơn kỳ vọng", HSBC cho biết.