Chỉ tính từ đầu tháng 7 đến nay, thị trường ghi nhận hơn chục ngân hàng tăng lãi suất huy động gồm NCB, Eximbank, SeABank, VIB, BaoViet Bank, Saigonbank, VietBank, MB, BVBank, KienLong Bank và mới nhất là VPBank. Trước đó, chỉ tính riêng tháng 6, thị trường cũng ghi nhận 23 ngân hàng thương mại tăng lãi suất huy động, nhiều nhà băng điều chỉnh lãi suất 2 - 3 lần.

Lãi suất tiết kiệm cao nhất kỳ hạn 3 tháng là 3,8%/năm tại NamABank, OceanBank, OCB; 6 tháng cao nhất là 5,05%/năm tại NCB; 9 tháng cao nhất là 5,4%/năm tại BVBank; 12 tháng cao nhất là 5,7%/năm tại BVBank.

Theo giới phân tích tài chính, tăng trưởng tín dụng hồi phục (đến cuối tháng 6/2024 tín dụng toàn nền kinh tế tăng trưởng 6%), khiến nhiều nhà băng phải tăng lãi suất huy động nhằm đảm bảo cân đối nguồn vốn. Bên cạnh đó, hoạt động can thiệp của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thông qua các công cụ tín phiếu và bán ngoại tệ cũng ảnh hưởng tới thanh khoản VND của các ngân hàng.

Công ty cổ phần Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) nhận định, lãi suất huy động tăng trở lại là một kịch bản phù hợp dựa trên biến động của kỳ vọng tỷ giá và chính sách lãi suất. Thực tế, từ đầu quý II/2024, mặt bằng lãi suất VND bắt đầu tăng và đến giữa năm, mức lãi suất huy động VND từ các ngân hàng đã tăng khoảng 0,5% đến 1% cho các kỳ hạn khác nhau. Lãi suất giao dịch trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng cũng tăng. Các mức lãi suất can thiệp thị trường từ cơ quan quản lý như lãi suất thị trường mở (OMO), lãi suất phát hành tín phiếu cũng được điều chỉnh cao hơn.

Tuy nhiên, hai mức lãi suất điều hành chính thức là lãi suất tái cấp vốn và trần lãi suất huy động ngắn hạn vẫn giữ nguyên không thay đổi. Ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối kinh doanh tiền tệ, Ngân hàng UOB Việt Nam cho rằng, các diễn biến trên cho thấy chưa có sự thay đổi chính sách tiền tệ từ cơ quan quản lý trong thời gian qua. UOB bảo lưu quan điểm đối với các diễn biến lãi suất trên thị trường.

Theo ông Quang, những mức lãi suất mang tính chất thương mại (huy động từ dân cư và doanh nghiệp, thị trường liên ngân hàng…) đang được điều chỉnh để phù hợp hơn với diễn biến cung cầu vốn trên thị trường, tương quan với lãi suất USD trên thị trường thế giới, với cả lợi tức đầu tư so với các kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản, vàng. Vả lại, các mức lãi suất thương mại nêu trên đã ở mức rất thấp trong 6 tháng cuối năm 2023 do nền kinh tế tăng trưởng chậm. Tuy nhiên, kể từ quý II/2024, tình hình kinh tế đã có những bước cải thiện rõ rệt, do vậy mặt bằng lãi suất sẽ tìm đến điểm cân bằng mới.

“Mức lãi suất huy động hiện nay vẫn thấp hơn trong những năm trước dịch bệnh. Chúng tôi dự báo, mặt bằng lãi suất VND trong 6 tháng cuối năm có thể tiếp tục tăng nhẹ 0,25% đến 0,75%, tạo ra đường cong lãi suất hài hòa cho các kỳ hạn từ 1 tháng đến 12 tháng ở mức từ 3% đến 6% vào cuối năm 2024. Đây là mức khá hợp lý trong điều kiện vĩ mô ổn định, lạm phát đang được kiểm soát quanh mức 4%, tỷ giá VND/USD có thể biến động 4-5% năm 2024”, ông Quang nói. 

Lãi suất tiền gửi tiết kiệm tăng trở lại, dù chưa quá cao, song trước bối cảnh các kênh đầu tư (chứng khoán, bất động sản…) chưa hồi phục rõ nét, tiền nhàn rỗi vẫn chọn ngân hàng, nên tiết kiệm tăng kỷ lục. Số liệu NHNN đưa ra, tiền gửi của người dân và tổ chức kinh tế đến tháng 6/2024 ước đạt 13,575 triệu tỷ đồng, tăng 1,5% so với cuối năm 2023.

Ngoài ra, NHNN cho biết, tổng phương tiện thanh toán tính đến cuối tháng 4 đạt hơn 16 triệu tỷ đồng, tăng 0,13% so với đầu năm. Trước đó, số liệu NHNN đưa ra, đến cuối tháng 3/2024, tổng tiền gửi của khách hàng cá nhân và tổ chức kinh tế tại các tổ chức tín dụng là 13,3 triệu tỷ đồng, tăng 1,1% so với tháng liền trước. Trong đó, tiền gửi của dân cư đã lên gần 6,68 triệu tỷ đồng, tăng 2,2% so với đầu năm và lập kỷ lục mới.

Theo bà Bùi Thị Thao Ly, Giám đốc phân tích, Công ty Chứng khoán Shinhan Việt Nam, dù dư địa giảm lãi suất vay không còn nhiều khi lãi suất huy động bắt đầu tăng trở lại trong tháng 6/2024 ở nhiều ngân hàng, với mức tăng bình quân khoảng 0,5%. Tuy nhiên, thông qua việc đẩy mạnh chuyển đổi số, đơn giản các thủ tục cho vay, tiết giảm chi phí, kỳ vọng từ nay đến cuối năm các ngân hàng sẽ giảm lãi suất cho vay thêm 0,5-1% để hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, kinh tế. 

Trong khi đó, ông Ngô Thành Huấn, Giám đốc khối tài chính cá nhân Công ty cổ phần FIDT cho rằng, chứng khoán đáng để đầu tư nhất trong nửa cuối năm 2024, vì chứng khoán là kênh đầu tư đi trước diễn biến của nền kinh tế, về mặt bản chất, nó còn được gọi là thị trường của sự kỳ vọng. Còn về kênh tiền gửi, ông Huấn nhận định, không quá hấp dẫn trong giai đoạn này. Dù đã tăng trong thời gian gần đây, nhưng lãi suất tiền gửi đang ở mức thấp, tăng trưởng nằm trong vùng định giá.