Chị Nguyễn Thị Thu Hương, Dương Nội, Hà Đông bị kiến ba khoang bò lên mặt vào ban đêm. Tuy nhiên chị nghĩ đơn giản rằng mình không bị đốt nên sáng dậy rửa mặt bình thường và đi làm.

Khi cảm giác rát ở mặt chị vô thức đưa tay lên gãi. Tối về chị thấy đau rát không chịu được và khi soi gương khi phát hiện mặt mình đã đỏ ứng với các nốt màu trắng.

Theo bác sỹ chuyên khoa 2 Nguyễn Minh Thu, Phó trưởng Khoa khám bệnh, Bệnh viện Da liễu Trung ương, thời gian gần đây, Khoa Khám bệnh tiếp nhận nhiều trường hợp viêm da tiếp xúc do côn trùng, trong đó có kiến ba khoang đến khám. Có ngày hàng vài chục ca bệnh.

Các bệnh nhân đến khám thường có tổn thương da bỏng rát, đỏ, có trường hợp tổn thương loét, bội nhiễm. Hầu hết bệnh nhân đến khám đều đã trải qua quá trình tự điều trị, từ theo phương pháp dân gian đến thuốc bôi, nhưng không đỡ, đến khi tổn thương nặng, lan rộng mới đến viện.

Có nhiều người không phát hiện kiến ba khoang tấn công khi nào, qua một đêm ngủ dậy thấy đỏ rực. Nhưng cũng có người, khi phát hiện có kiến ba khoang trên da liền đập mạnh, thậm chí chà xát cho kiến chết, khiến độc tố giải phóng nhiều trên da, gây tổn thương rộng và sâu.

Một số trường hợp bị ở các vị trí nhạy cảm như mắt, nách, bộ phận sinh dục, bẹn… gây ra các triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt của người bệnh.

Một số trường hợp bị chất độc pederin dính vào mí mắt gây sưng nề, viêm kết mạc, tăng nguy cơ tổn thương giác mạc, thậm chí mất thị lực tạm thời nếu dụi mắt khiến pederin rơi vào trong mắt. Da ở nách, bẹn, đùi mỏng, mềm, nhạy cảm hơn cũng dễ tổn thương nặng hơn.

Các khu vực này có khuynh hướng cọ xát khi hoạt động nên sang thương có xu hướng lan tỏa rộng hơn các vùng khác, gây hạn chế vận động. Vị trí đặc thù nên các khu vực này ẩm ướt, lâu lành hơn các vùng da hở.

Theo các bác sỹ, trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin (C24H43O9N), độc tính mạnh gấp 12 - 15 lần nọc của rắn hổ nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn nhưng sẽ khiến vùng da tiếp xúc tổn thương, bỏng rát.

Khi tiếp xúc với độc tố kiến ba khoang, tổn thương thường gặp ở vùng da hở như mặt, hai tay. Vết thương thành vệt dài hoặc thành đám. Ban đầu là những nốt ban đỏ rồi sưng lên thành mụn mủ.

Thông thường kiến ba khoang không tiết độc tố nếu không bị nghiền nát, chà xát. Vì thế, khi phát hiện kiến ba khoang đang bám trên da, thay vì đập nát con kiến (hậu quả khiến vùng da tiếp xúc kiến bỏng rát), hãy thổi phù cho kiến bay đi rồi dùng khăn giấy xử lý con kiến.

Chuyên gia này cũng cảnh báo, con kiến ba khoang rất nhỏ, nếu không để ý, chúng có thể bám vào quần áo, chăn màn, khăn rửa mặt và khi tiếp xúc với da, nọc độc của kiến ba khoang có thể khiến da bị tổn thương. Vì thế, quần áo sau phơi khô cần rũ mạnh, trước khi mặc đồ cũng phải rũ mạnh quần áo, rũ mạnh khăn rửa mặt...

Trước khi ngủ cần kiểm tra chăn chiếu, buông màn để ngăn nguy cơ côn trùng xâm nhập. Nên hạn chế bật đèn trong nhà, chỉ bật đèn ban công. Còn nếu bật đèn trong nhà thì nên đóng chặt các cửa.

Trước nguy cơ tấn công của kiến ba khoang, bác sỹ khuyến cáo, ngay khi phát hiện vùng da đỏ, phù nề, có mụn mủ nghi ngờ do kiến ba khoang, cần nhanh chóng rửa bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý hoặc sản phẩm không có tính tẩy mạnh, nhằm loại bỏ độc tố của kiến ba khoang khỏi da.

Hãy cố gắng rửa nhẹ nhàng để không làm trầy xước hoặc vỡ vết thương. Việc rửa này nhằm trung hòa hoặc giảm bớt các yếu tố dị ứng, kích ứng da.

Nếu kịp rửa độc tố ngay sẽ giảm nguy cơ tổn thương da. Tuy nhiên, nhiều người khi phát hiện vùng da đỏ rát, tổn thương là mua thuốc về bôi, không rửa qua.

Tiếp đó có thể bôi hồ nước để làm dịu da, sau đó nên đi khám để bác sỹ đánh giá có cần bôi thêm các loại thuốc chuyên biệt như corticoid bôi, uống kháng histamin, uống kháng sinh khi có dấu hiệu bội nhiễm theo chỉ định của bác sỹ.

Một số bệnh như zona, herpes da (nhiễm virus herpes simplex - HSV) có các triệu chứng trên da dễ bị nhầm lẫn với viêm da do kiến ba khoang.

Người bệnh không nên tự đoán, tự chữa bệnh bằng đơn thuốc của người khác, dùng mẹo hay bài thuốc dân gian như đắp lá cây, vẽ khoán… vì không điều trị đúng nguyên nhân làm tăng nguy cơ bệnh diễn tiến nặng hơn.