Thế là tròn 1 tháng, kể từ ngày vụ việc người dân 2 xã Cẩm Vân, Cẩm Tâm, huyện Cẩm Thủy và xã Yên Lâm, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa ra tuyến đường liên xã (đoạn chạy qua đội An Cư, xã Cẩm Tâm) để canh giữ chiếc xe tải đi ra từ Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái (có trụ sở đóng tại địa bàn xã Cẩm Vân), do nghi ngờ doanh nghiệp này tẩu tán chất độc hại. Một tháng trôi qua với bao biến động, bao trạng thái, phản ứng...

Tháng “vào cuộc” của cơ quan chức năng

Ngay sau khi khai quật và phát hiện số lượng lớn hóa chất chôn ngầm dưới lòng đất, ngày 31/8, Công an tỉnh Thanh Hóa đã có quyết định tạm đình chỉ hoạt động của Công ty Nicotex Thanh Thái 1 tháng để phục vụ công tác điều tra.

Sau đó đúng 1 tuần, vào ngày 6/9, Công an tỉnh Thanh Hóa đã có văn bản báo cáo kết quả điều tra ban đầu với Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa về những vi phạm của Nicotex Thanh Thái.

Theo đó, quá trình kiểm tra bước đầu đã phát hiện Nicotex Thanh Thái có một số vi phạm, như không thực hiện đầy đủ tần suất giám sát môi trường theo quy định; xây hệ thống xử lý nước thải không đúng theo quy định; làm phát tán mùi hôi nồng khó chịu của thuốc bảo vệ thực vật ra môi trường; chôn lấp các chất thải nguy hại chưa qua xử lý...

Ngay lập tức, ông Nguyễn Đức Quyền, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Thanh Hóa đã ra công văn “hỏa tốc” yêu cầu các cơ quan chức năng điều tra vụ việc Nicotex Thanh Thái chôn ngầm hóa chất độc hại.

Theo đó, UBND tỉnh Thanh Hóa đã chỉ đạo Công an tỉnh khẩn trương điều tra, nhanh chóng kết luận rõ các sai phạm, mức độ vi phạm pháp luật trong việc chấp hành quy định pháp luật về bảo vệ môi trường của Công ty và có hình thức xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Ngày 18/9, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ra Quyết định số 3253/QĐ-XPHC về việc xử phạt vi phạm hành chính đối với Nicotex Thanh Thái. Theo đó, tổng mức xử phạt mà UBND tỉnh Thanh Hóa đưa ra cho Nicotex Thanh Thái là 421.150.000 đồng.

Kèm theo đó, yêu cầu tạm đình chỉ hoạt động sản xuất - kinh doanh của Nicotex Thanh Thái để khắc phục hậu quả do các hành vi vi phạm gây ô nhiễm môi trường đã gây ra. Đây là mức phạt hành chính cho các mức lỗi vi phạm, khung hình phạt đã được áp dụng tối đa, không có yếu tố giảm nhẹ.

Đồng thời với Quyết định trên, UBND tỉnh Thanh Hóa cũng yêu cầu Công an tỉnh khẩn trương điều tra làm rõ trách nhiệm cá nhân, tập thể liên quan và xem xét khởi tố vụ án.

Sau đó, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa cũng đã có buổi tiếp xúc với bà con xã Yên Lâm, huyện Yên Định để lắng nghe những ý kiến, đề xuất về vụ việc.

Tháng kiên trì, cảnh giác của người dân địa phương

Cũng trong 1 tháng qua, người dân nơi đây luôn kiên trì “dựng lều, nấu cháo” ngay bên cạnh khuôn viên Công ty để canh giữ hiện trường, không cho tẩu tán tang vật, chờ đợi kết quả phán xét của các cơ quan chức năng. Kèm theo đó là tinh thần cảnh giác cao độ của người dân, do tại hiện trường đã xảy ra nhiều hiện tượng bất thường.

Người dân đã thắc mắc, vì sao chiếc xe tải nhẹ mang biển kiểm soát 29N - 1622 tiến vào khuôn viên nhà máy của Nicotex Thanh Thái mà không vấp phải sự kiểm tra, ngăn chặn nào từ lực lượng canh giữ bên ngoài?

Khi chiếc xe này lặng lẽ rời khỏi khuôn viên Nicotex Thanh Thái thì bị người dân phát hiện và xe bất ngờ quay đầu “chạy trốn” trong khu văn phòng Nicotex Thanh Thái, còn người dân bị ngăn không được vào với lý do “hiện trường đang được phong tỏa”?

Cho đến nay, chưa rõ chiếc xe này vào Công ty với mục đích gì. Lực lượng bảo vệ cũng không lập biên bản về sự việc.

Cũng trong thời gian này, đại diện các bên đã xác nhận, vào khoảng 21 giờ 30 phút tối ngày 10/9, nhân dân phát hiện đã có 4 đối tượng lạ đột nhập bằng cách vượt tường rào vào khu vực hiện trường Nicotex Thanh Thái, sau khi bị phát hiện đã bỏ chạy. Nhân dân đã yêu cầu giữ nguyên hiện trường và đề nghị đại diện đội “bảo vệ hiện trường” cùng lập biên bản thu giữ tang vật, trong đó có những tang vật đáng ngờ.

Tiếp đó là vụ việc vào 23 giờ 50 phút ngày 18/9, người dân lại phát hiện tại hiện trường khu xưởng sản xuất của Nicotex Thanh Thái phát ra tiếng ồn của động cơ máy nổ. Nghi ngờ Nicotex Thanh Thái vẫn đang hoạt động bình thường, người dân đã trình báo với ca trực Công an huyện Cẩm Thủy lập biên bản hiện trường…

Tháng người dân hoang mang về bệnh tật

Cũng trong tháng qua, lo ngại về ảnh hưởng bởi hóa chất chôn ngầm của Nicotex Thanh Thái, chính quyền địa phương lân cận nhà máy của Nicotex Thanh Thái đã cho kiểm tra, rà soát và phát hiện nhiều trường hợp mắc bệnh hiểm nghèo trong những năm qua.

Theo kết quả rà soát của xã Yên Lâm được tổng hợp từ tháng 7/1997 đến nay, toàn xã có 957 trường hợp mắc các bệnh, như ung thư, viêm đường hô hấp, da liễu, tiết niệu… Trong đó, đáng chú ý là có 225 người mắc bệnh thần kinh, 160 người mắc bệnh viêm đường hô hấp và 142 người bị ung thư - những căn bệnh chiếm tỷ lệ cao nhất tại đây. Đã có 162 người bị chết vì bệnh.

Với đặc thù là bình độ địa hình dốc, xã Yên Lâm nằm thấp nhất so với hai xã Cẩm Vân, Cẩm Tâm và mặt bằng của Nicotex Thanh Thái. Người dân nơi đây đã rất lo ngại “hóa chất chảy chỗ trũng”, ảnh hưởng tới các mạch nước ngầm tại xã Yên Lâm. Trong khi đó, người dân ở đây hầu hết vẫn dùng nước trực tiếp từ các giếng đào.

Quá hoang mang, lo ngại về vụ việc, nên trong cuộc tiếp xúc với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa, ông Lê Quốc Hường, sống ở thôn Cao Khánh, xã Yên Lâm đã đề nghị các cơ quan chức năng cung cấp nguồn nước sạch và cung cấp thẻ bảo hiểm y tế suốt đời cho những người dân trong khu vực này.

“Chúng tôi hoang mang trước những thông tin về nồng độ ô nhiễm một số hóa chất độc hại, có thể ảnh hưởng lâu dài đến những thế hệ đời con, đời cháu của chúng tôi”, ông Hường bức xúc.

Khi trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư điện tử - baodautu.vn, ông Hoàng Sỹ Bình, Giám đốc Sở Y tế Thanh Hóa nhận định: “Từ kết quả khảo sát này chưa thể kết luận là do ảnh hưởng từ các chất độc hại do Nicotex Thanh Thái chôn, bởi vì thành phần của đoàn khảo sát chưa có chuyên môn sâu, mới chỉ là rà soát thông thường, nên kết quả chỉ là thông số bề nổi ban đầu. Tuy nhiên, nếu đúng những bất thường về sức khỏe của người dân trong vùng này có liên quan đến việc chôn ngầm hóa chất của Nicotex Thanh Thái, thì sự việc còn tiềm ẩn những hiểm họa khôn lường”.

… và tháng của đầy lo âu, băn khoăn

Mặc dù UBND tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức họp báo công bố kết quả điều tra ban đầu vụ việc Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái chôn hóa chất độc hại dưới lòng đất, song có rất nhiều câu hỏi, băn khoăn được đặt ra, như vì sao vụ vi phạm pháp luật của Nicotex Thanh Thái đến nay đã rõ, mà cơ quan chức năng chưa khởi tố vụ án?

Các cơ quan chức năng đã báo cáo lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa biết có bao nhiêu điểm chôn thuốc trừ sâu dưới lòng đất của Nicotex Thanh Thái chưa, hay mới chỉ là dựa trên lời khai của phía công ty? Đã có tham mưu của cơ quan chức năng liên quan đến đánh giá tác động ô nhiễm môi trường hay chưa?…

Song song với đó là việc người dân liên tiếp phát hiện thêm nhiều vật chứng “lạ” xung quanh khu vực trong và ngoài khuôn viên của Nicotex Thanh Thái, như vôi, muối...

Còn nhiều tình tiết liên quan đến vụ việc này cần được làm sáng tỏ và cũng cần có hình phạt thích đáng với hành vi phạm luật, gây hậu quả nghiêm trọng của Nicotex Thanh Thái.

Sĩ Chức