Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) triển khai biện pháp can thiệp mới, từ 3/6 bán vàng trực tiếp qua 4 ngân hàng thương mại nhà nước và Công ty Vàng bạc đá quý (SJC) để các đơn vị này bán vàng cho người dân. Phương án mới này của NHNN, được dư luận đồng tình ủng hộ và cho rằng sẽ có kết quả giảm giá chênh theo mục tiêu nhưng cần có giải pháp dài hạn như sửa đổi Nghị định 24 cho phù hợp với tình hình hiện nay.

Ngày 13/6, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thông báo giá bán vàng miếng trực tiếp là 75,98 triệu đồng/lượng  cho 4 ngân hàng thương mại nhà nước và Công ty Vàng bạc đá quý (SJC). Giá vàng miếng ngày 13/6 bằng giá với phiên 12/6  và giảm 3 triệu đồng/lượng so với ngày đầu thực hiện bán vàng trực tiếp cho 4 ngân hàng thương mại và Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC). Đây là ngày thứ 6 liên tiếp NHNN giữ nguyên giá bán vàng miếng SJC.

Triển khai theo phương án mới, bước đầu chênh lệch giá bán vàng miếng SJC và giá vàng thế giới đã được thu hẹp. Sáng 13/6, giá vàng miếng SJC vẫn ổn định với giá bán ra đồng loạt 76,98 triệu đồng/lượng, giữ nguyên mức giá so với chốt phiên 12/6.

Cần những giải pháp căn cơ

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, mục tiêu đặt ra khi quản lý thị trường vàng là làm sao để vàng không ảnh hưởng tới kinh tế vĩ mô, không ảnh hưởng tới tỷ giá. Nghĩa là làm cho vàng kém hấp dẫn đi, không cho dùng vàng làm phương tiện thanh toán, để người dân bán vàng ra, lấy tiền đưa vào sản xuất kinh doanh. Trực tiếp hay gián tiếp đều phải phục vụ cho kinh tế đất nước.

Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 5/6/2024 phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5 năm 2024, Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước tiếp tục có giải pháp trước mắt và lâu dài để quản lý thị trường vàng, bảo đảm thị trường vàng hoạt động ổn định, hiệu quả, minh bạch…"Không để vàng hóa nền kinh tế và ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô", Nghị quyết nêu.

Vàng hóa nền kinh tế là hiện tượng kim loại quý lấn át hoặc thay thế đồng tiền trong nước, được sử dụng rộng rãi như một loại tiền tệ. Hơn 10 năm trước, tình trạng này xảy ra, tạo sức hút lớn với nhà đầu tư, người dân. Vàng trở thành nơi "làm ăn" của giới đầu cơ. Trong khi, người dân có thói quen quy đổi giá trị của một vật ra số vàng tương ứng, như một chiếc xe bằng 10 lượng. Năm 2012, Nghị định 24 về quản lý kinh doanh vàng được ban hành, giúp cân bằng cung - cầu, ổn định thị trường.

Phát biểu tại phiên chất vấn của Quốc hội với lãnh đạo Chính phủ ngày 6/6, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề cập đến một số nội dung liên quan đến các nhóm vấn đề chất vấn, trong đó có đề cập đến thị trường vàng. Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, mục tiêu được Chính phủ đề ra là bảo đảm thị trường vàng phát triển ổn định, lành mạnh, ngăn chặn tình trạng vàng hóa nền kinh tế. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết, Chính phủ, Thủ tướng đã có hàng loạt chỉ đạo, đôn đốc Ngân hàng Nhà nước khẩn trương thực hiện các giải pháp quản lý, bình ổn thị trường vàng như đấu thầu; tăng cường thanh tra, kiểm tra, kịp thời xử lý nghiêm vi phạm; chỉ đạo tổ chức thực hiện quy định về hóa đơn điện tử có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế…Thời gian tới, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, sửa đổi, bổ sung Nghị định số 24 phù hợp với bối cảnh tình hình mới, bảo đảm thị trường vàng phát triển ổn định, lành mạnh, minh bạch, hiệu quả, hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn tình trạng vàng hóa nền kinh tế.

Đề cập đến vấn đề vàng vàng hóa, chuyên gia kinh tế TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, vấn đề vàng hóa, trong 10 năm vừa qua, NHNN và Chính phủ thành công trong việc chống vàng hóa ở một mức độ nào đó. Người dân hiện nay không còn dùng vàng như đơn vị để thanh toán. Các ngân hàng không huy động vàng, không cho vay vàng.

TS. Nguyễn Trí Hiếu dẫn chứng, lấy một mô hình trên thế giới để thấy quốc gia nào không có vàng hóa: Mỹ. Nước Mỹ họ cũng bán vàng vật chất và vàng trang sức nhưng bên cạnh vàng vật chất và vàng trang sức, thị trường chứng khoán của Mỹ có những sản phẩm để đầu tư vào vàng, chứng khoán trong những công ty. “Người ta đầu tư vào chứng khoán vàng, người dân ở Mỹ không mua vàng, họ mua là mua mấy đồng coin thôi. Ở Việt Nam rất lạ là những ngày vừa rồi chưa có gia đình nào bị cướp vàng. Ở Mỹ thì sợ mang vàng về nhà bị cướp, nên họ không bao giờ giữ vàng ở nhà, và họ phải mua bảo hiểm vàng”, TS. Hiếu nói.

Còn TS.Lê Xuân Nghĩa cho rằng, để quản lý thị trường vàng phải có những giải pháp căn cơ, quan tâm đầy đủ đến xây dựng biện pháp quản lý vàng, phải học tập kinh nghiệm các nước, quản lý bằng thuế là quan trọng nhất, một số nước bằng quota, hoặc chống độc quyền hạn chế cạnh tranh, gian lận thương mại…

Mua vàng đầu cơ lúc này là hết sức rủi ro

Các chuyên gia cũng đưa ra những cảnh báo để người dân thận trọng khi mua vàng. Theo TS.Trương Văn Phước, NHNN bán vàng cho 04 NHTM NN và Công ty SJC và giá vàng đã xuống. Người dân tập trung mua vàng rất lớn. Với góc nhìn của biến động thị trường, TS.Trương Văn Phước cho rằng, lúc này người dân cần hết sức thận trọng vì chỉ một động thái NHTW Trung Quốc ngưng mua vàng cho dự trữ của họ thì giá vàng mỗi đêm giảm xuống từ 80 đến 100 USD, cũng như nhiều biến số kinh tế của Mỹ và Châu Âu… “gười dân cần thận trọng, dĩ nhiên tài sản là quyền của công dân, pháp luật không cấm mua bán nhưng nên thận trọng”, TS.Trương Văn Phước  nhấn mạnh.

Theo TS Trương Văn Phước, có thể nói, trong hơn 12 năm qua, Nghị định 24 đã có đóng góp quan trọng cùng với các chính sách như là không cho các TCTD huy động vàng, không cho các giao dịch vàng qua các sàn…, chúng ta chứng kiến tập quán của người dân Việt Nam đã thay đổi nhiều. Vàng không là phương tiện trao đổi, định giá, thậm chí không còn là phương tiện cất giữ tài sản nữa. Trong Nghị định 24, do SJC chiếm số lượng lớn, NHNN muốn việc chế biến gia công đó phải sử dụng nguồn nguyên liệu chủ động từ NHNN. Tôi cho rằng, đó là hướng tiếp cận chính sách đúng trong 10 năm qua. Sắp tới, tôi nghĩ việc giá cả bao nhiêu sẽ để thị trường quyết định. Tuy nhiên, NHNN với tư cách nắm giữ dự trữ ngoại hối quốc gia, mà vàng là tài sản có nguyên liệu do thị trường quốc tế quyết định nên NHNN nên giữ lấy quyền xuất nhập khẩu vàng. Còn việc chế biến gia công nên trao lại cho doanh nghiệp hoặc TCTD có điều kiện. “Như vậy chúng ta sẽ chứng kiến sự điều tiết của thị trường vàng theo quy luật cung cầu và giá cả chắc chắn sẽ không có sự chênh lệch như thời gian vừa qua, dĩ nhiên đó là một cách nghĩ góc nhìn riêng của tôi. Dần dần người dân sẽ rời xa vàng vật chất”, TS. Phước nói.

Về phía người dân, TS Trương Văn Phước có lời khuyên là nên thận trọng, nên mua ít, nếu mua nhiều mà giá xuống nhiều thì chúng ta phải gánh những khoản lỗ do chính công sức chúng ta tạo ra.

“Việc cung ứng vàng ra thị trường của NHNN là một  nỗ lực của Chính phủ là kéo giá vàng xuống. Bên cạnh vàng, Chính phủ hay NHNN còn phải cân đối với bao nhiêu mặt hàng khác rất thiết yếu cho đời sống của người dân. Nếu một hôm không cầm 1  lượn vàng thì chắc chắn chúng ta vẫn sống, nhưng nếu một hôm chúng ta không có xăng dầu, không có phân bón, gạo, nhu yếu phẩm thì sẽ thế nào… Cho nên cũng cần phải thông cảm rằng, việc NHNN cung ứng một lượng vàng để đáp ứng cho người dân như vậy là tốt”, TS Trương Văn Phước nhấn mạnh.