Tiên phong cấp vốn cho phát triển xanh, bền vững 

Phát biểu tại Hội thảo “Đa dạng vốn cho phát triển bền vững” do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức sáng nay (15/12), Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Ngọc Cảnh cho hay, tính đến năm 2050 tổng nhu cầu đầu tư dài hạn cho phát triển kinh tế xanh, kinh tế bền vững của Việt Nam vào khoảng từ 670-700 tỷ USD, trong đó nhu cầu cho thích ứng với biến đổi khí hậu khoảng 368 tỷ USD (chiếm khoảng 6,8% GDP/năm).

Điều này đòi hỏi cần tăng cường, vận động mọi nguồn lực cho mục tiêu tăng trưởng xanh quốc gia, đặc biệt là từ thị trường vốn trái phiếu xanh, tín dụng xanh, thị trường các-bon và các nguồn huy động quốc tế bên cạnh nguồn vốn từ ngân sách nhà nước.

Thời gian qua, các ngân hàng đã tích cực cho vay xanh. Tính đến 30/11/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 750.000 tỷ đồng, tăng bình quân 21%/năm giai đoạn 2017 - 9/2025, cao hơn mức tăng trưởng dư nợ tín dụng chung của cả nền kinh tế. Điều đấy cho thấy các ngân hàng và tổ chức tín dụng rất quan tâm tạo ra kênh vốn tín dụng cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Một trong những ngân hàng tích cực nhất cho vay xanh là Agribank.

Ông Vương Văn Quý, Phó Trưởng ban Chính sách tín dụng Agribank cho biết, với vai trò chủ lực trong đầu tư phát triển "Tam nông", Agribank đã sớm xác định tăng trưởng xanh góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững là nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược kinh doanh. Theo đó, Agribank không chỉ cung ứng vốn mà còn đồng hành cùng Chính phủ và NHNN trong việc hiện thực hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030.

Tính đến quý III/2025, tổng dư nợ tín dụng xanh của Agribank đạt 28.355 tỷ đồng với gần 40.000 khách hàng. Cơ cấu tín dụng xanh của Agribank phản ánh rõ nét định hướng ưu tiên cho phát triển bền vững: Năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (hơn 53%), lâm nghiệp bền vững (hơn 24%), nông nghiệp xanh (hơn 21%)... 

Đặc biệt, ngân hàng đã triển khai nhiều gói tín dụng quy mô lớn, lãi suất ưu đãi để "khơi thông" dòng vốn xanh như gói 50.000 tỷ đồng với lãi suất ưu đãi giảm từ 0,5% - 1,5%/năm cho các doanh nghiệp, HTX ứng dụng công nghệ cao; tiên phong cho vay Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp; triển khai 3 chương trình tín dụng dành riêng cho khách hàng doanh nghiệp và cá nhân với tổng quy mô 42.000 tỷ đồng để tài trợ cho các dự án, phương án SXKD sản phẩm dịch vụ thuộc lĩnh vực xanh, giao thông xanh...

Cùng với tăng tốc cho vay xanh, Agribank cũng triển khai các chương trình hợp tác, phối hợp, giải pháp góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững như: Xây dựng Khung ESG nội bộ, tích hợp các tiêu chí môi trường - xã hội - quản trị vào thẩm định tín dụng; Quản lý rủi ro môi trường: Tuân thủ Thông tư 17/2022/TT-NHNN, Agribank đã tích hợp quy trình đánh giá rủi ro môi trường vào hoạt động cấp tín dụng, đảm bảo dòng vốn không chảy vào các dự án gây hại cho môi trường..

Đặc biệt, để huy động nguồn lực cho vay xanh, thời gian qua, Agribank đã tích cực mở rộng hợp tác với WB, ADB, JICA, EU về vốn ưu đãi và hỗ trợ kỹ thuật.

Ông Quý đánh giá, hiện nay hành lang pháp lý đang tạo thuận lợi cho vay xanh. Đặc biệt, năm 2025 có thể coi là bước ngoặt quan trọng với lĩnh vực này, cơ hội tăng trưởng tín dụng xanh đang rộng mở nhờ những thay đổi tích cực trong khung khổ pháp lý.

Cụ thể, Nghị định 156/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/7/2025 được coi là "cú hích" lịch sử với kinh tế tuần hoàn. Điểm đột phá nhất là quy định cho phép tổ chức tín dụng cho vay không có tài sản bảo đảm lên tới 70% giá trị dự án đối với các mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ hoặc kinh tế tuần hoàn. Đây chính là cơ hội vàng để Agribank mạnh dạn hơn trong việc cấp vốn cho các HTX, doanh nghiệp nông nghiệp  những đối tượng trước đây thường gặp khó khăn vì thiếu tài sản thế chấp. Chính sách này cởi trói cho dòng vốn, giúp ngân hàng chuyển từ tư duy "vay dựa trên tài sản" sang "vay dựa trên dòng tiền và hiệu quả dự án xanh".

Ngoài ra, Quyết định 21/2025/QĐ-TTg được Thủ tướng ban hành ngày 4/7/2025 quy định bộ tiêu chí môi trường và danh mục phân loại xanh cũng tháo gỡ được khó khăn bấy lâu nay của các nhà băng. Với bộ tiêu chí rõ ràng này, Agribank có thể dễ dàng nhận diện, thẩm định và cấp tín dụng xanh chính xác, tránh rủi ro "tẩy xanh" (greenwashing), đồng thời giúp các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các ưu đãi của Nhà nước... 

Cần thêm ưu đãi và minh bạch dữ liệu để ngân hàng tăng tốc cho vay xanh 

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, song theo đánh giá của NHNN, tỷ trọng tín dụng xanh trong tổng dư nợ toàn nền kinh tế còn thấp (dưới 5%).

Để khơi thông mạnh mẽ hơn nữa dòng vốn cho phát triển bền vững, ông Vương Văn Quý cho rằng, trước hết cần xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải, năng lượng, đa dạng sinh học, mở cho doanh nghiệp và tổ chức tài chính sử dụng khi đánh giá dự án. Đồng thời, phải chuẩn hóa quy định về đo lường, kiểm kê phát thải khí nhà kính.

Thứ hai, cần ban hành chính sách ưu đãi cụ thể như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các khoản vay xanh; cấp bù lãi suất hoặc tái cấp vốn với lãi suất ưu đãi, đặc biệt cho các lĩnh vực chuyển đổi năng lượng, nông nghiệp bền vững; xây dựng quỹ bảo lãnh xanh quốc gia để chia sẻ rủi ro với ngân hàng, có cơ chế khuyến khích các ngân hàng mở rộng danh mục tín dụng xanh.

Thứ ba, cần tổ chức các chương trình đào tạo và hỗ trợ miễn phí từ NHNN và các tổ chức quốc tế để nâng cao năng lực ESG cho doanh nghiệp, bao gồm hướng dẫn lập báo cáo ESG và áp dụng công nghệ xanh.

Thứ tư, để đa dạng hóa nguồn vốn xanh, cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho trái phiếu xanh theo tiêu chuẩn quốc tế (như Green Bond Principles), đồng thời khuyến khích Sở Giao dịch Chứng khoán (HNX/HOSE) phát triển thị trường thứ cấp để tăng thanh khoản.

Ngoài ra, ông Quý cũng đề nghị các Bộ, ban, ngành cùng vào cuộc và tham gia thỏa thuận đàm phán với các đối tác quốc tế để tiêu chuẩn của Việt Nam tiệm cận với tiêu chuẩn của quốc tế, đồng thời xây dựng hướng dẫn thủ tục đơn giản hóa để rút ngắn thời gian phê duyệt.

Đối với cơ chế ưu đãi cho vay xanh, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) cho biết, trước đây, các ngân hàng thương mại sử dụng chính nguồn lực của chính mình để ưu đãi cho vay lĩnh vực này.

Tuy nhiên, Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội đã quy định cơ chế hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh vay vốn thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn hoặc áp dụng tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa và các ngân hàng thương mại, mở ra cơ hội lớn để tiếp cận vốn ưu đãi, giúp các đơn vị chuyển đổi mô hình kinh doanh bền vững hơn.

"NHNN sẽ trình Chính phủ dự thảo Nghị định hướng dẫn tuần này và sẽ có hiệu lực đầu năm tới", Bà Tùng cho biết. 

Đối với cơ sở dữ liệu, bà Tùng cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm công bố công khai danh mục dự án xanh để ngân hàng có căn cứ cho vay một cách minh bạch.