Dừng xuất khẩu, doanh nghiệp sản xuất cố gắng hợp lý hóa các chi phí, giữ ổn định giá thành, chặn hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá, sản xuất, kinh doanh phân bón giả... là những giải pháp đã được đưa ra Hội nghị trực tuyến về bình ổn thị trường phân bón do Liên Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT vừa đồng tổ chức.

Nguồn cung không thiếu nhưng giá cao chót vót

Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) Nguyễn Văn Thanh cho biết: "Sau thời gian tăng giá kỷ lục vào cuối năm 2018, giá phân bón đã liên tục giảm và chạm đáy vào tháng 7/2020. Nhưng từ đó đến nay, giá phân bón bắt đầu phục hồi và có chiều hướng tăng cao trong những tháng gần đây".

Theo ông Thanh, giá phân bón tăng là do giá nông sản trên thế giới liên tục tăng trong thời gian qua (điển hình là giá gạo) kết hợp với tình hình thời tiết thuận lợi đã thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, kèm theo đó là nhu cầu phân bón. Trong khi đó, do giá phân bón giảm quá sâu trong nửa đầu năm 2020, nguồn cung phân bón trên thế giới lại có xu hướng giảm nên không kịp đáp ứng nhu cầu phục hồi quá nhanh.

Bên cạnh đó, dịch Covid-19 được kiểm soát ở mức độ nhất định tại các thị trường lớn như Bắc Mỹ, châu Âu, Trung Quốc... đã khiến nhu cầu đối với nhiều mặt hàng này phục hồi rất nhanh. Kết hợp với chính sách nưới lỏng tiền tệ và tài khóa trên toàn cầu, không chỉ phân bón mà hầu hết các mặt hàng cơ bản như sắt thép, than đá, xăng dầu, thức ăn chăn nuôi... đều chứng kiến mức tăng giá rất mạnh.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hàng năm, nước ta sử dụng trên 10 triệu tấn phân bón. Năm 2020, sử dụng 10,23 triệu tấn, trong đó 7,6 triệu tấn phân bón vô cơ và 2,63 triệu tấn phân bón hữu cơ. Hiện nay, tổng công suất đăng ký của các nhà máy phân bón trong nước là 29,25 triệu tấn.

6 tháng đầu năm 2021, sản lượng sản xuất phân bón các loại đạt khoảng 4,69 triệu tấn phân bón vô cơ các loại, tăng 11,7% so cùng kỳ 2020. Trong đó, lượng phân bón nhập khẩu đạt khoảng 2,31 triệu tấn, tăng gần 15% so với cùng kỳ năm 2020.

Nguồn cung không thiếu nhưng do tác động của một loạt chi phí đầu vào, nguyên nhiên liệu, cước vận tải, nên giá phân bón trong nước đã tăng cao chót vót.

Bộ NN&PTNT cho biết, từ đầu năm 2021 đến nay, giá phân bón trong nước và thế giới đã liên tục tăng cao, ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất nông nghiệp của người dân.

Cụ thể, giá phân bón sản xuất trong nước như đạm Cà Mau tăng từ 6.800 đồng/kg lên 11.700 đồng/kg (tăng 72%); phân DAP Đình Vũ tăng từ 8.550 đồng/kg lên 14.300 đồng/kg (tăng 67,3%); phân NPK Bình Điền – loại NPK 16-16-8+13S tăng từ 8.860 đồng/kg lên 10.760 đồng/kg (tăng 24,3%).

Đối với các loại phân bón nhập khẩu, như phân SA bột của Trung Quốc tăng từ 3.270 đồng/kg lên 5.250 đồng/kg (tăng 60,6%); phân DAP 64% nhập khẩu từ Trung Quốc tăng từ 11.200 đồng lên 16.800 đồng/kg (tăng 50%); phân Kali miểng Israel từ 6.650 đồng/kg lên 11.500 đồng/kg (tăng 72,9%).

Trước tình trạng giá phân bón cao chót vót, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã đề nghị Bộ Công Thương chỉ đạo Quản lý thị trường kiểm tra, rà soát các cửa hàng kinh doanh phân bón, thuốc trừ sâu, không để tình trạng đầu cơ, trữ hàng...tạo khan hiếm giả để trục lợi.

Dừng xuất khẩu, ưu tiên thị trường trong nước

Ông Bùi Thế Chuyên, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Hóa Chất Việt Nam (Vinachem) khẳng định, dù nguồn cung không thiếu nhưng chi phí đầu vào tăng quá mạnh buộc giá thành phẩm phải tăng, như lưu huỳnh tăng 170%, amoniac tăng gấp 2 lần.

Quý I/2021, khi có biến động tăng giá, Tập đoàn này đã chủ động làm việc với doanh nghiệp trong nước để có giải pháp bình ổn thị trường, tập trung tối đa cho sản xuất, hạn chế và thậm chí là dừng xuất khẩu phục vụ tối đa cho trong nước.

"Trước mắt, để bình ổn thị trường phân bón cần tập trung tháo gỡ vấn đề lưu thông, vận chuyển. Về lâu dài, cần giảm chi phí sản xuất, dù vẫn phải chấp nhận giá cao đối với một số nguyên liệu nhập khẩu đầu vào. Quan trọng hơn cả là bình ổn giá các mặt hàng nguyên liệu sẵn có trong nước như than cho sản xuất URE, amoniac cho sản xuất DAP…", ông Chuyên đề xuất, 

Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau cho biết, doanh nghiệp đã hạn chế xuất khẩu từ đầu năm, đồng thời nhà máy đã gia tăng tất cả năng lực sản xuất, duy trì nhà máy 100 - 110% công suất, nhưng quy luật về giá không thể khác được với thị trường thế giới. 

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, trước thực trạng giá phân bón tăng cao, ngay từ quý I/2021, liên Bộ đã làm việc với các doanh nghiệp, tập đoàn sản xuất phân bón trong nước và đề nghị giảm xuất khẩu, ưu tiên phân bón phục vụ cho nhu cầu trong nước. Trên thực thế, xuất khẩu phân bón đã giảm trong những tháng qua.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho rằng, phân bón là mặt hàng thuộc diện bình ổn giá, nhưng việc bình ổn sẽ rất khó khăn khi nguyên nhân tăng giá chủ yếu là do giá nguyên liệu tăng. Việc áp dụng các quy định hành chính vào thị trường khi Việt Nam đã có những cam kết quốc tế càng khó khả thi.

Dù vậy, Liên Bộ sẽ cố gắng đề xuất với Thủ tướng Chính phủ một số giải pháp góp phần hỗ trợ, chia sẻ khó khăn với bà con nông dân. Theo đó, đề nghị các doanh nghiệp sản xuất tiếp tục cố gắng, bảo đảm chạy đúng công suất trên cơ sở bảo đảm an toàn cho công nhân, bảo đảm các biện pháp phòng chống dịch Covid-19 với mục tiêu cung cấp đầy đủ phân bón cho thị trường.

Ngành nông nghiệp hướng dẫn bà con nông dân sử dụng phân bón tiết kiệm, cố gắng chuyển đổi sang các loại phân bón khác kết hợp với việc sử dụng phân bón hữu cơ, tăng tỷ trọng phân bón hữu cơ trong chăm sóc cây trồng.

Liên Bộ cũng đồng thời đề nghị các doanh nghiệp sản xuất phân bón chủ động làm việc với các kênh phân phối để chủ động có các giải pháp bảo đảm lưu thông, đưa phân bón đến với các khu vực cần để đảm bảo cho vụ Đông-Xuân sắp tới.

“Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị với Chính phủ, Quốc hội xem xét lại vấn đề thuế giá trị gia tăng đối với sản xuất phân bón”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết.  

Liên quan đến các biện pháp phòng vệ thương mại đối với mặt hàng phân bón DAP và MAP, trong phiên rà soát tới đây, Bộ Công Thương sẽ tiếp nhận các ý kiến đề xuất của các nhà sản xuất phân bón DAP và MAP cũng như các đơn vị kinh doanh nhập khẩu và sử dụng phân bón khác để đưa ra quyết định đúng đắn nhất, trên cơ sở tuân thủ quy định của pháp luật cũng như các cam kết của WTO.