Quan điểm này được chia sẻ tại phiên thảo luận "Xu hướng & Cơ hội đầu tư 2024" diễn ra mới đây, trong khuôn khổ Diễn đàn & Triển lãm về Đổi mới Sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á - InnoEx 2024, tại TP. Thủ Đức (TP.HCM), với sự tham gia của lãnh đạo các quỹ đầu tư hàng đầu.

Chuyển dịch dòng vốn đầu tư 

Theo ông Lâm Quốc Thái, Giám đốc cấp cao VinaCapital Venture Capital Fund, mặc dù còn quá sớm để đưa ra kết luận cuối cùng về dòng vốn đầu tư vào startup Việt Nam trong năm 2024, dữ liệu từ năm 2023 và nửa đầu năm 2024 cho thấy một xu hướng rõ ràng: nguồn vốn, đặc biệt là vốn đầu tư mạo hiểm, đang có dấu hiệu giảm. Tuy nhiên, sự sụt giảm về số lượng lại đi kèm với sự tập trung vốn vào các startup có hiệu quả hoạt động tốt, cho thấy thị trường đang ngày càng “chọn lọc” hơn.

Cũng theo ông Thái, tại VinaCapital Venture Capital Fund, nhiều startup sở hữu các dự án công nghệ đột phá vẫn đang thu hút được nguồn vốn đáng kể. Đặc biệt, các startup tập trung vào việc ứng dụng công nghệ để giải quyết những thách thức hiện hữu trong các ngành truyền thống tại Việt Nam như giáo dục, y tế hay logistics đang nhận được sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư.

Bà Hoàng Thị Kim Dung, Giám đốc quốc gia của Genesia Ventures Việt Nam, chỉ ra rằng bối cảnh hiện tại đang đặt ra nhiều thách thức không chỉ cho các startup Việt Nam mà cả trên toàn cầu. Tuy nhiên, bà Dung cũng nhìn nhận tích cực về việc nguồn vốn đầu tư giảm, cho rằng đây là cơ hội để các startup thể hiện khả năng tự chủ tài chính, tận dụng nội lực thay vì phụ thuộc vào nguồn vốn bên ngoài.

Một điểm sáng đáng chú ý khác, theo bà Dung, là chất lượng sản phẩm và dịch vụ của các startup Việt Nam đang ngày càng được nâng cao. Ngay cả trong giai đoạn khó khăn, các doanh nghiệp vẫn không ngừng ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo để tối ưu hóa hoạt động sản xuất kinh doanh.

Bà Dung nhấn mạnh rằng, sản phẩm và dịch vụ chất lượng, đáp ứng được nhu cầu và làm hài lòng khách hàng, chính là nguồn vốn quý giá và bền vững cho startup. Khách hàng không chỉ mang lại doanh thu, tạo dòng tiền ổn định mà còn đóng vai trò then chốt trong sự phát triển lâu dài của doanh nghiệp.

Bà Dung cũng chia sẻ về chiến lược đầu tư của Genesia Ventures, cho biết: "Chúng tôi xem xét kỹ lưỡng cán cân cung cầu và cấu trúc thị trường trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Các startup nhận được sự ủng hộ từ chúng tôi thường là những startup có khả năng thích ứng cao, sẵn sàng đối mặt với những biến động có thể xảy ra trong tương lai".

Trong khi đó, ông Erik Jonsson, Giám đốc điều hành Antler Vietnam nhận định, các startup trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) đang thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư. Ở Việt Nam, một số startup hoạt động trong lĩnh vực AI chứng tỏ được tiềm lực rất mạnh, nếu họ có khả năng tìm ra những thị trường tiềm năng và những quy trình có thể áp dụng AI một cách hiệu quả. Trong giai đoạn các nguồn vốn đầu tư ở các giai đoạn sau đều đang được thắt chặt hơn, các startup cần phải xác định được thế mạnh cạnh tranh của mình, kể cả khi sử dụng những công nghệ mới và đầy hứa hẹn như AI. 

Việt Nam là “cánh đồng xanh” 

Ông Erik Jonsson nhận định, nhiều nhà sáng lập Việt Nam hiện nay vẫn còn tập trung vào việc sao chép các mô hình kinh doanh đã thành công ở châu Âu và châu Mỹ, coi Việt Nam như một thị trường tiềm năng để triển khai các ý tưởng tương tự. Tuy nhiên, Việt Nam đã chứng tỏ được vị thế của mình là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á trong thập kỷ qua. Với thị trường hơn 100 triệu dân, Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài. Nhiều chuyên gia tin rằng Việt Nam hoàn toàn có khả năng vươn lên trở thành trung tâm khởi nghiệp của khu vực, tương tự như Singapore hiện nay.

Tuy nhiên, ông Erik Jonsson cũng lưu ý rằng, mặc dù Việt Nam là một "cánh đồng xanh" đầy tiềm năng cho các startup, không phải mô hình kinh doanh nào cũng có thể dễ dàng thành công tại đây. "Việt Nam là một thị trường siêu cạnh tranh", ông Jonsson nhấn mạnh và cho rằng: "Điều này thể hiện rõ qua việc các công ty có thể nhanh chóng xây dựng một đội ngũ nhân sự tài năng với chi phí thấp. Để khởi nghiệp thành công ở Việt Nam, bạn phải xác định đúng nhu cầu thị trường, hiểu rõ văn hóa và nắm bắt cơ hội càng sớm càng tốt".

Bà Hoàng Thị Kim Dung khuyên các doanh nghiệp nước ngoài có ý định thâm nhập thị trường Việt Nam nên tìm kiếm một đối tác địa phương hoặc bắt đầu bằng việc xây dựng một đội ngũ nhân sự tại Việt Nam. Đối tác hoặc đội ngũ này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp truyền tải hiệu quả sứ mệnh và tầm nhìn của mình sang một thị trường đặc thù như Việt Nam.

"Việt Nam hoàn toàn có thể chứng minh là một điểm đến đáng tin cậy cho các nhà đầu tư", bà Dung khẳng định và cho rằng: "Những tín hiệu tích cực trong tăng trưởng kinh tế và hệ sinh thái khởi nghiệp năng động của Việt Nam cho thấy thị trường này còn rất nhiều dư địa phát triển".

Tương tự, ông Lâm Quốc Thái nhận định, so với các thị trường đầu tư mạo hiểm sôi động như Mỹ, Việt Nam vẫn còn khá non trẻ, với lịch sử phát triển chỉ khoảng 20 năm. Tuy nhiên, những lợi thế vốn có của Việt Nam như dân số đông, nguồn nhân lực chất lượng cao... vẫn luôn là điểm sáng thu hút các nhà đầu tư. "Chúng tôi rất lạc quan về sự phát triển của các startup Việt Nam trong tương lai, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ", ông Thái khẳng định.

Bản lĩnh của founders trong thời biến động

Vậy, trong bối cảnh thị trường và công nghệ biến động không ngừng, các quỹ đầu tư đang tìm kiếm những "thuyền trưởng" startup, những nhà sáng lập có những phẩm chất gì? Trả lời câu hỏi này, ông Erik Jonsson chia sẻ rằng, trong thời đại đầy biến động này, ông đặc biệt đánh giá cao những nhà sáng lập có kiến thức chuyên sâu trong một lĩnh vực cụ thể. Ý tưởng kinh doanh ban đầu có thể thay đổi theo thời gian, nhưng chính kiến thức chuyên môn sâu rộng của nhà sáng lập sẽ đóng vai trò như "mỏ neo" vững chắc giúp startup vượt qua sóng gió. Những nhà sáng lập này không nhất thiết phải là doanh nhân dày dạn kinh nghiệm, nhưng họ cần có tư duy nhạy bén và khả năng giải quyết vấn đề để dẫn dắt doanh nghiệp vượt qua những thách thức.

Ông Lâm Quốc Thái nhấn mạnh vào khả năng thực thi của các nhà sáng lập. Theo ông, để đưa ý tưởng ra thị trường, cần có năng lực biến lý thuyết thành hiện thực. Bên cạnh đó, nhà sáng lập cần có kỹ năng làm việc nhóm để xây dựng và dẫn dắt đội ngũ. Cuối cùng, sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh chóng với những thay đổi của thị trường cũng là yếu tố không thể thiếu.

Trong khi đó, bà Hoàng Thị Kim Dung chỉ ra rằng giai đoạn đầu khởi nghiệp luôn đầy rẫy khó khăn. Khả năng lãnh đạo và điều hành của nhà sáng lập sẽ quyết định sự sống còn của startup. Vì vậy, các nhà sáng lập cần có đam mê thực sự với lĩnh vực và ý tưởng kinh doanh của mình.

Ngoài ra, bà Dung cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của tốc độ, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Các nhà sáng lập cần nhanh nhạy nắm bắt thị trường, chớp lấy cơ hội và giải quyết vấn đề kịp thời. Những phẩm chất này sẽ càng trở nên quý giá khi thị trường gặp khó khăn.