Tòa án Nhân dân tỉnh Bắc Giang sắp mở lại phiên tòa xét xử sơ thẩm đối với 10 bị cáo trong vụ án “vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên”, liên quan tới các sai phạm tại mỏ than Bố Hạ của Công ty cổ phần Khoáng sản Bắc Giang.

Trong số này, có 4 cựu cán bộ cơ quan quản lý Nhà nước bị đưa ra xét xử về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, gồm: Lại Hồng Thanh, cựu Phó tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và khoáng sản Việt Nam; Phạm Ngọc Chi, cựu Phó cục trưởng điều hành Cục Kiểm soát hoạt động khoáng sản miền Bắc; Phạm Phú Ninh, cựu Phó chánh văn phòng Cục Khoáng sản Việt Nam; Lưu Ngọc Thành, cựu chuyên viên Cục Khoáng sản Việt Nam.

Quá trình điều tra xác định, từ năm 2017 đến 2022, ngoài Tổng cục Địa chất và khoáng sản Việt Nam, Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Giang, Thanh tra tỉnh Bắc Giang cũng đã thành lập nhiều đoàn thanh tra tại mỏ than Bố Hạ, biết hoạt động khai thác than vượt trữ lượng song không kiến nghị xử lý.

Cụ thể, theo quy định, hàng năm, Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Giang đều nhận được báo cáo định kỳ hoạt động khoáng sản của Công ty Khoáng sản Bắc Giang, qua đó thể hiện từ thời điểm 30/12/2019 đã khai thác vượt tổng trữ lượng hơn 71.000 tấn than; tháng 12/2022 vượt 1,6 triệu tấn than khai thác bằng phương pháp lộ thiên.

Tuy nhiên, chỉ có đoàn thanh tra tháng 12/2021 của Tổng cục Địa chất và khoáng sản Việt Nam (thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường) xử lý về hành chính đối với các vi phạm liên quan tới hoạt động khai thác trái quy định tại đây.

Cụ thể, ngày 28/6/2019, Chánh thanh tra tỉnh Bắc Giang đã ra quyết định thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong thực hiện nghĩa vụ thuế và trong hoạt động khai thác khoáng sản, bảo vệ môi trường giai đoạn 2014-2018, qua đó phát hiện một số vi phạm về hành chính trong hoạt động khai thác khoáng sản.

Ngày 30/4/2021, UBND tỉnh Bắc Giang cũng đã có quyết định thanh tra việc chấp hành pháp luật về đất đai, môi trường, khoáng sản đối với dự án mỏ than Bố Hạ.

Từ kết quả thanh tra, đoàn thanh tra đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành kết luận vào ngày 6/4/2022, trong đó đã phát hiện việc từ khi được cấp phép đến hết tháng 11/2021, Công ty Khoáng sản Bắc Giang đã khai thác vượt công suất, trữ lượng được cấp phép, có dấu hiệu vi phạm pháp luật, nhưng không có kiến nghị, đề xuất xử lý.

Theo trình bày của ông Phạm Văn Lợi, Phó trưởng phòng Phòng, chống tham nhũng, Thanh tra tỉnh Bắc Giang (Trưởng đoàn thanh tra); ông Vũ Văn Hưng, Phó chánh thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Giang, cùng một số thành viên đoàn thanh tra, việc phát hiện hành vi khai thác lộ thiên vượt trữ lượng là nội dung phát sinh sau khi có chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang. Trưởng đoàn thanh tra trực tiếp làm việc, ghi nhận theo số liệu các đơn vị liên quan cung cấp.

Kết quả này đã được đoàn kiểm tra năm 2021 của Tổng cục Địa chất và khoáng sản Việt Nam kiểm tra, phát hiện và xử lý, nên đoàn thanh tra chỉ ghi nhận theo kết quả xử lý trước đó, không tham mưu, kiến nghị, xử lý gì.

Cơ quan tố tụng đánh giá, do tin tưởng kết quả kiểm tra của cơ quan chuyên môn đã xử lý, nên đoàn thanh tra của tỉnh Bắc Giang đã không tham mưu xử lý hành vi này. Do đó, không cần thiết phải xem xét xử lý đối với các thành viên đoàn thanh tra.

Ngoài ra, quá trình điều tra cũng thu giữ một số tài liệu thể hiện Công ty Khoáng sản Bắc Giang chi tiền cho một số cá nhân tại cơ quan quản lý như: Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Giang, Thanh tra tỉnh, UBND huyện Yên Thế, Cục Thuế tỉnh Bắc Giang, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Bắc Giang…

Một số bị cáo ban đầu cũng khai có việc chi tiền hằng tháng hoặc chi cho các đợt thanh, kiểm tra, song sau đó đã thay đổi lời khai, cho rằng thời điểm mới bị bắt, tâm lý hoang mang, lo sợ nên trình bày không đúng sự thật.