Đến tháng 10/2019, cả nước đã có 4.665 xã (52,4%) được công nhận đạt chuẩn NTM, tăng 35,3% so với cuối năm 2015 (là thời điểm tổng kết giai đoạn 1) và hoàn thành vượt 2,4% so với mục tiêu 10 năm (2010-2020); xây dựng NTM về đích trước 1,5 năm so với mục tiêu năm 2020 của Đảng, Quốc hội và Chính phủ giao. 36/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã hoàn thành sớm và vượt mục tiêu 5 năm được Thủ tướng Chính phủ giao; 8 tỉnh, thành phố đã có 100% số xã được công nhận đạt chuẩn NTM (Nam Định, Hà Nam, Hưng Yên, Thái Bình, Đà Nẵng, Đồng Nai, Bình Dương và Cần Thơ). Đặc biệt, tỉnh Đồng Nai và tỉnh Nam Định đã có 100% đơn vị cấp huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Theo công bố mới đây của Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn đã tăng 2,8 lần, từ 12,8 triệu đồng năm 2010 lên 35,9 triệu đồng năm 2018. Kết quả giảm nghèo đạt thành tựu ấn tượng, tỷ lệ nghèo nông thôn giảm từ 17,4% năm 2010 giảm xuống 9,6% năm 2018. Ở hầu khắp các vùng quê nông thôn, điều kiện giao thông, điện, nước, thông tin liên lạc, điều kiện học tập, khám chữa bệnh… đã được tăng cường mạnh mẽ. Công nghiệp nông thôn tăng trưởng bình quân 12,2%/năm giai đoạn 2008-2017, cao hơn mức tăng trưởng giá trị sản xuất toàn ngành công nghiệp. Chương trình OCOP mới phát triển nhưng đã tạo thành phong trào phát triển mạnh mẽ. Nhiều tỉnh chủ động có nhiều chương trình chính sách hiệu quả phát huy mạnh mẽ lợi thế địa phương nâng cao giá trị sản phẩm vùng miền và thu nhập của người dân.

Phát biểu khai mạc tại Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020 tổ chức tại TP. Nam Định ngày 19./10, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị các Bộ, ngành Trung ương, các địa phương và các nhà khoa học tập trung nghiên cứu, thảo luận để làm rõ năm vấn đề. Một là, đánh giá những thành tựu, kết quả nổi bật của chương trình trong thời gian vừa qua, nhất là nhìn nhận, đánh giá lại công tác chỉ đạo triển khai, thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới từ Trung ương đến cơ sở.

Hai là, đánh giá vai trò và sáng tạo của người dân; kinh nghiệm tuyên truyền, vận động thu hút, lôi cuốn người dân, giúp người dân thấy được quyền và lợi ích chính đáng của mình, từ đó sẵn sàng chung sức, đồng lòng tham gia xây dựng nông thôn mới.

Ba là, chỉ ra những bài học kinh nghiệm thành công cũng như những tồn tại, hạn chế, những bất cập để phục vụ tốt hơn cho công tác chỉ đạo xây dựng nông thôn mới những năm tiếp theo,…

Bốn là, nghiên cứu ban hành khung khổ pháp lý để triển khai chương trình và đề xuất chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, tiêu chí, các văn bản hướng dẫn để triển khai xây dựng NTM trong giai đoạn mới.

Cuối cùng là, đề xuất các giải pháp, cụ thể hóa quan điểm, mục tiêu và nhiệm vụ phù hợp với thực tiễn, thiết thực và hiệu quả hơn, để phát triển nông thôn hài hòa, hướng tới chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân ngày càng tốt hơn, trong đó tập trung vào xây dựng khung khổ chính sách cho xây dựng nông thôn mới của cả nước giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến 2030; lựa chọn các nội dung để đưa vào văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc và Đại hội Đảng các cấp.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới qua 9 năm, thực sự đã tạo ra bước đột phá lịch sử, làm thay đổi diện mạo nông thôn Việt Nam, vị thế của người nông dân được nâng cao, đời sống cả thiện rõ nét, sản xuất nông nghiệp tiếp tục được tái cơ cấu theo hướng hiện đại, bền vững. 

Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng chỉ ra một số hạn chế, tồn tại trong xây dựng nông thôn mới. Đó là sự chỉ đạo chưa đồng bộ, cấp ủy chính quyền chưa sát sao, chưa quyết liệt làm cho bức tranh nông thôn mới phát triển không đồng đều. Chênh lệch vùng miền còn thể hiện rõ, cho thấy việc phân bổ nguồn lực, phương thức chỉ đạo, cách thức huy động nguồn lực chưa phù hợp cho sự phát triển cân bằng. Tình trạng ô nhiễm môi trường nông thôn có xu hướng gia tăng; ứng phó rủi ro, biến đổi khí hậu còn hạn chế,… 

“Chính vì vậy, sắp tới chúng ta phải làm tốt hơn, quyết liệt, tập trung hơn vì giai đoạn tới khó khăn hơn. Cần tận dụng tối đa cơ hội phát triển, hạn chế đến mức thấp nhất các nhân tố bất lợi, biến nguy cơ thành cơ hội.” – Thủ tướng nhấn mạnh. 

Thủ tướng cũng chỉ ra 4 vấn đề cốt lõi trong xây dựng nông thôn mới. Một là không ngừng nâng cao hơn nữa chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn. Hai là xây dựng miền quê đáng sống, sáng – xanh – sạch – đẹp. Ba là tiếp tục bảo tồn phát triển song hành giữa văn hóa, nét đẹp văn hóa của người dân trong quá trình phát triển. Thứ tư là tiếp tục xây dựng hệ thống chính trị, các cấp ủy, chính quyền vững mạnh không ngừng phục vụ nhân dân. 

Xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống tinh thần vật chất cho người dân nông thôn là nhiệm vụ then chốt trong xây dựng nông thôn mới. Chúng ta cần tiếp nối những hoạt động, thành quả của 10 năm qua để xây dựng nông thôn khá giả, giàu có và đáng sống. Các địa phương không được chủ quan, thỏa mãn với kết quả đạt được, phải luôn nhất quán quan điểm xây dựng nông thôn mới chỉ có điểm đầu, không có điểm kết thúc.

Phấn đấu đến năm 2025 có 75% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó ít nhất 20% xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; 50% huyện, thị xã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, trong đó 10% được công nhận là huyện, thị xã nông thôn kiểu mẫu; ít nhất 19 tỉnh được công nhận hoàn thành xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt chất lượng cuộc sống cư dân nông thôn được nâng cao, thu nhập bình quân tăng ít nhất 1,8 lần so với năm 2020.