Mòn mỏi đợi đất tái định cư

Trong cái nắng oi nồng của buổi trưa tháng 8, ông Phan Hoa (khối Viêm Minh, phường Điện Ngọc, Điện Bàn, Quảng Nam) vẫn loay hoay với đống gạch, đá, vôi, vữa tại công trình nhà ở của người khác ngay chính trên mảnh đất trước đây vốn là của mình. Từ ngày mấy thửa ruộng của gia đình bị thu hồi để làm dự án bất động sản, ông Hoa trở thành “thợ đụng”, nghĩa là “đụng đâu, làm đó”, với mức ngày công hơn 100.000 đồng/ngày. 

Đưa tay lau những giọt mồ hôi trên khuôn mặt sạm đen, khắc khổ, ông kể, đầu năm nay, khi Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Bách Đạt (Công ty Bách Đạt) làm dự án bất động sản tại đây, gia đình ông được chủ đầu tư thuyết phục giao lại hơn 900 m2 đất sản xuất nông nghiệp (có sổ đỏ) để họ san đất, phân nền triển khai dự án. Đổi lại, ông được Công ty Bách Đạt hứa sẽ bán cho một lô đất dự án (đường 5,5 m hoặc 7,5 m), diện tích 125 - 128 m2 với mức giá “hữu nghị” 2,6 triệu/m2. 

Theo cam kết (viết tay) giữa đại diện Công ty Bách Đạt và ông Phan Hoa, số tiền chênh lệch giữa giá trị lô đất và giá trị diện tích 900 m2 đất nông nghiệp bị thu hồi của ông sẽ được Công ty Bách Đạt cam kết hỗ trợ 100%. Bên cạnh đó, công ty này còn hỗ trợ chuyển đổi công việc cho các thành viên gia đình 40 triệu đồng.

Tiền hỗ trợ chuyển đổi công việc sau khi giao đất thì ông Hoa đã được nhận, nhưng lô đất mà Công ty Bách Đạt hứa hẹn bán thì ông đợi mãi vẫn chưa thấy. Hết lần này, lần khác tìm đến chủ đầu tư để hỏi, ông vẫn chỉ nhận được lời khất hẹn. 

“Đợi lâu quá, tui đi hỏi thì mới biết lô đất người ta đã chỉ và hứa bán cho tui trước đây đã được bán lại cho khách hàng khác. Đến giờ, nghe đâu giá của lô đất đó đã là 1,6 tỷ đồng”, ông Hoa buồn bã kể. 

Cũng trú tại phường Điện Ngọc, gia đình ông Nguyễn Quý (thôn 3) đã phải mòn mỏi đi xin và chờ được cấp lại đất tái định cư suốt hơn 10 năm qua. Năm 2004, Dự án Khu đô thị số 7B (Khu 7B) thuộc quy hoạch Đô thị mới Điện Nam - Điện Ngọc được triển khai thực hiện. Trong quá trình giải phóng mặt bằng, chủ đầu tư Dự án Khu 7B lúc bấy giờ là Công ty cổ phần Công trình giao thông vận tải Quảng Nam cam kết cấp lại cho hộ gia đình ông Quý và các con ông 4 lô tái định cư mới. 

Việc cấp đất chưa thực hiện được thì một thời gian sau, Dự án Khu 7B được chuyển lại cho chủ đầu tư mới là Công ty Bách Đạt. Công ty Bách Đạt tiếp tục cam kết sẽ cấp cho gia đình ông Quý 4 lô tái định cư với diện tích 147 m2/lô. Đến năm 2006, chủ đầu tư quyết định cắt lại mỗi lô tái định cư còn 125 m2 và cam kết cấp thêm cho gia đình ông Quý một lô với diện tích 88 m2 để bù vào số diện tích đã “hụt” đi. 

Hơn 10 năm qua, kể từ ngày Dự án Khu 7B được thực hiện, ông Quý và các con ông vẫn đang phải chạy ngược, chạy xuôi đi hỏi về các lô đất mà gia đình ông sẽ được nhận, nhưng câu trả lời cũng vẫn là những lời khất hẹn từ phía chủ đầu tư lẫn chính quyền địa phương.

Nỗi lo thất nghiệp

Một khu vực bao gồm chuỗi các đô thị nguy nga, tráng lệ với nhiều phong cách đô thị châu Âu, châu Mỹ, Nhật Bản… được vẽ ra từ các bản phối cảnh 3D của các chủ đầu tư dự án và sàn giao dịch bất động sản. Nhưng trên thực tế, đó vẫn chỉ là những khu đất còn ngổn ngang, mới được lát vỉa hè, làm đường, trồng những nhánh cây còi cọc… sau khi đã thu hồi và lấp đi gần hết các thửa ruộng của người dân địa phương.

Mất ruộng, nhiều người nông dân rơi vào cảnh thất nghiệp hoặc trở thành “thợ đụng” như ông Phan Hoa. “Nhà tui hồi trước nuôi 12 con bò. Mấy năm nay, đất bị thu hồi làm dự án, không còn cỏ cho bò ăn, nên cũng phải bán đi, gia đình không có công ăn việc làm ổn định”, ông Phan Hoa kể.

Cũng rơi vào tình cảnh tương tự, bà Nguyễn Thị Bé, một hộ dân khác trong khối Viêm Minh cho biết, năm 2017, gia đình bà đồng ý giao lại cho nhà đầu tư là Tập đoàn Đất Quảng 3 thửa đất ruộng với diện tích 1.099 m2. Do chưa thỏa thuận được giá cả đền bù và các chính sách hỗ trợ liên quan, nên gia đình hiện vẫn chưa nhận tiền đền bù.

“Bảng giá hỗ trợ đền bù hơn 1.000 m2 đất là 49 triệu đồng, nhưng chủ đầu tư không hỗ trợ chuyển đổi công việc, nên gia đình vẫn chưa nhận. Ruộng thì vẫn còn đó, nhưng do xung quanh đã đổ đất làm dự án nên bị úng thủy, không làm gì được”, bà Bé cho biết.

Ông Nguyễn Út, Phó trưởng thôn khối Viêm Minh chia sẻ, đa phần đất thu hồi làm các dự án bất động sản là đất sản xuất nông nghiệp, hoa màu…, nên người dân phải chuyển sang làm nghề khác. “Số thanh niên từ 18 - 30 tuổi nhanh nhẹn, có sức khỏe thì đi làm công nhân, còn những người trên 40 tuổi thì phần lớn thất nghiệp, ai thuê gì làm nấy, cũng có người nhanh nhẹn hơn thì đi làm môi giới các dự án bất động sản”, ông Út nói.

Trong cơn sốt đất quay cuồng tại khu vực Nam Đà Nẵng, một bộ phận nhà đầu tư, khách hàng thức thời đã “phất lên” nhanh chóng nhờ biết gom đất, “lướt sóng”, “đầu cơ”, trong khi đó, phần lớn những người nông dân nơi đây lại rơi vào cảnh thất nghiệp khi mất đi đất canh tác sản xuất.