Quy định hơn 7 năm không có căn cứ pháp lý vẫn tồn tại

Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam (VAMI) vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, báo cáo những vướng mắc của doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô trong nước. Lý do là dù đã hết căn cứ pháp lý, nhưng Bộ Khoa học và Công nghệ vẫn chưa bãi bỏ một số văn bản liên quan, gây khó cho doanh nghiệp.

VAMI đề cập đến phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với sản xuất lắp ráp ô tô trong nước đang được Bộ Khoa học và Công nghệ quy định tại Quyết định số 28/2004/QĐ-BKHCN ngày 01/10/2004 (Quyết định số 28), Quyết định số 05/2005/QĐ-BKHCN ngày 11/05/2005 về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 28/2004/QĐ-BKHCN (Quyết định số 05) và Thông tư số 05/2012/TT-BHCN ngày 12/03/2012 (Thông tư số 05).

VAMI  nhận thấy, các căn cứ ban hành phương pháp trên của Bộ Khoa học và Công nghệ không phù hợp với quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, gây chồng chéo, không phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tiễn trong sản xuất, kinh doanh ô tô.

Cụ thể, Quyết định số 28, Quyết định số 05, Thông tư số 05 được xây dựng dựa trên căn cứ tại Quyết định số 175/2002/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020 (Quyết định số 175). Tuy nhiên, Quyết định số 175 đã được thay thế bởi Quyết định số 1168/2014/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 (Quyết định số 1168).

“Theo khoản 4 Điều 154 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, khi “văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực thì văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết thi hành văn bản đó cũng đồng thời hết hiệu lực”, VAMI nhận xét.

Đáng nói là đến thời điểm hiện nay, tức là đã hơn 7 năm từ khi Quyết định số 1168/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực, Bộ Khoa học và Công nghệ chưa ban hành văn bản bãi bỏ và công bố công khai trên thông tin đại chúng.

Lạc hậu với thế giới

Ông Đào Phan Long, Chủ tịch VAMI cho hay, cách tính tỷ lệ nội địa hóa quy định tại Quyết định số 28 hiện giờ không phù hợp với thông lệ quốc tế đang được các nước ASEAN và trên thế giới áp dụng là dựa theo tỷ lệ phần trăm về giá trị sản xuất trong nước).

Cụ thể, theo quy định của Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam vẫn sử dụng phương pháp tính tỷ lệ nội địa hoá theo cụm chi tiết được sản xuất trong nước.Theo đó, mỗi cụm linh kiện/phụ tùng chính được áp một điểm số và quy ra một tỷ lệ (%) nội địa hóa nhất định mà không phụ thuộc vào giá trị linh kiện/phụ tùng đó.

Trong khi đó, theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), ô tô sẽ được hưởng mức thuế nhập khẩu 0% nếu đạt tỷ lệ nội địa hóa nội khối từ 40% trở lên, khi đó hàng hóa được xác định có nguồn gốc từ các nước ASEAN theo phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa nội khối.

Đồng thời, phương pháp tính tỷ lệ nội địa hóa theo ASEAN hiện nay cũng được Bộ Công thương quy định tại Thông tư số 05/2018/TT-BCT ngày 03/04/2018.

Theo đó, ô tô nhập khẩu về Việt Nam hay từ Việt Nam xuất khẩu đi các nước ASEAN nếu muốn được hưởng thuế suất ưu đãi 0% thì đều phải áp dụng quy định này.

Cùng với xu hướng công nghệ ngày càng phát triển, các tính năng và linh kiện trên ô tô ngày càng đổi mới, hiện đại và chiếm tỷ trọng giá trị lớn so với giá trị của chiếc xe đặc biệt đối với các dòng xe con cao cấp, xe điện hóa (xe hybird, xe hybrid sạc ngoài, xe điện chạy pin….), thiết kế và công nghệ vật liệu sản xuất thân vỏ xe có sự thay đổi (theo hướng tăng cường tỷ trọng sử dụng các loại vật liệu mới: sợi cacbon, titanium, nhôm hợp kim, composite… để đảm bảo nhẹ, cứng vững; đồng thời, giảm tỷ trọng kim loại).

Tuy nhiên, danh mục linh kiện quy định tại các Phụ lục 1, 2, 3, 4 ban hành kèm theo Quyết định số 28 lại chưa đề cập cụ thể. Đơn cử như các công nghệ an toàn, hệ thống điều khiển thông minh, hệ thống giải trí đa phương tiện, camera trước/sau, camera 360 và các cảm biến trong xe.

Từ thực tiễn nêu trên và để thực hiện chiến lược phát triển công nghiệp ô tô và công nghiệp hỗ trợ theo định hướng tại Quyết định số 1168 của Chính phủ về tăng cường hợp tác với các hãng ô tô lớn để lựa chọn chủng loại phụ tùng, linh kiện mà Việt Nam có thể sản xuất để đảm nhận vai trò mắt xích trong chuỗi sản xuất - cung ứng toàn cầu, trên cơ sở đó đầu tư công nghệ tiên tiến, sản xuất phục vụ xuất khẩu, VAMI đã đề nghị Thủ tướng xem xét tháo gỡ vướng mắc về thể chế, các rào cản trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật của nhà nước.

Đó là chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ theo thẩm quyền sớm bãi bỏ Quyết định số 28, Quyết định số 05 và Thông tư số 05 về phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước duy trì sản xuất trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt với xe ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ các nước ASEAN với thuế suất 0% từ năm 2018.