Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 2307/CPCP-CN ngày 26/12/2016 về cơ chế đặc thù Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành (CHKQT Long Thành), Bộ Giao thông Vận tải (Bộ GTVT) đã phối hợp với UBND tỉnh Đồng Nai hoàn chỉnh Dự thảo báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội về việc tách nội dung thu hồi đất và bồi thường hỗ trợ, tái định cư thành tiểu dự án riêng trước khi Quốc hội phê duyệt báo cáo khả thi Dự án CHKQT Long Thành.

Nói về lý do cần thiết phải tách vấn đề giải phóng mặt bằng thành tiểu dự án riêng, Bộ GTVT cho rằng, do Dự án CHKQT Long Thành là dự án quan trọng, có quy mô thu hồi đất lớn, ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế - xã hội của cộng đồng dân cư nên việc nghiên cứu áp dụng các cơ chế đặc thù về thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ, tái định cư đối với dự án là rất cần thiết nhằm đảm bảo quyền lợi cho người có đất thu hồi, đồng thời đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng.

Mặt khác, theo dự kiến, báo cáo khả thi của Dự án CHKQT Long Thành sẽ được hoàn thiện trình Quốc hội vào năm 2018 và dự kiến được xem xét thông qua vào cuối năm 2018 hoặc đầu năm 2019. Tuy nhiên, theo UBND tỉnh Đồng Nai, cần ít nhất 3 năm để hoàn thành công tác bồi thường giải phòng mặt bằng giai đoạn 1 để bàn giao cho chủ đầu tư. Như vậy, nếu không tách công tác giải phóng mặt bằng này thành tiểu dự án riêng thì Dự án CHKQT Long Thành sẽ khởi công chậm 3 năm so với dự kiến, không đảm bảo thời gian đưa giai đoạn 1 vào khai thác năm 2025 như Nghị Quyết của Quốc hội đề ra.

Dự án CHKQT Long Thành được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư với diện tích sử dụng đất là 5.000 ha, nằm trên địa bàn 6 xã: Bình Sơn, Suối Trầu, Cẩm Đường, Long An, Long Phước và Bàu Cạn (thuộc huyện Long Thành, Đồng Nai). Dự án được bố trí 5.000 tỷ đồng để thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng. Quốc hội cũng đã giao cho Chính phủ xây dựng phương án cụ thể và chỉ đạo tổ chức thực hiện công tác thu hồi đất một lần cho toàn bộ Dự án, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải quyết việc làm cho người có đất thu hồi, xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội, tổ chức phát triển sản xuất, đảm bảo ổn định đời sống nhân dân vùng chịu ảnh hưởng của Dự án.

Theo Dự thảo báo cáo, thời gian qua, UBND tỉnh Đồng Nai đã thực hiện các công việc liên quan đến trách nhiệm của tỉnh như: quản lý đất đai, xây dựng, hoạt động sản xuất nông nghiệp trong phạm vi dự án, khảo sát đo đac, cắm mốc; tổ chức thống kê về tài sản, diện tích từng loại đất, số hộ dân bị ảnh hưởng, lập dự án đầu tư xây dựng 2 khu tái định cư, nghĩa trang, xây dựng cơ chế đặc thù, khung chính sách để đảm bảo cho việc giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư và ổn định cuộc sống cho người dân bị ảnh hưởng trong vùng dự án. Đến nay cơ chế đặc thù về thu hồi bồi thường, hỗ trợ tái định cư của Dự án đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức thẩm định báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, thông qua.

Vì vậy, Dự thảo cho rằng, để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng thực hiện dự án CHKQT Long Thành thì việc tách nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành tiểu dự án riêng và giao cho UBND tỉnh Đồng Nai chịu trách nhiệm thực hiện là rất cần thiết.

Bộ GTVT trình Chính phủ xem xét và kiến nghị Quốc hội cho phép tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của Dự án CHKQT Long Thành thành tiểu dự án riêng trước khi Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án CHKQT Long Thành được thông qua và giao cho UBND tỉnh Đồng Nai làm chủ đầu tư, tổ chức thực hiện ngay trong năm 2017.

Đồng thời, Dự thảo cũng kiến nghị giao Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Cơ chế đặc thù, khung chính sách về bồi thường, hỗ trợ tái định cư dự án làm cơ sở tiến hành công tác giải phóng mặt bằng.