Hoạt động xuất nhập khẩu đã "ngấm đòn" suy thoái kinh tế và lạm phát tăng cao tại nhiều thị trường, vốn là địa chỉ nhập khẩu hàng hóa lớn của Việt Nam.

Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa tháng 3 ước đạt 58,49 tỷ USD, tăng 18,6% so với tháng trước và giảm 13% so với cùng kỳ năm trước.

Tính chung quý I năm 2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 154,3 tỷ USD, giảm 13,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó xuất khẩu giảm 11,9%; nhập khẩu giảm 14,7%. 

Cùng kỳ năm trước, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước đạt tới 177,9 tỷ USD, tăng 15%, trong đó, xuất khẩu đạt 89,9 tỷ USD, tăng 14,4%; nhập khẩu đạt 88 tỷ USD, tăng 15,6%.

Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 3/2023 sáng 31/3, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết,  2023 tình hình kinh tế thế giới và Việt Nam nói riêng có xu hướng suy giảm bởi lạm phát tăng cao, tổng cầu giảm trên phạm vi toàn thế giới.

Một số chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu chịu tác động ngày một tiêu cực từ cuộc khủng hoảng này. Trung Quốc và một số nền kinh tế lớn cũng mở cửa trở lại nên sức cạnh tranh với hàng xuất khẩu của Việt Nam ngày một gay gắt. 

Tại Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam cũng giảm nhập hàng hóa của nước ta. Tham tán Thương mại Đỗ Ngọc Hưng cho biết, với mục tiêu hỗ trợ tối đa các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam, Thương vụ Việt Nam tại Mỹ đã triển khai hàng loạt các hoạt động tiếp xúc, gặp gỡ, trao đổi với các bên liên quan của Mỹ; theo dõi chặt chẽ diễn biến các vụ việc để kịp thời cập nhật thông tin, gửi thông báo, báo cáo những vấn đề phát sinh trong chính sách điều hành của Mỹ.

Đối với thị trường Canada, trong bối cảnh thị trường thế giới tương đối ảm đạm, Canada vẫn là điểm sáng nhờ triển vọng thị trường khá khả quan.

Theo số liệu sở tại, xuất khẩu của Việt Nam sang địa bàn vẫn tăng 20% so với cùng kỳ năm trước, là nước có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao nhất trong Asean sang địa bàn. Nhóm 10 mặt hàng chủ chốt của Việt Nam sang Canada vẫn giữ tốc độ tăng trưởng cao, trừ mặt hàng thuỷ sản giảm 26%.

Tuy nhiên, bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán thương mại Việt Nam tại Canada lưu ý, trong bối cảnh thị trường thế giới tương đối ảm đạm, một số lĩnh vực mặt hàng có nguy cơ ảnh hưởng lớn trong thời gian tới, cần doanh nghiệp lưu tâm.

Cụ thể, mặt hàng thuỷ sản sẽ bị cạnh tranh mạnh hơn nữa từ các đối thủ cạnh tranh sắp có/ có hiệp định thương mại tự do song phương với Canada: Ecuador, Indonesia, Ấn Độ; mặt hàng dệt may sẽ bị cạnh tranh bởi các đối thủ cạnh tranh vừa được ký gia hạn hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập: Bangladesh, Sri Lanka, Campuchia, El Salvador, Haiti, Ai Cập...; mặt hàng tấm pin năng lượng mặt trời có nhiều nguy cơ nếu Mỹ quyết định áp thuế chống bán phá giá sản phẩm này của Trung Quốc và các nước sử dụng đầu vào từ Trung Quốc.

Đối với thị trường EU, bà Võ Thị Ngọc Diệp, Tham tán Thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan cho biết, EU tập trung thực hiện quy định về hàm lượng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, điều này sẽ ảnh hưởng tới sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam như gạo, các loại hạt, doanh nghiệp xuất khẩu cần cập nhật thông tin kịp thời để xuất khẩu hàng hóa đáp ứng đúng yêu cầu từ nước nhập khẩu.

Theo ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại, tình hình quốc tế thời gian tới dự báo còn diễn biến phức tạp. Các nước phát triển ngày càng quan tâm đến các vấn đề an toàn cho người tiêu dùng, phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu và dựng lên những tiêu chuẩn mới, quy định mới liên quan đến chuỗi cung ứng, nguyên liệu sạch, lao động, môi trường đối với các sản phẩm nhập khẩu.

Ngoài ra, một số quốc gia dự định áp đặt thêm các quy định cho hàng hóa nhập khẩu như thu phí cacbon, yêu cầu về hàm lượng tái chế đối với hàng nhập khẩu…; Các chính sách kinh tế của một số quốc gia tiếp tục có tác động không nhỏ đến các quốc gia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu như Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, xuất khẩu của một số mặt hàng chủ lực như điện tử, dệt may, da giày, đồ gỗ trong thời gian tới…

Để đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên lưu ý các cơ quan Thương vụ, cần đánh giá tình hình, nguyên nhân nhất là nguyên nhân chủ quan để tìm ra giải pháp khắc phục tình trạng xuất khẩu khó khăn như hiện nay, lấy lại đà tăng trưởng xuất khẩu ít nhất bằng năm 2022.

Các Thương vụ tập trung dự báo tình hình tinh tế nước sở tại, từ đó đưa ra phản ứng chính sách cần có để tham mưu cho Bộ, Chính phủ đảm bảo lợi ích của quốc gia, doanh nghiệp. Đồng thời, đề xuất chủ trương chính sách giải pháp từ phía Chính phủ, địa phương, hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp và người sản xuất để tận dụng tốt nhất các hiệp định thương mại tự do, nhất là hiệp định thế hệ mới góp phần thúc đẩy xuất khẩu và sản xuất trong nước.