Sau 12 tháng kể từ thời điểm kết thúc tiến độ tại văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, hoặc văn bản chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư điều chỉnh mà nhà đầu tư vẫn không thực hiện, cơ quan đăng ký đầu tư chấm dứt dự án hoặc 1 phần dự án.

Đây là nội dung mới, được cơ quan soạn thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu. Đề xuất bổ sung vào Điều 48 Luật Đầu tư về chấm dứt dự án.

Nghĩa là, nếu dự án chỉ vi phạm về tiến độ so với cam kết tại các văn bản trước đó, thì nhà đầu tư sẽ không bị yêu cầu ngưng dự án ngay mà sẽ có thêm 12 tháng để thực hiện các giải pháp đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo đúng yêu cầu.

Ông Đặng Xuân Quang, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) đại diện Ban soạn thảo cho biết, lần sửa đổi này sẽ làm rõ, dự án chậm tiến độ - sẽ xử lý theo 1 luồng, và dự án không thể triển khai, sẽ phải chấm dứt theo 1 luồng khác.

“Mục tiêu là thúc ép các dự án chậm tiến độ, chứ không làm khó. Khi đã có thời gian ân hạn mà doanh nghiệp không thực hiện thì sẽ phải chấm dứt”, ông Quang làm rõ. Vì mục tiêu làm rõ các điều kiện ngừng hay chấm dứt dự án sẽ giúp giải quyết tình trạng nhiều dự án không triển khai thực hiện trong nhiều năm, giải phóng nguồn lực đất đai để phát triển kinh tế - xã hội…

Thực tế, trong quá trình rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật theo Nghị quyết số 101/2023/QH15 và trong khuôn khổ Tổ công tác đặc biệt về rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với dự án đầu tư theo Quyết định số 1242/QĐ-TTg ngày 16/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ, nhiều địa phương, trong đó có Cao Bằng, Bắc Giang, Hưng Yên, Ninh Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh, Bình Thuận, Trà Vinh… đã phát hiện yêu cầu, điều kiện để chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư liên quan đến tiến độ thực hiện chưa rõ ràng, đầy đủ, thậm chí một số trường hợp chưa thực sự phù hợp.

Cụ thể, theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 48 và khoản 2 Điều 47 Luật Đầu tư thì cơ quan đăng ký đầu tư chấm dứt hoạt động trong trường hợp nhà đầu tư không thực hiện đúng nội dung chấp thuận chủ trương đầu tư, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, đã bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng tiếp tục vi phạm mà không có khả năng khắc phục điều kiện ngừng hoạt động.

Vấn đề là, nếu lý do bị ngừng hoạt động là tiến độ thực hiện dự án, việc ngừng hoạt động trong trường hợp này sẽ làm chậm thêm tiến độ thực hiện dự án, không giải quyết được mục tiêu/điều kiện cần khắc phục trong trường hợp dự án đã bị chậm tiến độ.

Hệ quả là nhà đầu tư không có cơ hội khắc phục điều kiện ngừng hoạt động, cơ quan quản lý nhà nước cũng không có cơ sở để xem xét thái độ của nhà đầu tư trước khi quyết định chấm dứt hoạt động đối với dự án đầu tư, bởi lẽ việc khắc phục hậu quả chỉ khả thi nếu dự án được tiếp tục triển khai.

Hơn thế, Điều 48 Luật Đầu tư dù có quy định về việc chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư, trong đó bao gồm việc chấm dứt hoạt động liên quan đến tiến độ thực hiện. Cơ quan đăng ký đầu tư chấm dứt hoạt động trong trường hợp dự án bị thu hồi đất do không đưa đất vào sử dụng, chậm đưa đất vào sử dụng theo quy định của pháp luật về đất đai.

Tuy nhiên, quy định này liên quan đến các dự án đã được giao đất, cho thuê đất, nhưng không áp dụng để chấm dứt hoạt động đối với các dự án chậm tiến độ nhiều năm do nhà đầu tư chưa triển khai thực hiện thủ tục giao đất, cho thuê đất hoặc không phối hợp trong việc thực hiện công tác đền bù, giải phóng mặt bằng để hoàn thành thủ tục đất đai, dẫn đến tình trạng “dự án treo”, dự án chậm tiến độ nhiều năm so với tiến độ tại văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư…

Tuy nhiên, vẫn đang còn một số vấn đề chưa rõ. Theo đại diện Ban quản lý Khu công nghiệp Lào Cai, thời gian ân hạn 12 tháng này được tính theo tiến độ dự án chung hay là theo tiến độ từng giai đoạn.

Đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư Thái Nguyên đề nghị việc chấm dứt các dự án đang thực hiện dở dang cũng cần có quy trình thủ tục xử lý, đảm bảo giải quyết dứt điểm dự án chậm tiến độ, không thể thực hiện, mới đảm bảo điều kiện mời gọi các dự án thay thế...