Sau khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bất ngờ phát đi thông báo điều chỉnh tăng 1% tỷ giá lên 21.458 đồng chiều ngày 6/1 và giá trần là 21.673 đồng, các ngân hàng đồng loạt nâng tỷ giá theo mức điều chỉnh của NHNN, nhưng sau đó đã giảm mạnh.

Cụ thể, tỷ giá niêm yết tại Vietcombank trưa ngày 23/1 ở mức 21.320-21.380 đồng/USD (mua - bán); tại DongA Bank là 21.340 - 21.400 đồng/USD, giảm 40 đồng so với ngày 6/1; tại Eximbank là 21.330 - 21.400 đồng/USD.

Chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu đánh giá, động thái của NHNN là bất ngờ nhưng đầy khôn ngoan và rất chủ động, không tạo áp lực cho thị trường. Năm nay, NHNN duy trì chính sách linh hoạt tỷ giá theo diễn biến của nền kinh tế.

HSBC cho rằng, mặc dù dự đoán tiền đồng sẽ giảm giá trong năm nay, nhưng động thái này đã diễn ra sớm hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh USD đang mạnh hơn so với hầu hết các loại tiền tệ ở những thị trường mới nổi vào đầu năm 2015 và tỷ giá USD/VND thường đóng cửa giao dịch ở mức chạm trần trong vài tuần qua, thì động thái điều chỉnh tăng thêm 1% tỷ giá vừa rồi theo HSBC không gây quá nhiều ngạc nhiên.

Cũng theo đánh giá của HSBC, tỷ giá USD/VND đã được giao dịch gần mức trần cho phép suốt tháng 12 qua, phù hợp với việc USD mạnh hơn rất nhiều trong vài tháng qua. Vì thế, việc thay đổi tỷ giá tham chiếu được xem như bắt kịp với các loại tiền tệ khác ở những thị trường mới nổi. Thật vậy, việc tiền đồng giảm thêm 1% so với USD thể hiện tiền đồng tiếp tục vận hành tốt hơn so với đa số các tiền tệ khác của châu Á kể từ đầu quý IV/2014.

Lạm phát tiếp tục thấp hơn ở Việt Nam đã đẩy lãi suất thực về ngưỡng dương. Lãi suất tiền đồng liên ngân hàng đã thực sự tăng kể từ tháng 10/2014 cho thấy, thanh khoản tiền đồng không quá khó khăn. Lãi suất thực cao hơn có thể hỗ trợ giảm bớt một số áp lực đối với nhu cầu về USD trong thời điểm hiện tại, khi mà tỷ giá tham chiếu USD/VND vừa được điều chỉnh. Tuy nhiên, lãi suất cao hơn cũng tạo thách thức về mặt chính sách. Mặc dù HSBC kỳ vọng lạm phát sẽ tăng nhẹ trong năm 2015, nếu NHNN tin rằng, lãi suất thực cao hơn đang siết chặt các điều kiện tiền tệ một cách quá mức, thì có nguy cơ NHNN giảm giá thêm tiền đồng và động thái này sẽ diễn ra nhanh hơn so với dự kiến để giảm bớt những áp lực này. Do những yếu tố cơ bản vẫn còn hỗ trợ một cách tương đối, nên về cơ bản, tiền đồng chỉ suy giảm nhẹ.

HSBC cho rằng, trong bối cảnh USD tiếp tục mạnh hơn trong năm nay, tiền đồng sẽ còn mất giá 1%. Tuy vậy, không ít ý kiến tỏ ra lo ngại về khả năng đồng USD tăng mạnh, tiền đồng mất giá nhiều hơn dự tính của NHNN, trong khi dư địa điều chỉnh còn lại của cả năm 2015 chỉ còn 1%. Trong 2 năm gần đây, thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đều công bố tỷ giá tăng không quá 2%. Thế nhưng, ngày 12/1, NHNN công bố, giá USD tại sở giao dịch NHNN là 21.350 - 21.600 đồng (mua - bán), tăng 150 - 200 đồng so với ngày trước đó.

Động thái của NHNN được các chuyên gia tiền tệ cho là để chặn đà rơi của tỷ giá, nhằm hỗ trợ gián tiếp cho doanh nghiệp xuất khẩu. Với quyết định nâng tỷ giá niêm yết, giá mua vào USD của NHNN từ các tổ chức tín dụng đang cao hơn hẳn mức giá mà các ngân hàng mua từ dân cư và doanh nghiệp. Đây cũng là động thái cho thấy, NHNN đang sẵn sàng mua vào USD và bán ngoại tệ để bình ổn như cam kết, nếu tỷ giá ngoài thị trường chạm mức NHNN niêm yết (21.600 đồng/USD).

Trong khi đó, ANZ đưa ra nhận định, cán cân thương mại năm 2014 thặng dư 1,98 tỷ USD và ghi nhận năm thứ ba liên tục thặng dư, cùng với đó là dòng vốn FDI tiếp tục chảy mạnh là cơ sở tốt cho thấy đồng Việt Nam là một trong số ít đồng tiền không bị tổn thương nhiều trong thời gian qua. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa tiền đồng được miễn dịch hoàn toàn khỏi xu thế mạnh lên liên tục của đồng USD gần đây, nhất là khi Fed đã bắt đầu chu kỳ thắt chặt tiền tệ. ANZ dự báo, tiền đồng sẽ giảm giá hơn nữa vào cuối năm 2015, với mức 22.050 VND/USD.

Vân Linh