Thời sự
Tính đúng, tính đủ giá điện theo nguyên tắc thị trường
Như Trung - 01/11/2023 07:20
Đó là ý kiến của các chuyên gia tại Tọa đàm "Tính đúng, tính đủ để có giá điện phù hợp", do Cổng Thông tin Điện tử Chính phủ tổ chức chiều 31/10.
Toạ đàm "Tính đúng, tính đủ để có giá điện phù hợp" (Ảnh: VGP)

Giá điện thấp tạo sự không công bằng giữa các doanh nghiệp

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, giá bán điện hiện nay vẫn còn mang màu sắc "bao cấp". Cụ thể, theo ông Thiên, giá điện tại Việt Nam vẫn có sự điều tiết của Nhà nước để hỗ trợ các lực lượng yếu thế trong xã hội.

Lằn ranh về giá điện, việc hỗ trợ giá điện phục vụ các mục tiêu kinh tế và mục tiêu xã hội, mục tiêu an sinh nhiều khi còn mờ nhạt, cào bằng. “Các điều kiện đầu vào, vốn liếng, tỷ giá hối đoái, thậm chí giá các năng lượng khác rất là cao nhưng giá điện của chúng ta vẫn giữ giá rất là thấp, tăng hầu như không đáng kể. Tuy nhiên cái giá phải trả là thị trường mất cân bằng, đặc biệt là bên sản xuất, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và nhiều doanh nghiệp sản xuất điện bị lỗ rất nặng", ông Thiên phân tích.

PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam (Ảnh: VGP)

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính cho biết, việc tính toán giá điện đã có những nguyên tắc nhất quán mà Chính phủ đã đề ra. Cụ thể như 6 tháng 1 lần nếu như các chi phí đầu vào qua kiểm toán, kiểm soát mà tăng thì buộc chúng ta phải điều chỉnh. Điều này đã được thể hiện trong Quyết định 24/2017 của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân.

Tuy nhiên từ 2017 đến nay đã 6 năm nhưng giá điện mới điều chỉnh 3 lần, không đảm bảo thời gian quy định. Bên cạnh đó, do thực hiện nhiều mục tiêu khác nhau như ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, hay có những năm hỗ trợ dịch bệnh, thiên tai... nên các lần điều chỉnh giá đã không tính đủ giá thành của điện vào trong giá điện.

Tất cả những điều đó đều gây khó khăn về nhiều mặt. Giá điện thấp, nói là tốt cho sản xuất, kinh doanh, tốt cho đời sống nhưng vấn đề là khi đầu vào không được tính đúng, sản phẩm đầu ra không phản ánh đúng giá trị thị trường.

TS. Hà Đăng Sơn, Chuyên gia năng lượng cho biết, giá điện thấp không thay đổi được hành vi tiêu dùng của người sử dụng điện. Các nhà đầu tư vẫn sử dụng công nghệ cũ, gây lãng phí, giảm tính cạnh tranh của nền kinh tế.

Đặc biệt, giá điện thấp tạo sự không công bằng giữa các doanh nghiệp đang nỗ lực sử dụng năng lượng xanh và doanh nghiệp sử dụng công nghệ thấp, tiêu tốn năng lượng.

Thời gian qua, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành đã có nhiều nỗ lực để đưa ra các quy định và đẩy mạnh tuyên truyền về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả song cũng đã đến ngưỡng. Cần phải thay đổi tư duy cũng như có đầu tư đủ lớn cho công nghệ để giải quyết tận gốc vấn đề. Và điều này sẽ liên quan nhiều đến chính sách giá điện.

Cần tính đúng, tính đủ giá điện theo nguyên tắc thị trường

PGS.TS Trần Đình Thiên cho biết, việc tính đúng, tính đủ các chi phí vào giá điện là rất cần thiết vì không thể duy trì một mức giá bao cấp. Sự chênh lệch giữa giá điện bán ra thấp so với chi phí sản xuất cao dẫn đến ngành điện (tức phía cung) không thể đầu tư sản xuất được.

"Đã đến lúc cần thay đổi, tính theo đúng giá thị trường theo nguyên tắc để thị trường quyết định. Tuy nhiên cần tách bạch phần hỗ trợ cho nhóm yếu thế để tránh cho doanh nghiệp ngành điện phá sản", PGS.TS Trần Đình Thiên đề nghị.

Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) thì việc tính đúng, tính đủ chi phí vào giá điện là một yêu cầu bắt buộc đối với sản xuất, kinh doanh trong nền kinh tế thị trường. Các quy định về nguyên tắc đã nêu trong Luật giá là bảo đảm bù đắp chi phí thực tế hợp lý và có lợi nhuận. Đồng thời điều chỉnh kịp thời khi các yếu tố hình thành giá thay đổi.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội (Ảnh: VGP)

Nêu quan điểm giá điện cần đặt trong tổng thể mối quan hệ giữa sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt của doanh nghiệp và người dân, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội phân tích, giá điện cần đảm bảo hài hòa hóa lợi ích các bên.

“Nguyên tắc giá điện là cần tính đúng, tính đủ, cùng với các chính sách hỗ trợ khác cho các nhóm đối tượng. Do đó, cần phải xác định rõ giá điện thực tế là bao nhiêu, nếu tính thấp sẽ không thu hút đầu tư, gây nên thua lỗ và không hiệu quả. Từ đó xác định cơ chế giá điện đảm bảo tính cạnh tranh, hấp dẫn”, ông Hiếu nói.

Đồng tình, Chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn đề nghị cần thay đổi cơ chế chính sách, điều chỉnh luật pháp về thu hút đầu tư, trong đó đưa ra mức giá mua điện phù hợp, đủ hấp dẫn nhà đầu tư, đảm bảo rủi ro thấp, gắn với an ninh năng lượng.

Tin liên quan
Tin khác