Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ cho biết, thời gian qua, hoạt động liên kết tổ chức thi cấp chứng chỉ nói chung, chứng chỉ năng lực ngoại ngữ nói riêng của nước ngoài có xu hướng phát triển cả về quy mô, hình thức, ngôn ngữ. 

Hoạt động này đáp ứng nhu cầu của người dự thi lấy chứng chỉ, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, tổ chức tuyển dụng xác định được năng lực ngoại ngữ của người lao động. 

Bên cạnh những mặt tích cực, theo lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc liên kết tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ ở Việt Nam cũng còn nhiều vấn đề bất cập. 

Cụ thể, hoạt động liên kết tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ ở Việt Nam thời gian qua được triển khai tràn lan với rất nhiều loại chứng chỉ, nhiều ngôn ngữ khác nhau mà không được kiểm soát về chất lượng. 

Việc liên kết tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ ở Việt Nam chủ yếu tuân thủ theo quy định của đối tác nước ngoài, chưa tuân thủ đầy đủ các quy định về điều kiện, tiêu chí liên kết tổ chức thi của Việt Nam (về cơ sở vật chất, thiết bị, đội ngũ cán bộ coi thi, giám sát...) dẫn đến một số tiêu cực mà báo chí trong và ngoài nước đã phản ánh như: thi hộ, gian lận trong hồ sơ, giả mạo giấy tờ....

Những tiêu cực này gây dư luận xấu, ảnh hưởng đến quyền lợi của người được cấp chứng chỉ, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của các tổ chức triển khai thi, cấp chứng chỉ nghiêm túc;

"Về phía người dân, họ lúng túng trong việc lựa chọn chứng chỉ, đơn vị tổ chức thi để được cấp chứng chỉ; gây thất thu thuế nhà nước và giảm sức hút, sự minh bạch của môi trường đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam", Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nêu.

Lý giải ra sao về việc một số trung tâm phải dừng tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ theo ông Độ, mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo đã hướng dẫn các bên liên kết thông qua nhiều kênh, nhiều hình thức (trực tiếp, gián tiếp, qua điện thoại, e-mail) và khẩn trương trong việc nghiên cứu các đề án và tổ chức thẩm định.

Tuy nhiên, việc lập hồ sơ đề nghị phê duyệt liên kết của nhiều cơ sở tổ chức thi đến thời điểm này chưa đạt yêu cầu, đặc biệt chưa làm rõ các yêu cầu bảo đảm chất lượng, tiêu chí liên kết hoặc tư cách pháp nhân của các bên liên kết, thông tin thể hiện tại các đề án cũng không đủ hoặc không rõ ràng, do đó Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa đủ căn cứ để phê duyệt và công bố công khai để xã hội thực hiện giám sát.

Việc một số tổ chức/đơn vị thông báo dừng tổ chức thi cấp chứng chỉ năng lực ngoại ngữ của nước ngoài là do các bên liên kết chưa làm hồ sơ hoặc chưa hoàn thiện hồ sơ đề nghị Bộ phê duyệt theo quy định của Nghị định số 86/2018/NĐ-CP và Thông tư số 11/2022/TT-BGDĐT. 

Điều đó thể hiện sự tôn trọng và chấp hành pháp luật Việt Nam của các tổ chức/đơn vị (trong đó có Nghị định số 04/2021/NĐ-CP ngày 22/01/2021 quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giáo dục). 

Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc các đơn vị/tổ chức cần làm gì để tiếp tục tổ chức hoạt động thi, cấp chứng chỉ theo lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo cho hay, để được tổ chức liên kết thi cấp chứng chỉ năng lực ngoại ngữ của nước ngoài, các bên liên kết cần làm hồ sơ đề nghị Bộ phê duyệt theo quy định của Nghị định số 86/2018/NĐ-CP và Thông tư số 11/2022/TT-BGDĐT. 

Hồ sơ gồm có đơn đề nghị phê duyệt liên kết tổ chức thi cấp chứng chỉ năng lực ngoại ngữ của nước ngoài theo Mẫu số 08 tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định.

Thỏa thuận hoặc hợp đồng giữa cơ sở tổ chức thi tại Việt Nam và cơ sở đánh giá năng lực ngoại ngữ nước ngoài; văn bản xác nhận tư cách pháp lý của các bên liên kết; đề án tổ chức thi để cấp chứng chỉ năng lực ngoại ngữ của nước ngoài theo Mẫu số 09 tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định.

Như vậy, các bên có nhu cầu liên kết tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ của nước ngoài cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ theo quy định nêu trên. 

Nếu hồ sơ đảm bảo các yêu cầu, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ xử lý nhanh nhất để bảo đảm đúng quy định hiện hành (thời gian thẩm định và phê duyệt theo quy định tại Nghị định số 86/2018 là 20 ngày).

Sau khi phê duyệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ đăng tải công khai trên Cổng thông tin điện tử tại địa chỉ http://moet.gov.vn để người dân biết, lựa chọn đúng cơ sở dự thi lấy chứng chỉ và để xã hội cùng tham gia giám sát.

Trước đó, cùng với Hội đồng Anh thông báo về việc tạm hoãn tổ chức kỳ thi IELST, các đơn vị khác cũng cho dừng hàng loạt kỳ thi chứng chỉ ngoại ngữ. Thậm chí, các trường đại học xây dựng đề án liên kết để cung cấp địa điểm tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực tiếng Hàn, tiếng Nhật… cũng đều phải tạm ngưng vì phải hoàn thiện đầy đủ các nội dung liên quan quy định mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 

Theo Hội đồng Anh, quyết định tạm hoãn tổ chức thi IELTS là nằm ngoài tầm kiểm soát và thí sinh sẽ được đổi lịch thi. Tuy nhiên, một số đơn vị khác không có thông báo gì thêm về việc sẽ hoạt động trở lại vào thời điểm nào.

Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Nguyễn Quang Tuấn cho biết, hiện nay các đơn vị liên quan đến liên kết hợp tác tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ đều tạm dừng.

Theo ông Tuấn, với các đơn vị hoạt động trên địa bàn, hằng năm Sở đều có kế hoạch thanh tra, kiểm tra nhưng không phát hiện sai phạm. 

Khi Bộ Giáo dục và Đào tạo có yêu cầu địa phương tăng cường biện pháp giám sát, Sở cũng sẽ lên kế hoạch để kiểm tra, giám sát tất cả các đơn vị đang hoạt động liên kết tổ chức thi cấp chứng chỉ ngoại ngữ nhằm đảm bảo đủ, đúng các điều kiện hoạt động. 

Nếu có đơn vị vi phạm, sẽ xử lý nghiêm theo đúng chỉ đạo. Điều này nhằm đảm bảo quyền lợi cho người học. “Hiện nay, khi các đơn vị thông báo tạm dừng tổ chức thi, thí sinh, phụ huynh rất bức xúc nhưng khi các đơn vị đầy đủ hồ sơ, điều kiện sẽ sớm tổ chức trở lại”, ông Tuấn nói.