Tỷ lệ các cơ quan quản lý thuế toàn cầu khẳng định giá trị tích cực trong phòng chống gian lận thuế khi ứng dụng GenAI là 65%.

Bên cạnh khả năng tự động phản hồi trò chuyện và phân tích thực thi quy trình một cách chủ động để đạt được các mục tiêu cụ thể, phần mềm GenAI quản lý thuế cho phép sử dụng dữ liệu lịch sử và thuật toán học máy để dự báo các xu hướng trong tương lai, chẳng hạn như mức độ tuân thủ và đánh giá rủi ro thu thuế.

Báo cáo thường niên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) về chuyển đổi số trong quản lý thuế chỉ ra rằng, thay vì chỉ đơn thuần phân tích dữ liệu có sẵn, GenAI có khả năng học hỏi từ các mẫu hình phức tạp, tạo ra các kịch bản gian lận tiềm ẩn và dự đoán các hành vi đáng ngờ, từ đó giúp cơ quan thuế chủ động hơn trong việc phát hiện và ngăn chặn.

Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy, GenAI đã và đang cải thiện đáng kể tỷ lệ phát hiện gian lận và thu hồi doanh thu. Khi được cung cấp đầy đủ dữ liệu, bao gồm thông tin từ tờ khai, giao dịch tài chính, dữ liệu của bên thứ ba… công nghệ quản lý sẽ xác định các hành động tinh vi và bất thường chỉ dấu tới hành vi trốn tránh, né tránh hoặc gian lận.

Tại Hàn Quốc, Cơ quan Thuế quốc gia (NTS) đã áp dụng hoá đơn điện tử kết hợp với hệ thống phân tích nâng cao và công nghệ học máy (machine learning) để xác định gian lận thuế giá trị gia tăng. Trong trường hợp mục tiêu vô tình hoặc cố ý không nộp thuế, hệ thống sẽ hướng đến việc chỉ ra những lỗi họ mắc phải và buộc họ tự nguyện nộp thuế.

Trong cuộc họp của Trung tâm quản lý thuế liên Mỹ (CIAT) tại Santiago, Chile vào tháng 5 vừa qua, ông Kang Min-su, Ủy viên NTS đã giới thiệu hệ thống chống trốn thuế sử dụng GenAI của Hàn Quốc. Ông Kang cho biết, mục tiêu của Chính phủ Hàn Quốc là hướng đến việc xây dựng một hệ thống thuế điện tử an toàn, đáng tin cậy, phát triển đủ lớn để tích lũy dữ liệu lớn và phát triển thành nguồn lực cho hệ thống GenAI nhằm phát hiện mọi nỗ lực trốn thuế.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Việt Nam cho biết đang nghiên cứu, áp dụng GenAI vào phân tích dữ liệu hoá đơn điện tử để phát hiện rủi ro giá bất thường (mua bán lòng vòng), chuỗi mua bán hóa đơn nghi ngờ (chỉ mua không bán, chỉ bán không mua), gian lận hoàn thuế giá trị gia tăng (xuất khống hóa đơn).

Về mặt tiềm năng, nhiều chuyên gia thuế nhận định, GenAI là một công cụ hữu hiệu giúp tiết kiệm thời gian và tăng năng suất làm việc. Một khảo sát được Viện Thomson Reuters thực hiện đầu năm 2025 cho thấy, 21% các công ty thuế, kiểm toán và kế toán cho biết đang sử dụng GenAI ở cấp độ doanh nghiệp, so với 8% vào năm 2024. Trong số những người dùng GenAI hiện tại, 73% công ty thuế và 69% hoạt động thuế doanh nghiệp sử dụng GenAI trong công việc hàng ngày. Ngoài ra, 89% chuyên gia công ty thuế và 92% chuyên gia thuế doanh nghiệp tin rằng, GenAI có thể được áp dụng vào công việc và đóng vai trò trung tâm trong quá trình làm việc.

Trong thời gian tới, thị trường ứng dụng GenAI trong tăng cường công tác phòng chống gian lận ngành thuế được dự báo tiếp tục mở rộng. Báo cáo Thị trường toàn cầu về quản lý thuế doanh nghiệp năm 2025 của The Business Research Company cho thấy, quy mô thị trường AI trong ngành thuế sẽ đạt 2,44 tỷ USD vào cuối năm 2025 và dự kiến tăng lên mức 7,13 tỷ USD vào năm 2029 với tốc độ tăng trưởng kép trung bình hàng năm (CAGR) là 30,7%.