Đúng 8h05, Diễn đàn chính thức khai mạc. Tham dự và đồng chủ tọa Diễn đàn là ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư; bà Carolyn Turk, GIám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam; bà Robyn Mudie, Đại sứ Australia tại Việt Nam.

Trong phiên thảo luận thứ nhất với chủ đề “Covid-19 và hành động của Việt Nam nhằm nắm bắt cơ hội, nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu”, TS. Vũ Thành Tự Anh, Giảng viên cao cấp, Trường Chính sách công và Quản lý Fullbright là người điều hành với sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu đến từ World Bank, UNDP, Deloitte Việt Nam.

Phiên thảo luận thứ hai với chủ đề “Chuyển đổi số và chuyển dịch cơ cấu theo hướng bao trùm và bền vững” do GS-TS. Dương Nguyên Vũ, Đại học Công nghệ Nanyang điều hành.

Phải có “tư duy vượt lên trước” chứ nhất quyết không chịu “đi theo, đi sau”

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh đến “thời điểm hết sức đặc biệt” của VRDF 2020.

Đó là, Việt Nam chuẩn bị tiến hành Đại hội Đảng lần thứ XIII, xây dựng và triển khai thực hiện Chiến lược phát triển đất nước thời kỳ 2021 - 2030 và Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025, với niềm tin mãnh liệt và hy vọng lớn của người dân cả nước vào một giai đoạn phát triển mới, nhưng cũng đặt ra những trọng trách to lớn đối với những người làm chính sách. 

Hai là, đại dịch Covid-19 đã và đang tác động nghiêm trọng, nặng nề đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội toàn cầu, đặt ra cho Việt Nam những thách thức không nhỏ và đồng thời cũng đem lại những cơ hội mới cho phát triển.

Theo khẳng định của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trước thềm Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, đất nước đã có những bước phát triển mạnh mẽ, vững chắc, đạt được nhiều thành tựu to lớn và toàn diện. 

Cụ thể, từ một quốc gia kém phát triển, bị ảnh hưởng nặng nề bởi chiến tranh, tỷ lệ đói nghèo cao, Việt Nam đã vươn lên mãnh liệt. Quy mô nền kinh tế hiện nay đã tăng hơn 40 lần so với năm 1990. Thu nhập bình quân đầu người đã tăng từ khoảng 100 USD trước năm 1990 lên gần 2.800 USD. Chất lượng cuộc sống của nhân dân ngày càng được cải thiện rõ rệt. 

“Tuy nhiên, những thành tựu trên đang bị đe dọa bởi thách thức lớn đến từ đại dịch Covid-19”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói. 

Với tốc độ lây lan nhanh, diễn biến khó lường, đại dịch đã tác động mạnh tới phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Dịch bệnh đã ảnh hưởng tới tất cả các ngành lĩnh vực, đặc biệt tới ngành dịch vụ, vận tải, du lịch, ăn uống, lưu trú...

Trước tình hình đó, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã kịp thời ban hành và triển khai nhiều chính sách, giải pháp mạnh mẽ và quyết liệt để vừa phòng chống dịch bệnh, vừa phát triển kinh tế - xã hội. 

“Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, Việt Nam đã kiểm soát tốt dịch bệnh. Kinh tế vĩ mô cũng được duy trì ổn định, GDP đạt được mức tăng trưởng tích cực trong bối cảnh kinh tế thế giới suy thoái nghiêm trọng…”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thừa nhận, bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, dự báo Việt Nam vẫn phải đối mặt với những khó khăn, thách thức không nhỏ trong thời gian tới.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, để ứng phó, để vượt qua, để chuyển mình phát triển nhanh và bền vững, Việt Nam cần tận dụng tối đa những lợi thế, nhận diện rõ ràng các cơ hội đang có. 

“Tiềm năng đất nước, bối cảnh phát triển mới, đặc biệt là bối cảnh ‘hậu Covid-19’ và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang tạo ra cơ hội thuận lợi để tái cơ cấu, chuyển đổi số, chuyển đổi mô hình hướng tới tăng trưởng nhanh, bền vững và bao trùm”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.

Đặc biệt, theo Bộ trưởng, để khắc phục tồn tại, khó khăn và tận dụng được những tiềm năng và cơ hội, Việt Nam nhất thiết cần có được “tư duy đột phá, quyết tâm và táo bạo, dám nghĩ, dám làm”; phải có “tư duy vượt lên trước” chứ nhất quyết không chịu “đi theo, đi sau”. 

Việt Nam không nhất thiết thu nhiều vốn FDI mà phải tối ưu hóa sử dụng FDI

Theo bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, thế giới đang thay đổi và Việt Nam cũng vậy. "Thế giới đang phải đối mặt với cú sốc lớn nhất kể từ sau Thế chiến thứ Hai", bà nhấn mạnh.

Theo lãnh đạo World Bank tại Việt Nam, trong khi nhiều quốc gia đang chật vật với Covid-19 thì Việt Nam đã thành công bước đầu trong ngăn chặn Covid-19. Những tuần gần đây, Chính phủ Việt Nam hành động hiệu quả trong việc ngăn chặn dịch tại Đà Nẵng. Dù vậy, đi kèm với khống chế dịch tốt là những điều đáng lo ngại, bởi các biện pháp chống dịch ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế, đi lại, bà nói.

Tuy nhiên, bà Carolyn Turk cho rằng, luôn có cơ hội từ các cuộc khủng hoảng, đó là thương mại và đầu tư toàn cầu và cơ hội từ nền kinh tế không tiếp xúc - những vấn đề được trao đổi tại VRDF 2020.

Thách thức đối với Việt Nam là không nhất thiết thu nhiều vốn FDI mà phải tối ưu hóa sử dụng FDI, chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực.

Việt Nam đã bắt tay vào chuyển đổi số và có thể cần làm nhiều việc hơn thế nữa. Ngày mai, con em chúng ta sống trên thế giới các dịch vụ giáo dục, y tế qua mạng.

Do vậy Chính phủ Việt Nam phải đẩy mạnh quá trình này thông qua Đề án Dịch vụ công Quốc gia, xây dựng cở sở dữ liệu, xây dựng hệ sinh thái bao trùm, bà Carolyn Turk nói.

Trông đợi Việt Nam có thể hưởng lợi từ các xu hướng chuyển số và phục hồi chuỗi cung ứng

Phát biểu tại VRDF 2020, bà Robyn Mudie, Đại sứ Australia tại Việt Nam cho rằng, có 2 xu hướng ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam, bao gồm dịch chuyển số và phục hồi chuỗi cung ứng. "Tại Việt Nam, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và 10 năm tới cũng đề cập đến xu hướng này", bà nói.

"Chúng tôi trông đợi Việt Nam có thể hưởng lợi từ các xu hướng đó ra sao, đặc biệt 2 xu hướng đó ảnh hưởng đến doanh nghiệp ra sao", bà Robyn Mudie bày tỏ kỳ vọng.

Theo bà, Việt Nam ghi nhận tăng trưởng cao từ những năm 1990, đặc biệt trong 1/4 thế kỷ vừa qua.

Chúng tôi kỳ vọng quan hệ tốt đẹp giữa Việt Nam và Australia sẽ tiếp tục đóng góp cho phát triển kinh tế Việt Nam trong thời gian tới. Australia cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong quá trình hồi phục kinh tế, hỗ trợ phát triển kỹ năng cần thiết cho các ngành công nghiệp để Việt Nam có thể khôi phục lại chuỗi cung ứng và khắc phục được sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng.

Đại sứ tin tưởng rằng, sự hỗ trợ liên tục và sắp tới của Australia sẽ giúp Việt Nam trong quá trình hồi phục kinh tế, gặt hái được những thành công trong phát triển chuỗi cung ứng và chuyển đổi số.

Các đại biểu gồm đồng chủ tọa, người điều hành các phiên thảo luận chụp ảnh lưu niệm.

Đặt vấn đề thảo luận cho các diễn giả, TS. Vũ Thành Tự Anh đề nghị các bài trình bày tập trung vào 3 câu hỏi lớn:

1. Tác động của đại dịch Covid-19 tới các nhân tố nền tảng, nằm đằng sau sự biến chuyển của các chuỗi giá trị toàn cầu?

2. Những cơ hội và thách thức của đại dịch Covid-19 đối với Việt Nam trong nỗ lực tham gia và nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu?

3. Những chiến lược và chính sách cần thiết để thực hiện được mục tiêu nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu hậu Covid-19 để phục hồi tăng trưởng một cách bền vững và bao trùm?

Những "cơn gió ngược" mạnh

Trình bày Diễn văn chính với chủ đề “Tác động của Covid-19 đến thương mại và chuỗi cung ứng toàn cầu và hàm ý đối với Việt Nam” qua hình thức trực tuyến, TS. Victoria Kwakwa, Phó Chủ tịch phụ trách Khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, Ngân hàng Thế giới nhận định, trên bình diện toàn cầu, cuộc khủng hoảng Covid-19 đã có tác động tiêu cực chưa từng có đối với đời sống y tế, kinh tế và xã hội của chúng ta

Tuy nhiên, tác động này khác nhau đáng kể giữa các quốc gia, phần lớn do hiệu lực ứng phó của các chính phủ. Việt Nam đã làm đặc biệt tốt trong việc nhanh chóng ngăn chặn đại dịch và hạn chế tác động tiêu cực đến nền kinh tế.

Đại dịch này đã tạo ra sự kết hợp giữa các cú sốc cung và cầu trong nước với sự lan tỏa qua biên giới thông qua du lịch, thương mại, tài chính, thị trường hàng hóa và niềm tin của nhà đầu tư. Sự đứt gãy này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến các trung tâm chủ yếu về thương mại, FDI và các chuỗi giá trị toàn cầu, vì các quốc gia có số ca nhiễm Covid-19 cao nhất là các nút sống còn trong các mạng toàn cầu này.

Song, bà Kwakwa cho rằng, vẫn còn quá sớm để hiểu được tác động đầy đủ của virus này đối với nền kinh tế toàn cầu. Các ước tính sơ bộ của các chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới cho thấy một cuộc suy thoái toàn cầu sâu hơn nhiều so với cuộc Đại suy thoái trước đây. Dòng vốn FDI toàn cầu và thương mại toàn cầu về hàng hóa trung gian và dịch vụ sẽ cần thời gian để phục hồi sau cú sốc COVID-19 này.

“Hậu quả trước mắt của đại dịch là các nước đang phát triển đối mặt với những cơn gió ngược mạnh”, bà nói.

Bà Kwakwa đề nghị các chuyên gia lưu ý 5 kênh chính về tác động đối với nền kinh tế toàn cầu: Tăng trưởng, thương mại, năng suất; Nguồn vốn cho phát triển; Chủ nghĩa bảo hộ; Các mạng sản xuất toàn cầu bị đứt gãy; Tự động hóa.

Nền kinh tế Việt Nam vẫn có khả năng chống chịu trong thời kỳ đại dịch

Nêu hàm ý của những thách thức và cơ hội do Covid-19 tạo ra đối với Việt Nam, lãnh đạo của World Bank nhận định, Việt Nam đã phát triển tốt không chỉ trước đại dịch mà còn kiên cường trước những cú sốc.

Việt Nam tiếp tục hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới với việc ký kết và đưa vào thực hiện các hiệp định thương mại và đầu tư quan trọng với CPTPP và EVFTA. “Những hiệp định này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy hơn nữa năng suất và tăng trưởng của Việt Nam”, bà nhấn mạnh.

Phân tích về các kết quả kinh tế Việt Nam thời gian qua, bà Kwakwa cho rằng, nền kinh tế Việt Nam vẫn có khả năng chống chịu trong thời kỳ đại dịch.

Việt Nam đã phát triển cực kỳ tốt trong giai đoạn sau khủng hoảng toàn cầu 2009-2017 với tốc độ tăng trưởng cao nhất về giá trị chuỗi cung ứng toàn cầu, và nằm trong tốp 5 quốc gia có tốc độ tăng vốn FDI cao nhất. Đặc biệt, Việt Nam đã thành công trong việc hội nhập vào các GVC chế biến chế tạo nhẹ, thúc đẩy tăng trưởng và gia tăng việc làm.

“Tuy nhiên, vẫn còn dư địa đáng kể để tiếp tục cải thiện”, chuyên gia của World Bank nhận định. Theo bà, mức độ tham gia của Việt Nam vào các chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực vẫn còn hạn chế. Mặc dù là một trong những nền kinh tế mở nhất trên thế giới, mức độ tham gia của Việt Nam vào các GVC vẫn thấp hơn so với các nước cùng khối ASEAN như Singapore, Thái Lan, Indonesia, Malaysia và Philippines; Mức độ tham gia của Việt Nam vào các công đoạn tinh vi phức tạp của Việt Nam vẫn còn thấp.

Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, cứ 1% tăng lên trong sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ làm tăng mức thu nhập bình quân đầu người lên hơn 1% - nhiều hơn khoảng hai lần so với thương mại truyền thống, do vậy tăng cường sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi cung ứng sẽ là quan trọng để Việt Nam thúc đẩy nhanh năng suất và tăng trưởng.

“Công thức bánh Trung thu” cho thành công của Việt Nam

Theo bà Kwakwa, Việt Nam cần chuẩn bị tốt cho việc phục hồi mạnh mẽ và tận dụng các cơ hội mới xuất hiện.

Trong ngắn hạn việc đa dạng hóa các công ty đa quốc gia phụ thuộc vào triển vọng phục hồi của các cơ sở sản xuất thay thế. Trong trung hạn, việc chuẩn bị tốt cho 'tình trạng bình thường mới' của các chuỗi cung ứng là điều quan trọng. Trong dài hạn, Việt Nam cần thu hẹp khoảng cách về năng suất và tiến tới giới hạn về năng suất.

Đối với Việt Nam, cần nhấn mạnh vào phát triển kỹ năng và xây dựng năng lực R&D, cũng như thực hiện hữu hiệu đột phá của Việt Nam về cải cách thể chế.

Để tiếp tục bảo đảm tính bao trùm, một trong những thành tựu phát triển ngoạn mục của Việt Nam cho đến nay, sẽ cần quản lý tốt những gián đoạn trên thị trường lao động do công nghệ thúc đẩy, gắn với các xu hướng tự động hóa và số hóa đang nổi lên.

Tiếp tục hợp tác quốc tế để duy trì một hệ thống thương mại mở và dựa trên các quy tắc sẽ là thiết yếu để phục hồi và phát triển bền vững và bao trùm. Các quốc gia mà vẫn hội nhập toàn cầu sẽ ở vị thế tốt nhất để ứng phó hữu hiệu trong tầm ngắn hạn và phục hồi nhanh hơn trong tầm trung và dài hạn. Hợp tác thương mại toàn cầu mạnh mẽ hơn và duy trì các thị trường mở là nhu cầu cấp thiết.

Việt Nam cần chuẩn bị cho sự dịch chuyển tương lai trong các chuỗi cung ứng và giảm thiểu tác động tiêu cực tiềm ẩn của việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ đối với thị trường lao động.

“Tôi muốn đưa ra một công thức bánh (P.I.E) Trung thu cho thành công của Việt Nam. Công thức này bao gồm: một Khu vực tư nhân sôi động và sáng tạo có mối liên kết chặt chẽ với FDI (P), các Thể chế hữu hiệu (I) và Giáo dục có chất lượng (E)”, bà Kwakwa chia sẻ và bày tỏ hi vọng rằng tất cả mọi người đều nhận được phần bánh công bằng.

“Việt Nam đã làm rất tốt trong quá khứ và hiện tại, và tôi tin tưởng chắc chắn rằng Việt Nam có thể làm thậm chí còn tốt hơn trong tương lai”, bà nói.

World Bank khuyến nghị 5 giải pháp dài hạn nâng cao chuỗi giá trị toàn cầu

Mang đến VRDF 2020 thông điệp “Đừng nhầm lẫn - Covid-19 là một cơ hội cho Việt Nam” trong chuỗi giá trị toàn cầu, TS. Jacques Morisset, Chuyên gia kinh tế trưởng, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam đánh giá, cho đến nay, hội nhập vào các chuỗi giá trị toàn cầu là chiến lược tạo việc làm có thu nhập cho lực lượng lao động đang tăng nhanh. Cho biết các ngành xuất khẩu tạo ra trên 20 triệu việc làm (trực tiếp và gián tiếp), chiếm khoảng 40% lực lượng lao động hiện nay, TS. Jacques Morisset cho rằng Việt Nam đã “rất thành công”.

Tuy nhiên, Việt Nam đang phải đối diện với nguy cơ về việc các đột phá công nghệ đã, đang và sẽ làm giảm nhu cầu về lao động kỹ năng thấp trong ngành chế biến chế tạo. Ông dẫn chứng về câu chuyện một nhà đầu tư tại Việt Nam trong vòng 10 năm có sản lượng tăng gấp đôi nhưng nhân công giảm 40%. Đối  với quốc tế, từ đầu những năm 1990 đến nay, thâm dụng lao động trong ngành điện tử đã giảm một nửa.

TS. Jacques Morisset khuyến nghị Việt Nam cần tập trung vào 5 giải pháp dài hạn, gồm thúc đẩy giáo dục và đào tạo sau trung học, do Việt Nam cần có một lực lượng lao động với năng lực tốt hơn.

Thứ hai, tập trụng vào công nghệ mới, R&D (nghiên cứu và phát triển), nhưng trên hết là bắt kịp về công nghệ thông qua nắm bắt công nghệ mới từ các nhà đổi mới sáng tạo toàn cầu bởi nhiều doanh nghiệp trong nước hiện đang tụt hậu trong đổi mới sáng tạo và cải thiện chất lượng.

Thứ ba, cần kết nối Việt Nam với các thị trường toàn cầu nhưng cũng cần cải thiện liên kết giữa các doanh nghiệp tại Việt Nam.

Thứ tư, xoá bỏ các rào cản gia nhập và sự thiên vị dành cho các doanh nghiệp nhà nước sẽ nâng cao cạnh tranh và giúp dần cải thiện năng suất cũng như thương mại hàng hoá (các dịch vụ như logistics và tài chính có ảnh hưởng khá lớn) vì theo thời gian ranh giới giữa sản phẩm và dịch vụ ngày càng bị xóa mờ.

Thứ năm, quan tâm đến khả năng chống chịu của môi trường để ứng phó với biến đổi khí hậu và cải thiện điều kiện sống.

TS. Jacques Morisset nhìn nhận, Việt Nam đã thúc đẩy thương mại quốc tế nhiều hơn và hội nhập thành công vào các chuỗi giá trị toàn cầu trong các thập niên vừa qua, tạo ra hàng triệu việc làm có năng suất cao hơn - phù hợp với tư duy thông thường. 

Tuy nhiên, cuộc đua phát triển kinh tế đang đòi hỏi các ý tưởng mới. Thách thức lớn đối với Việt Nam hiện nay không chỉ là số lượng mà chất lượng của hoạt động thương mại quốc tế, như P. Krugman 40 năm trước đã chỉ ra - cần dịch chuyển theo hướng có các sản phẩm phức tạp hơn, bao gồm cả dịch vụ và mức độ nội địa hoá.

Covid-19 đã nâng cao nhận thức về mức độ cấp thiết, Chính phủ Việt Nam cần hành động dứt khoát với việc triển khai các giải pháp trong ngắn hạn - mà tôi gọi là các xúc tác cho thay đổi, ông nói.

Việt Nam vẫn hấp dẫn đối với các công ty đa quốc gia

Tham gia Diễn đàn VRDF 2020 qua công cụ họp trực tuyến, TS. Jonathan Pincus, Cố vấn quốc tế cao cấp, Chương trình phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) cho rằng, Việt Nam vẫn hấp dẫn đối với các công ty đa quốc gia (MNE) đang tìm kiếm các nền tảng xuất khẩu chi phí thấp do tiền lương ở Trung Quốc tăng lên và tranh chấp thương mại với Hoa Kỳ gia tăng.

Theo Tiến sĩ, thách thức đối với chế độ thương mại đa phương sẽ có lợi cho FDI trong khu vực và việc Việt Nam tham gia vào các hiệp định thương mại và đầu tư song phương/khu vực là một điểm đáng quý.

FDI mang lại lợi ích, nhưng cũng kéo theo chi phí. Do đó, nhu cầu của Việt Nam là tăng cường năng lực của các doanh nghiệp trong nước nhằm thu được giá trị gia tăng từ các nhà xuất khẩu có vốn FDI.

TS. Jonathan Pincus nhìn nhận, các chuỗi giá trị toàn cầu sẽ tiếp tục thích ứng với các xu thế công nghệ, kinh tế, chính trị và sinh thái. Tuy nhiên, chỉ một số trong những xu thế này có lợi cho Việt Nam với vai trò điểm đến của FDI.

Về dài hạn, tầm quan trọng của FDI trong khu vực sẽ tăng lên. "Thách thức ở đây là tăng cường năng lực của doanh nghiêp trong nước trong việc thu được giá trị gia tăng đối với cả doanh nghiệp xuất khẩu có vốn FDI và không có vốn FDI".

TS. Jonathan Pincus khuyến nghị, Việt Nam cần tập trung xây dựng chính sách công nghiệp và đầu tư cơ sở hạ tầng để xây dựng năng lực trong các ngành tăng trưởng bền vững.

Nhà lãnh đạo doanh nghiệp cần 'kiên tâm' và bền bỉ

Theo bà Hà Thị Thu Thanh, Chủ tịch HĐTV Deloitte Việt Nam, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung mang đến cho kinh tế Việt Nam cả những cơ hội và thách thức rất lớn.

Theo đó,  doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu các mặt hàng thay thế cho hàng Trung Quốc sang Mỹ được hưởng lợi, cùng với sự dịch chuyển dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Tuy nhiên, những thách thức mà Việt Nam phải đối mặt là doanh nghiệp sản xuất hàng cho thị trường nội địa sẽ chịu cạnh tranh mạnh hơn từ hàng Trung Quốc, vấn đề lẩn tránh thuế, sức ép và sức cạnh tranh lớn từ các công ty Trung Quốc.

Theo bà Thanh, các FTA thế hệ mới sẽ là một “đòn bẩy” quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị khu vực, nâng cao năng lực sản xuất, xuất khẩu và cạnh tranh, khẳng định vị thế mới trên trường quốc tế.

Mặc dù khu vực tư nhân Việt Nam có sự tăng trưởng ấn tượng trong thời gian qua nhưng cũng còn nhiều hạn chế và rào cản để bứt phá, chỉ số đổi mới sáng tạo còn hạn chế. Bên cạnh đó là thiếu hụt kỹ năng cũng là một trở ngại lớn, rào cản đến từ môi trường kinh doanh.

Để giảm thiểu tác động của đại dịch Covid-19, bà Thanh đề xuất 3 nhóm giải pháp:

Thứ nhất, tập trung vào quản lý dòng tiền với các hành động cần ưu tiên cao có hiệu quả tức thì, trong khả năng thực thi và kiểm soát của mỗi doanh nghiệp.

Thứ hai, tập trung vào khách hàng và chuỗi cung ứng với hành động giúp tối ưu hóa hệ thống và doanh nghiệp chủ động khi triển khai.

Thứ ba, rà soát xây dựng mô hình kinh doanh hợp lý với các hành động mang tính chiến lược, dài hạn, giúp doanh nghiệp phục hồi kiên cường, bền vững.

Bà Thanh nhấn mạnh thông điệp, nhà lãnh đạo cần kiên tâm và bền bỉ chèo lái, phát huy tối đa những tố chất “kiên tâm” trong điều hành, tăng cường tối đa mức độ kiên cường cho đội ngũ và doanh nghiệp, sẽ có khả năng nắm bắt cơ hội lớn nhất để quản lý cuộc khủng hoảng đồng thời xây dựng tương lai, đưa doanh nghiệp vươn mình trỗi dậy trong giai đoạn đối phó và phục hồi sau khủng hoảng cũng như trong mọi điều kiện hoạt động bình thường hay điều kiện tăng trưởng phát triển.

Các đại biểu chuyển sang phần thảo luận chung, với các câu hỏi được đặt ra từ TS. Trần Đình Thiên và Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, liên quan đến nhận diện "cơ hội" và "thách thức" đan xen trước những ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Sau ít phút nghỉ giải lao, Diễn đàn đã quay trở lại với phiên thảo luận thứ hai với chủ đề "Chuyển đổi số và chuyển dịch cơ cấu theo hướng bao trùm và bền vững", dưới sự điều hành của GS-TS. Dương Nguyên Vũ đến từ Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore.

Đây là lúc cần đến dũng khí chính trị và sự lãnh đạo chính trị

Đó là khẳng định của ông Toomas Hendrik Ilves, Nguyên Tổng thống nước Cộng hòa Estonia, Chuyên gia xuất sắc Trung tâm phân tích chính sách châu Âu khi nói về chủ đề "Số hóa một quốc gia - Chia sẻ của cá nhân về cách thực hiện số hóa, lý do thực hiện và những bài học có thể rút ra từ quá trình đó".

Chia sẻ kinh nghiệm từ Estonia, ông Ilves cho biết, số hóa quản trị sẽ vận hành tốt nếu được sự ủng hộ của công chúng. "Các chính phủ cần đưa số hóa trở thành một ưu tiên công", ông khuyến nghị.

Theo vị chuyên gia của Estonia, số hóa thành công khi các chính phủ nhanh chóng cung cấp các dịch vụ công mà người dân ưa thích, ví dụ: kê khai thuế dễ dàng, đơn giản hóa các tương tác với bộ máy hành chính (đăng ký khai sinh, mua bảo hiểm y tế cho trẻ em, đăng ký xe ô tô hoặc gia hạn giấy phép lái xe).

Ông nêu rõ, số hóa sẽ chậm chạp khi thiếu ý chí chính trị từ phía chính phủ.

"Đây là lúc cần đến dũng khí chính trị và sự lãnh đạo chính trị. Luôn khó khăn khi thay đổi cách mọi người thực hiện công việc. Các công chức đã quen với một cách làm sẽ ngại thay đổi. Công dân không phải lúc nào cũng hiểu được ý nghĩa của các chính sách mới", ông nói.

Ông dự báo, số hóa sẽ diễn ra trên khắp thế giới. Cuộc khủng hoảng Covid-19 và nhu cầu giảm tiếp xúc trực tiếp và sự đông đúc trong các cơ quan chính phủ đã thúc đẩy số hóa nhanh hơn những gì người ta đã từng nghĩ trước khi xảy ra khủng hoảng.

Những Chính phủ chuyển dịch nhanh chóng sẽ đi trước những chính phủ còn chần chừ và lê bước. Những quốc gia đó cũng sẽ được chuẩn bị tốt hơn để đối phó với những thách thức mới chắc chắn sẽ nảy sinh cho dù có thực hiện số hóa hay không, ông nói.

Đề xuất xây dựng trung tâm chuyển đổi số tại mỗi vùng kinh tế trọng điểm

Trình bày bài tham luận với chủ đề “Chuyển đổi số để phát triển bền vững”, ông Nguyễn Trọng Đường, Phó Cục trưởng Cục Tin học hóa, Bộ Thông tin và Truyền thông lý giải, chuyển đổi số là việc sử dụng dữ liệu và công nghệ số để thay đổi tổng thể và toàn diện cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất của cá nhân, tổ chức.

Chuyển đổi số là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện. Với một tổ chức, vì là sự thay đổi, nên trước tiên đó là việc của lãnh đạo, của người đứng đầu, vì nếu không thì không ai dám làm và có thể làm. Vì là tổng thể và toàn diện nên đó là việc của tất cả mọi thành viên trong tổ chức.

Tại Việt Nam, chuyển đổi số là lĩnh vực đang được quan tâm hàng đầu, dẫn chứng là Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Chính phủ điện tử. Hiện nay, 22 Bộ ngành và 55 tỉnh thành phố đã có Nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu, Chính phủ cũng đã xây dựng Cổng Dịch vụ công quốc gia kết nối Cổng Dịch vụ công các bộ, tỉnh, thành phố. Tính đến tháng 9/2020, 19,10% dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 đã được triển khai.

Đưa ra kiến nghị, ông Đường cho rằng cần ưu tiên nguồn lực để thực hiện chuyển đổi số quốc gia, xây dựng chiến lược Chính phủ số, xây dựng hạ tầng chính phủ số, phát triển nhân lực chuyển đổi số, giao nhiệm vụ chuyển đổi số đến từng bộ ngành, địa phương, xây dựng trung tâm chuyển đổi số tại mỗi vùng kinh tế trọng điểm làm nòng cốt chuyển đổi số cho khu vực.

AI có thể giải quyết các “bài toán” của Việt Nam

Trao đổi về vấn đề phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam, TS. Bùi Hải Hưng, Viện trưởng Viện nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Tập đoàn Vingroup lý giải, AI là một ngành khoa học công nghệ với mục tiêu làm ra những máy tính thông minh, làm được những việc mà trước đây chỉ con người làm được.

AI có khả năng tăng năng suất một cách triệt để trong các ngành công nghiệp và tạo ra các  giải pháp hoàn toàn mới cho các vấn đề chưa được giải quyết; nói một cách khác, nó có thể được so sánh với làn sóng điện tiếp theo, ông Hưng nói.

Liên hệ giữa AI và sự phát triển bền vững của Việt Nam, ông Hưng cho rằng, AI có thể giải quyết các “bài toán” của Việt Nam: chữ viết & tiếng nói của Tiếng Việt, giao thông đô thị, y tế, giáo dục, sản xuất...; Giải quyết các vấn đề về an ninh quốc gia: bảo mật thông tin, sinh trắc học; Tạo lợi thế cạnh tranh cho Việt Nam trên trường quốc tế khi làm chủ công nghệ mới.

Để phát triển thành công AI tại Việt Nam, ông Hưng cho rằng cần chú trọng xây dựng đội ngũ nhân tài cả về chất và lượng, nghiên cứu nền tảng & chuyên sâu về AI, đào tạo bài bản về AI cho thế hệ trẻ, tạo ra hệ sinh thái thúc đẩy sáng tạo trong phát triển & thương mại hoá sản phẩm AI.

Cần nỗ lực mạnh mẽ về giáo dục và phát triển nhân sự số

Đề cập đến vấn đề chuyển đổi số bao trùm, ông Winfrid Messmer, Chủ tịch Ủy ban lĩnh vực số, Phòng Thương mại và Công nghiệp châu Âu tại Việt Nam nêu rõ, Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, phê duyệt Quyết định số 749/QĐ-TTG ngày 3/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ là cơ sở cho Chuyển đổi số tại Việt Nam.

Đưa ra các khuyến nghị nhằm hỗ trợ việc thực hiện nhiệm vụ này, ông Winfrid Messmer cho rằng, Bản đồ Kỹ năng có thể giúp xác định và thúc đẩy những kỹ năng và năng lực có thể được đưa vào các chương trình giáo dục và đào tạo. Nó cũng giúp có được một cái nhìn tổng quan tốt về thị trường việc làm ở các vùng và địa phương và cung cấp hỗ trợ có mục tiêu cho các công ty, tổ chức và người dân tại địa phương trong các hoạt động thực hiện số hóa của họ.

Thứ hai, cần phải có một nỗ lực mạnh mẽ về giáo dục và phát triển nhân sự số, được hỗ trợ bởi các nguồn lực thích hợp, để thúc đẩy phát triển kinh tế. Một cách lý tưởng, hệ thống giáo dục dọc theo các cấp trình độ nên mang lại cho những người trẻ tuổi một lợi thế ban đầu để làm việc thành công trong thời đại số.

Trước những thách thức này, giới chính trị, doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục cần hợp lực để khởi xướng các biện pháp cụ thể trong việc đào tạo cho nhân viên và tiếp tục phát triển bền vững hệ thống giáo dục với trọng tâm lớn hơn vào các kỹ năng số.

Bối cảnh đòi hỏi Việt Nam phải nhanh chóng, quyết liệt nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức, thực hiện cải cách và phát triển mạnh mẽ

Phát biểu bế mạc Diễn đàn VRDF 20202, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, thông qua hai phiên thảo luận của Diễn đàn hôm nay, các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia, tổ chức, cá nhân liên quan đã cùng nhau trao đổi, chia sẻ, thảo luận rất cởi mở, thẳng thắn về những vấn đề cải cách và phát triển của đất nước Việt Nam trong bối cảnh mới.

Diễn đàn đã giúp chúng ta cùng nhau nhận diện rõ hơn bối cảnh, cơ hội và thách thức phát triển của Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới và xác định được các giải pháp, hành động để Việt Nam nắm bắt cơ hội, nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu; chuyển đổi số và chuyển dịch cơ cấu theo hướng bao trùm và phát triển bền vững hơn trong thời gian tới.

Từ các ý kiến thảo luận, phân tích, kiến nghị sâu sắc và quý báu của các diễn giả, chuyên gia tại Diễn đàn hôm nay, "chúng tôi nhận thức sâu sắc rằng, thực tế phát triển đất nước và bối cảnh mới, nhất là những tác động nghiêm trọng, đa chiều từ đại dịch Covid-19, đang đòi hỏi Việt Nam phải nhanh chóng, quyết liệt nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức, thực hiện cải cách và phát triển mạnh mẽ với tất cả sự quyết tâm, với truyền thống dân tộc, sức mạnh và kinh nghiệm phát triển tích lũy từ hơn 30 năm đổi mới", ông nhấn mạnh.

Trên cơ sở các ý kiến thảo luận, đóng góp sâu sắc của các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý trong và ngoài nước, các đối tác phát triển của Việt Nam đối với chủ đề của Diễn đàn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục nghiên cứu, đưa ra các đề xuất chính sách cụ thể, thiết thực đối với Đảng và Chính phủ trong thời gian tới.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, cho dù thực hiện giải pháp gì, dù công nghệ có tối tân, hiện đại đến đâu thì con người vẫn là yếu tố quyết định, dẫn dắt quá trình chuyển đổi, phát triển. Ví dụ, trong lĩnh vực chuyển đổi số, chúng ta cần chuẩn bị tốt nguồn nhân lực cho chuyển đổi số để phát triển xã hội số.

"Thực thi hữu hiệu luôn là yếu tố quyết định đối với thành công của mọi biện pháp, chính sách. Chúng tôi tin tưởng rằng, với sự đồng hành và hỗ trợ hiệu quả về mặt kỹ thuật và tài chính của các đối tác phát triển, với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, Việt Nam sẽ sớm phục hồi tăng trưởng, nâng cao khả năng chống chịu trước những cú sốc như đại dịch COVID-19, tạo đà bứt phá tăng trưởng, tận dụng hiệu quả các thành tựu khoa học công nghệ để nâng cao vị thế quốc gia, đóng góp vào sự thịnh vượng chung của toàn cầu, khu vực", ông nhấn mạnh.