Trong lần đầu tiên giành quyền vào chung kết, Hoàng Xuân Vinh đã vượt qua tất cả để đi lên vị trí cao nhất. Từ sức ép của khán giả chủ nhà, đến các đối thủ hàng đầu thế giới - trong đó có người là đương kim vô địch Olympic.

Ngay từ những loạt đầu tiên, Hoàng Xuân Vinh đã có mặt trong Top 3 và không bao giờ rời xa hơn. Sau tám loạt đạn đầu tiên, anh đứng thứ hai. Từ loạt thứ chín, áp lực tăng cao khi các xạ thủ gần như phải đấu loại trực tiếp. Cứ sau hai loạt đạn thì người ở vị trí thấp nhất bị loại. Xuân Vinh dẫu vậy vẫn giữ được sự bình tĩnh đến lạnh lùng. Anh lúc nào cũng là người ngắm bắn muộn nhất, và đạt điểm số cao. Bám sát anh là VĐV nước chủ nhà Felipe Almeida Wu.

Kịch tính được đẩy lên cùng cực ở hai loạt đạn cuối. Ở viên áp chót, Xuân Vinh bắn không tốt nên tụt xuống thứ hai với 0,2 điểm kém Felipe. Đối với những ai từng biết Xuân Vinh, lo lắng là không thể tránh khỏi. Trong sự nghiệp nhiều vinh quang nhưng cũng không ít cay đắng, anh từng nhiều lần hỏng ăn vì tâm lý bất ổn ở những viên đạn cuối. Nhưng lần này, lịch sử hoàn toàn sang trang. Xạ thủ sinh năm 1974 ngắm bắn kỹ càng, găm viên đạt vào gần tâm để đạt 10,7 điểm, vọt lên giành HC vàng.

Đây là khoảnh khắc lịch sử của thể thao Việt Nam - tấm HC vàng đầu tiên tại sân chơi Olympic. Hoàng Xuân Vinh đã không giấu được những giọt nước mắt hạnh phúc. Khi được xướng tên lên nhận huy chương, anh nở miệng cười, đi vòng quanh bắt tay hai đối thủ xếp ngay sau mình. Lần đầu tiên quốc ca Việt Nam được vang lên ở lễ trao huy chương một kỳ Thế vận hội.

Ở vòng loại diễn ra trước đó vài tiếng, Hoàng Xuân Vinh giành 581 điểm, xếp thứ tư sau Pang Wei (Trung Quốc) Jin Jong-oh (Hàn Quốc) và Tuzinsky Juraj (Slovakia). Người đồng đội của anh, Trần Quốc Cường chỉ đạt 575 điểm, xếp thứ 26 và bị loại.

Xuân Vinh luôn được xem là niềm hy vọng của đoàn thể thao Việt Nam. Tuy nhiên, trước khi bước vào giải năm nay, khả năng chiến thắng của anh không được đánh giá cao. Ngoài chuyện có khoảng năm VĐV có trình độ cao vượt trội tham dự Olympic 2016, xạ thủ Việt Nam còn có điểm yếu tâm lý.

Olympic 2012, trong bài thi chung kết 50m súng ngắn tự chọn, Xuân Vinh thi đấu cực tốt ở tám loạt bắn đầu tiên, giành tới 563 điểm. Ở viên thứ chín, chỉ cần bắn vào ô tám điểm, Xuân Vinh chắc chắn đoạt HC đồng. Nhưng trên thực tế anh chỉ ghi được 7,3 điểm trong khi những đối thủ cạnh tranh đều ghi trên 9 điểm. Sau đó, dù bắn được 10,2 điểm ở lượt thứ 10, Xuân Vinh chỉ đoạt 958,5 điểm, kém đối thủ đoạt HC đồng Wang Zhiwei (Trung Quốc) vỏn vẹn 0,1 điểm.

Trước đó, tại ASIAD năm 2010, Xuân Vinh cũng vuột HC vàng ở phút cuối. Khi chỉ còn một lượt bắn, xạ thủ số một Việt Nam dẫn các đối thủ với khoảng cách bốn điểm. Điều này đồng nghĩa với việc anh chỉ cần được bảy điểm cho viên đạn cuối cùng là giành HC vàng. Nhưng do tâm lí căng thẳng, Vinh để súng cướp cò và rơi xuống tận thứ 13.

Tuy nhiên, trước khi đạt đến đỉnh cao ở Rio 2016, Xuân Vinh cũng đã có chỗ đứng trong lịch sử bắn súng Việt Nam với bảng thành tích đồ sộ gồm HC vàng đồng đội tại SEA Games 21, 22, 24, HC vàng cá nhân SEA Games 24, 26, HC đồng đồng đội ASIAD 2006, HC vàng cá nhân giải vô địch súng hơi châu Á năm 2012 và HC vàng Cup bắn súng thế giới 2013...