Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) thông tin, trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Liên minh châu Âu (EU) cam kết dành hạn ngạch thuế quan (TRQ) cho Việt Nam đối với 14 mặt hàng, bao gồm: trứng và lòng đỏ trứng gia cầm; tỏi; ngô ngọt; gạo đã xát; gạo đã xay; gạo đã xay thuộc một số loại gạo thơm nhất định; tinh bột sắn; cá ngừ; surimi; đường và các sản phẩm khác chứa hàm lượng đường cao; đường đặc biệt; nấm; ethanol; Mannitol, Sorbitol, Dextrin và các dạng tinh bột biến tính khác.

Để doanh nghiệp Việt Nam thực thi các cam kết này, tận dụng cơ hội thị trường mở ra từ EVFTA, doanh nghiệp cần nắm rõ cơ chế phân bổ và quản lý TRQ của EU đối với các mặt hàng kể trên.

Đối với mặt hàng gạo, các lô hàng gạo thơm khi xuất khẩu vào thị trường EU phải tuân thủ theo quy định thực thi của EU về việc mở và tiếp nhận TRQ nhập khẩu cho gạo có xuất xứ từ Việt Nam. 

Đầu mối phía EU là đơn vị G.4 (Cây trồng và dầu ô liu) thuộc Tổng cục Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Arable crops and olive oil, DG Agriculture and Rural Development).

Doanh nghiệp sẽ cần xin cấp giấy phép nhập khẩu tại cơ quan có thẩm quyền của Nước thành viên và phải nộp một số tiền bảo đảm là 30 Euro/tấn tại thời điểm nộp đơn xin cấp giấy phép. Trong trường hợp số lượng đăng ký vượt quá số lượng có sẵn theo TRQ cho giai đoạn, EU sẽ cố định một hệ số phân bổ.

Các lô hàng gạo thơm thuộc diện TRQ khi xuất khẩu vào thị trường EU, để được hưởng thuế suất 0% theo hạn ngạch, phải có giấy chứng nhận đúng chủng loại (authenticity certificate) được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam nêu rõ gạo thuộc một trong các chủng loại gạo được hưởng ưu đãi theo TRQ của Hiệp định.

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Bộ Công Thương đang phối hợp xây dựng văn bản hướng dẫn quy trình đăng ký giấy chứng nhận này để ban hành ngay khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực.

Cụ thể, Dự thảo Nghị định hướng dẫn quy trình đăng ký chứng nhận chủng loại gạo xuất khẩu vào EU để hưởng ưu đãi hạn ngạch của Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) vừa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lấy ý kiến, trình Chính phủ thông qua.

Tiêu chí để được cấp giấy chứng nhận chủng loại gạo, dự thảo Nghị định nêu trên quy định: gạo được sản xuất từ giống lúa có chất lượng hạt phù hợp theo Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia; được gieo trồng trên diện tích đất có địa chỉ rõ ràng (tỉnh/thành phố, quận/huyện, phường/xã, tổ/thôn).

Ngoài ra, tiêu chí cấp giấy chứng nhận chủng loại gạo cũng quy định: đơn vị xuất khẩu có nhu cầu cấp giấy chứng nhận phải thực hiện thông báo với tổ chức cấp giấy chứng nhận chủng loại gạo trước khi sản xuất theo mẫu ban hành tại phụ lục kèm theo nghị định này.

Trong khi đó, cơ chế TRQ đối với các mặt hàng còn lại trong Hiệp định EVFTA, TRQ sẽ được phân bổ và quản lý theo quy định tại Điều 49 đến 54 của Quy định thực thi (EU) 2015/2447. 

Đầu mối phía EU là Tổng cục Thuế và Hải quan (Directorate General Taxation and Customs Union - DG TAXUD)

Hàng hóa nhập khẩu vào EU theo cơ chế TRQ sẽ được phân bổ theo cơ chế “doanh nghiệp đăng ký trước thì được cấp hạn ngạch trước” (first-come, first-served), dựa vào ngày mà đơn xin cấp phép nhập khẩu được cơ quan hải quan của EU chấp thuận. EU hiện đang trong quá trình xây dựng văn bản hướng dẫn thực thi các cam kết về TRQ trong Hiệp định EVFTA.