Chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn  quy định tại Nghị định 57/2018/NĐ-CP là một trong 3 “Chính sách của Việt Nam có tác động đến chuỗi giá trị toàn cầu”, gồm: Nghị định 57/2018/NĐ-CP, Quyết định 68/QĐ-TTg năm 2017 về Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ từ năm 2016 đến năm 2025 và Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đây là nhận định của Ban thư ký ASEAN tại “Báo cáo cơ sở về các chính sách vùng quan trọng liên quan đến chuỗi giá trị toàn cầu”.

Doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn có vai trò đặc biệt đối với khu vực nông nghiệp, nông thôn vì không chỉ là nơi tạo ra việc làm, thu nhập cho người lao động, tăng kim ngạch xuất khẩu mà còn góp phần vào công cuộc công nghiệp hóa-hiện đại hóa nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, thực hiện thành công Đề án tái cơ cấu nông nghiệp nước nhà theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Trong giai đoạn tới, trước bối cảnh kinh tế thị trường và toàn cầu hóa nền kinh tế đang diễn ra sôi động thì doanh nghiệp nông nghiệp được xác định có vai trò “trụ cột” trong việc thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp nước ta theo hướng hàng hóa, nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam.

Gần 10 năm qua kể từ khi Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008  được ban hành, sự phát triển các doanh nghiệp trong nông nghiệp vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển nông nghiệp trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. Một trong những nguyên nhân là môi trường đầu tư kinh doanh chưa thực sự thuận lợi, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong nông nghiệp còn thiếu đồng bộ, chưa tạo ra động lực đủ mạnh để thu hút đầu tư vào khu vực nông nghiệp. 

Nhận thức được vai trò quan trọng của doanh nghiệp trong phát triển nông nghiệp, nông thôn, xác định các doanh nghiệp là “trụ cột”, là “đầu tàu trong việc phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa, nâng cao giá trị gia tăng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu, trình Chính phủ ban hành Nghị định 57/2018/NĐ-CP thay thế Nghị định 210/2013/NĐ-CP. Nghị định 57/2018/NĐ-CP được xây dựng trên tinh thần cập nhật và cụ thể hóa các chỉ đạo tại các Nghị quyết số 10-NQ/TW Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Luật đất đai 2013, Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp vừa và nhỏ, … đặc biệt là việc sửa đổi, bổ sung các ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp theo hướng đơn giản hoá, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp theo tinh thần Nghị quyết 19 và 35 của Chính phủ. Nghị định số 57/2018/NĐ-CP ngày 17/4/2018 có một số điểm mới như:

• Bổ sung các phương thức hỗ trợ (8 phương thức) và 3 nội dung hỗ trợ (bổ sung hỗ trợ tín dụng, hỗ trợ thuế) theo Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

• Đơn giản hóa thủ tục hành chính: Các thủ tục hành chính cơ bản được rà soát và lồng ghép thủ tục để rút xuống còn 10 bước (giảm 03 thủ tục về xây dựng; 02 thủ tục về đầu tư; 01 thủ tục về thẩm tra công nghệ). 

• Rà soát giảm các điều kiện hỗ trợ: Về quy mô, công suất dự án (như giá trị gia tăng sau chế biến giảm từ 2 xuống 1,5 lần; tỷ lệ lao động địa phương, quy mô công suất cơ sở chế biến nông sản được giao địa phương căn cứ tình hình thực tế tại địa phương để quy định phù hợp. 

• Tại điều 13 của Nghị định đã quy định bổ sung đối tượng dự án dịch vụ công và kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn nhằm thu hút hơn nữa nguồn lực xã hội đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước như Dự án xử lý môi trường làng nghề, Dự án cấp nước sạch nông thôn, Dự án nuôi trồng thủy sản,...

• Đặc biệt về nguồn vốn ngân sách nhà nước dự kiến thực hiện chính sách: Đã được quy định cụ thể tại Điều 14 Nghị định: Với yêu cầu bố trí hàng năm tối thiểu 5% vốn chi đầu tư phát triển từ ngân sách trung ương và tối thiểu 5% vốn chi ngân sách địa phương cho ngành nông nghiệp để thực hiện chính sách quy định tại Nghị định 57/2018/NĐ-CP.

Đối với một số nội dung của Nghị định 57/2018/NĐ-CP thực sự cần thiết hướng dẫn chi tiết để các địa phương, doanh nghiệp dễ dàng triển khai thực hiện  đã được Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp các bên liên quan nghiên cứu, hướng dẫn ban hành tại Thông tư số 04/2018/TT-BKHĐT ngày 06/12/2018.

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang có những bước tiến mạnh mẽ, doanh nghiệp rất cần nguồn lực để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp. Hơn nữa hiện nay, diễn biến thương mại thế giới ngày càng phức tạp, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đã xảy ra, dẫn đến lượng lớn hàng hóa của Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu sang Việt Nam, một lượng lớn hàng hóa tại Mỹ bị thiếu hụt hoặc bị tăng giá. Cấp thiết có sự hỗ trợ của Chính phủ đối với các doanh nghiệp theo Nghị định 57/2018/NĐ nhằm kịp thời nâng cao sức cạnh tranh và nâng cao chất lượng sản phẩm nông sản nhằm chiếm lĩnh thị phần trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Để chính sách quy định tại Nghị định 57/2018/NĐ-CP đi vào cuộc sống, thực sự là một chính sách chìa khóa trong chuỗi giá trị toàn cầu. Các địa phương cần thực sự vào cuộc trong thực hiện Nghị định 57/2018/NĐ-CP, khẩn trương thực hiện các nhiệm vụ đã được giao tại Điều 19, Nghị định 57/2018/NĐ-CP (như  ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp với điều kiện và đặc thù của địa phương mình). Tăng cường thông tin, tuyên truyền hơn nữa về chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước trong điều hành tổ chức sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là đơn giản hóa thủ tục hành chính tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận được với các hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước.