“Ông bầu” của các start-up

Sáng thứ Bảy một ngày đầu năm 2019, quán café nằm trên con phố Nguyễn Khang (Hà Nội) ồn ào hơn những ngày thứ Bảy khác, vì đây là ngày tổ chức buổi tiệc gặp mặt cuối năm của các thành viên, start-up thuộc Hệ sinh thái khởi nghiệp BestB.

Nếu không quen từ trước, thật khó để nhận ra ai là “sếp” ở đây, bởi họ đều là những người trẻ, năng động và hòa đồng. Lẫn trong đám đông ấy, có một khuôn mặt “dừ” hơn một chút, tất bật kiểm tra nhóm này, hướng dẫn nhóm kia. Đó là Phạm Anh Cường (Cường Steward), sáng lập, kiêm CEO Hệ sinh thái khởi nghiệp BestB.

Trong buổi tiệc đó, có khá nhiều khách mời là doanh nhân đến chia vui với Cường. Chia vui là vì, năm 2018, Cường Steward và BestB gặt hái được kha khá thành công. Năm đầu tiên BestB đi vào hoạt động (năm 2015), anh và đội ngũ của mình mới hỗ trợ được 3 start-up, nhưng đến năm 2018, con số này đã là 18. Khoản doanh thu 3,2 tỷ đồng năm qua cũng gấp 5 lần so với năm đầu tiên BestB đi vào hoạt động.

Hỏi Cường rằng, hình như anh “lờ” đi lợi nhuận thì phải, anh vui vẻ: “Tất nhiên là có lãi, nhưng tôi không kỳ vọng quá nhiều vào doanh thu, lợi nhuận, mà chỉ quan tâm mình hỗ trợ được bao nhiêu start-up”.

Kể cũng lạ, kinh doanh sao lại không quan trọng lợi nhuận? Cường lý giải, đó là bởi anh chọn cho BestB con đường trở thành doanh nghiệp tạo tác động xã hội. “Doanh nghiệp tạo tác động xã hội không phải một tổ chức từ thiện, mà trước hết phải là doanh nghiệp, tạo ra nguồn doanh thu, lợi nhuận và tuân theo quy luật thị trường. Do đó, BestB khác với doanh nghiệp bình thường là được khai sinh để truyền cảm hứng cho các bạn trẻ ấp ủ hoài bão khởi nghiệp”, Cường giải thích.

Còn nhớ, thời điểm tháng 7/2014, khi BestB được thành lập, tại Việt Nam mới chỉ có vườn ươm Vietnam Silicon Valley hoạt động theo đề án của Bộ Khoa học và Công nghệ. Qua thời gian làm việc ở Singapore, Cường Steward nhận thấy, các vườn ươm tư nhân phát triển hơn vườn ươm nhà nước, do hạch toán tài chính độc lập, dù chịu áp lực lớn, nhưng bù lại, họ được quyền tự quyết về tất cả những gì có thể hỗ trợ cho doanh nghiệp. “Về bản chất, một tổ chức nếu không thể tự tạo ra doanh thu thì sẽ không bao giờ bền vững”, Cường nói.

Từ “Marketing 0 đồng”…

Ở tuổi 30, những gì mà Cường Steward và BestB làm được quả thực không đơn giản. Cười tự tin, chàng doanh nhân 8x bộc bạch: “Mọi người cứ nghĩ đằng sau vườm ươm có thế lực rất mạnh về tài chính, nhưng sự thật là khi BestB ra đời, trong tay tôi không có gì cả”.

Sinh ra trong một gia đình có truyền thống kinh doanh, nhưng những gì Cường có được hôm nay hoàn toàn là nỗ lực của bản thân. “Từ lúc khởi nghiệp, tôi chưa xin của bố mẹ một đồng nào”, Cường kể.

Năm thứ ba đại học, Phạm Anh Cường là một trong những sinh viên xuất sắc của Đại học Ngoại thương giành suất học bổng tại Nhật Bản. Năm tháng học tập tại đất nước mặt trời mọc, anh “trót yêu” hoa giấy nghệ thuật Kamibana và quyết định khởi nghiệp cùng 6 cộng sự ngay sau khi về nước. Tiếc là do sai hướng phát triển và thiếu kỹ năng lãnh đạo, dự án này thất bại sau 1 năm hoạt động.

Tạm gác lại giấc mơ khởi nghiệp, Cường bắt đầu hành trình đi làm thuê từ TP.HCM đến Hà Nội. Anh kinh qua nhiều vị trí, từ nhân viên xuất nhập khẩu, ngân hàng, trưởng nhóm quản lý thị trường ASEAN trong một tập đoàn công nghệ, đến giám đốc một công ty bất động sản khá lớn.

Cường vẫn luôn ghi nhớ bước ngoặt trong sự nghiệp của mình, đó là sau 2 tháng thử việc ở vị trí trưởng phòng, anh được đề bạt vào ghế giám đốc ở tuổi 25. “Mỗi khi gặp khó khăn, ký ức ấy giúp tôi có thêm niềm tin vào bản thân”, Cường nói.

Nhưng chỉ sau đó 1 năm, anh quyết định nghỉ việc để thành lập BestB, khôi phục dự án hoa giấy với tên gọi mới Flower Farm. “Tôi muốn chứng minh cho mọi người thấy, Flower Farm là đứa con tôi ươm và sẽ trở thành start-up tiêu biểu”, chàng doanh nhân trẻ tự tin.

Để tạo xu hướng yêu thích sản phẩm này, Cường tìm tòi và mở những “Lớp học 10.000 đồng” dạy các bạn học sinh, sinh viên gấp hoa giấy. Anh bật mí, 10.000 đồng này đủ tiền thuê địa điểm, tiền nguyên liệu, trong khi đó, sự ấn tượng của khóa học khiến các bạn học sinh, sinh viên truyền tai nhau và trở thành xu hướng, giúp Flower Farm tiếp cận các kênh phân phối. Đến nay, Flower Farm là một trong những dự án có doanh thu hiệu quả nhất trong BestB, tạo nhiều việc làm cho học viên các trường dạy nghề. Không  những thế, Cường còn tiếp tục xây dựng Flower Farm thành kênh thương mại điện tử bán hoa tươi từ shop tới người tiêu dùng thông qua app. Với những thành tựu đó, Flower Farm lọt top 25 start-up Việt tiêu biểu năm 2017, qua đó phần nào chứng minh năng lực của Cường.

Đến nay, “hồ sơ” của BestB đã tích lũy được kha khá start-up tiềm năng như trang thương mại điện tử Lovely Life; nền tảng kết nối nhà nghỉ - khách sạn - du lịch ManMo; nền tảng kết nối logistics Shipcucnhanh; nền tảng kết nối và tuyển dụng nhân sự Vjobs...

…đến quỹ đầu tư 30 tỷ đồng

Cởi mở, chân thành, nhưng Cường Steward không thích nói nhiều về mình. Trong cuộc trò chuyện, anh hay hướng câu trả lời về BestB và những cộng sự. Anh tự hào kể về Nguyễn Thu Phương - cô sinh viên năm thứ ba Đại học Kinh doanh và Công nghệ đang là trưởng nhóm vận hành 2 dự án khởi nghiệp là Flower Farm (được Cường chuyển giao) và Lovely Life - dự án do Phương sáng lập. “Ở BestB, tôi chỉ là người truyền cảm hứng”, Cường khiêm tốn nói.

Sở dĩ Cường chọn cách lãnh đạo này, bởi đó là những giá trị anh học được sau những năm tháng sống tại Nhật Bản. “Nhắc đến Apple, người ta nghĩ tới Steve Jobs, Tim Cook; nhắc tới Facebook, người ta nghĩ tới Mark Zuckerberg…, nhưng Top 10 của Nhật thì không như vậy. Tôi thực tập ở đó, họ không giới thiệu tên mình, mà chỉ nói: “Tôi là người Honda”. Người Nhật xác định sứ mệnh của họ là tạo nên giá trị quốc gia, làm việc không phải cho ông chủ mà làm việc vì quốc gia”, Cường chia sẻ.

Học tập và thấm những giá trị đó, Cường Steward chọn cách xây dựng BestB với mục tiêu trở nên trường tồn. “Tôi tin rằng, sứ mệnh của BestB là truyền cảm hứng để tạo ra thế hệ doanh nghiệp mới luôn làm hết mình để cống hiến”, Cường nói.

Anh cũng tâm sự, đã có nhiều quỹ đặt “đề bài” muốn BestB ươm trước, sau đó đầu tư vào dự án nào có tiềm năng, nhưng anh không muốn là ở thế bị “săn”. “Các dự án khởi nghiệp tôi ươm đều là “Made in Vietnam”, nhưng khi quỹ ngoại rót vốn lại thường kèm theo điều kiện phải đưa thương hiệu đó về nước họ thì mới giải ngân và công ty ở Việt Nam trở thành chi nhánh, mà tôi thì không muốn như vậy”, Cường nói.

Đó cũng là nguyên nhân khiến Cường Steward quyết định kêu gọi vốn từ một số doanh nghiệp và đã “khai sinh” thành công Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo BestB Capital với số vốn 30 tỷ đồng cuối năm 2018. 5 lĩnh vực mà BestB Capital sẽ tập trung tìm kiếm ươm tạo là fintech (công nghệ tài chính), agritech (công nghệ nông nghiệp) , edutech (công nghệ giáo dục), Medtech (công nghệ y tế), doanh nghiệp nhỏ và vừa có tiềm năng phát triển chuỗi, xuất khẩu.

Nhưng như vậy là chưa đủ đối với Cường Steward, bởi anh còn ấp ủ những kế hoạch rất tham vọng cho BestB. “Tầm nhìn của BestB là trở thành tập đoàn đa quốc gia và đa dạng lĩnh vực, luôn sát cánh với mọi doanh nghiệp, tập trung vào 2 mảng lõi là vườn ươm doanh nghiệp và quỹ đầu tư. Tôi sẽ đưa BestB lên HoSE vào năm 2025, sau đó lần lượt là các doanh nghiệp do BestB ươm tạo”, Cường tự tin cho biết.

Trong cuốn sách “Tôi dám làm. Bạn dám không?” do Cường Steward viết, có một câu nói rất ấn tượng: “Nếu biết kiếp người trăm năm là hữu hạn, chắc hẳn bạn sẽ luôn kiếm tìm giá trị vô hạn để sống và hy sinh”. Với những tâm huyết dành cho cộng đồng khởi nghiệp, có lẽ, Cường đã tìm được giá trị vô hạn của riêng mình.