Một trong những chủ đề được thảo luận sôi nổi tại Đại hội Lúa gạo quốc tế - IRC 2023 là phương thức hỗ trợ sản xuất lúa gạo ở châu Phi, nơi chiếm 60% diện tích canh tác đất nông nghiệp của thế giới nhưng chưa được khai thác hiệu quả.

Trong 1.500 người tham dự IRC 2023, phần lớn là các đại biểu đến từ châu Á và châu Phi. Được biết, so với các kỳ Đại hội trước, số lượng đại biểu châu Phi tham dự IRC 2023 nhiều lên đáng kể.

Đối với khoa học lúa gạo châu Phi, sự chuyển đổi của Việt Nam từ quốc gia nhập khẩu gạo thành tự chủ, xuất khẩu gạo chủ lực của thế giới là một điều đáng ngưỡng mộ. Điều quan trọng đối với người châu Phi là tìm hiểu con đường, quá trình chuyển đổi, rút kinh nghiệm và cải thiện những điều Việt Nam còn thiếu.

Các chuyên gia châu Phi nhận định, thay đổi chính sách góp phần quyết định bước tăng trưởng “ngoạn mục” của ngành lúa gạo Việt Nam. Họ đánh giá, một khi Chính phủ Việt Nam quyết tâm đổi mới, bộ máy quản lý sẽ hỗ trợ nông dân ở mức cao nhất, từ gieo trồng, canh tác, sản xuất đến tiếp thị,… Nỗ lực này đã góp phần nâng cao toàn chuỗi giá trị, tạo thương hiệu gạo Việt Nam uy tín trên thị trường thế giới.

Tiến sĩ Abdelbagi Ismail, Giám đốc Viện Nghiên cứu Lúa quốc tế - khu vực châu Phi (IRRI-Africa) bày tỏ mong muốn Việt Nam hỗ trợ đào tạo nhân lực nông nghiệp châu Phi, qua đó phát triển đội ngũ tiến sĩ, thạc sĩ, khuyến nông, kỹ thuật viên dày dặn kinh nghiệm.

Ông cho biết, nếu Việt Nam có chương trình trao đổi đào tạo, IRRI châu Phi có thể hỗ trợ tuyển sinh và đưa sinh viên tới học tại các viện, trường nước ta, đồng thời cùng hướng dẫn sinh viên trong suốt quá trình học tập. Đây sẽ là cơ hội để châu Phi nâng cao năng lực toàn ngành.

Ngoài ra, tiến sĩ nhìn nhận Việt Nam có cơ hội mở rộng hoạt động kinh doanh ở châu Phi trên cơ sở đôi bên cùng có lợi, nhập khẩu máy móc, thiết bị kỹ thuật, nguyên liệu thô và cây trồng vào lục địa này. Khi cơ chế thị trường được thiết lập, các nước châu Phi có khả năng xuất khẩu các mặt hàng nông sản chất lượng cao, tiếp cận thị trường Việt Nam.

Được biết, vào năm 2022, Tổng thống nước Cộng hòa Sierra Leone đã đi thăm vùng Đồng bằng sông Cửu Long và mong muốn học hỏi mô hình hỗ trợ nông hộ nhỏ được áp dụng ở đây. Các nước khác trong khu vực như Mozambique, Togo, Senegal, Uganda cũng có nhu cầu trao đổi khoa học công nghệ với Việt Nam.

Việt Nam sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với châu Phi

Tại IRC 2023, vai trò của ngành lúa gạo Việt Nam được khẳng định trên bình diện chung về nghiên cứu khoa học nông nghiệp, trọng tâm là lúa gạo. Các chuyên gia Việt Nam đã chia sẻ với cộng đồng quốc tế về một số giống lúa do Việt Nam phát triển có khả năng chịu được hạn mặn, cũng như giải pháp canh tác nhằm ứng phó tình trạng xâm nhập mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Hiện tổng lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ và Việt Nam chiếm khoảng 55% tổng lượng gạo cung - cầu trên thị trường thế giới. Với vai trò trụ cột, Việt Nam sẵn sàng trao đổi kinh nghiệm, nhân lực, xây dựng các ý tưởng nghiên cứu nhằm phát triển ngành lúa gạo tại châu Phi.

Ông Đào Thế Anh, Phó giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp bày tỏ: “Tiềm năng hợp tác nông nghiệp giữa châu Phi và châu Á, đặc biệt giữa châu Phi và Việt Nam về khuyến nông, nghiên cứu khoa học, đầu tư thủy lợi, canh tác bền vững… đều khả thi. Hằng năm, thông qua hoạt động của Viện, nhiều chuyên gia nước ta đã sang tham gia nghiên cứu, hỗ trợ đào tạo ở châu Phi”.

Ông Đào Thế Anh tin rằng, sẽ có nhiều nhà tài trợ quốc tế sẵn sàng đầu tư vào lĩnh vực này. Ông nhấn mạnh, 60% đất canh tác nông nghiệp thế giới nằm ở châu Phi chính là tiềm năng giúp châu Phi trở thành lục địa sản xuất lương thực chính trong tương lai.

Tháng 12 tới đây tại Hậu Giang, trong khuôn khổ Festival quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam sẽ diễn ra Hội thảo đối thoại chính sách Việt Nam - châu Phi. Đây là sự kiện quy mô lớn với 400 đại biểu trong và ngoài nước, giúp tăng cường cơ hội hợp tác Nam - Nam nhằm chuyển đổi hệ thống lương thực.