Công chứng là một dịch vụ công, lẽ ra Nhà nước làm toàn bộ vì bản chất của dịch vụ công là phải đảm bảo tính liên tục, tính bền vững và tính chịu trách nhiệm, văn phòng công chứng tư nhân chỉ có một người thì có các bất trắc.

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nhấn mạnh như trên khi phát biểu cuối phiên thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Dự thảo Luật Công chứng sửa đổi (Dự thảo) sáng 13/8.

Trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật (cơ quan thẩm tra) Hoàng Thanh Tùng cho hay, nhiều ý kiến trong Thường trực Uỷ ban này đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật loại hình tổ chức hành nghề công chứng là doanh nghiệp tư nhân bên cạnh công ty hợp danh trên phạm vi cả nước hoặc quy định theo hướng: Loại hình doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh được áp dụng đối với văn phòng công chứng thành lập ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn. Đối với các địa bàn khác chỉ áp dụng loại hình công ty hợp danh. Bởi vì, việc bổ sung mô hình văn phòng công chứng là doanh nghiệp tư nhân có ưu điểm là mở rộng sự lựa chọn của công chứng viên khi thành lập tổ chức hành nghề công chứng.

Tham gia ý kiến tại phiên thảo luận, Phó tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn cho rằng, nên mở rộng mô hình của văn phòng công chứng với tư cách là một thành viên hợp danh hoặc dưới hình thức doanh nghiệp tư nhân. Bởi vì, trong thời gian vừa qua việc bắt buộc hợp danh phải có 2 thành viên trở lên khiến cho rất nhiều địa bàn kinh tế khó khăn, quy mô thị trường bé dẫn đến rất tốn kém và ảnh hưởng đến quyền, đến các hoạt động giao dịch ở đó.

Thực tế thời gian vừa qua, những văn phòng công chứng chỉ có một công chứng viên là tương đối nhiều chứ không phải ít. Cho nên việc tối ưu hóa hoạt động của một tổ chức hành nghề công chứng cần tính toán dựa trên bối cảnh và nếu đặt điều kiện quá cao chắc chắn tiếp tục sẽ có tình trạng một số vùng, miền, địa phương thời gian tới gặp khó khăn, ông Tuấn nói.

Chủ tịch Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam Nguyễn Chí Thiện đề nghị nên duy trì quy định tổ chức hành nghề công chứng gồm có phòng công chứng và văn phòng công chứng dưới hình thức là tổ chức hợp danh.

Phó thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh ông đã có một số lần báo cáo tại Quốc hội là, Luật Công chứng năm 2006 đã quy định 2 loại mô hình văn phòng công chứng, nhưng sau đó đến 2014 lại phải điều chỉnh lại chỉ còn một hình thức hợp danh.

“Điều này xuất phát từ chủ thuyết dịch vụ công chứng là một dịch vụ công, lẽ ra là Nhà nước làm toàn bộ vì bản chất của dịch vụ công là phải đảm bảo tính liên tục, tính bền vững và tính chịu trách nhiệm. Bây giờ văn phòng công chứng tư nhân chỉ có một người thì có các bất trắc, một người thì chỉ cần ốm đau, chết, trái gió trở trời và với hệ quả pháp lý của việc chứng nhận những tài sản như vậy thì sẽ không đúng với bản chất của dịch vụ công là phải liên tục và trách nghiệm”, ông Long nói.

Vì đã thử mở rộng một lần rồi nhưng thấy không ổn thì mới chỉnh lại vào năm 2014, Phó thủ tướng “báo cáo Thường vụ Quốc hội và báo cáo Quốc hội là tiếp tục cho quan điểm một loại hình”.

Vẫn theo Phó thủ tướng, vào thời điểm năm 2014 lấy số tròn là khoảng trên 1.300 công chứng viên và khoảng 600 tổ chức hành nghề công chứng. Bây giờ số lượng công chứng viên là khoảng 3.400 và tổ chức hành nghề khoảng 1.400. Nếu chia đôi thì số lượng là 2 người trở lên là đủ, thậm chí là 2,5 người, thực tế là đáp ứng được.

Hơn nữa, theo Phó thủ tướng, “nếu như cho tự do thoải mái thì số lượng các tổ chức hành nghề công chứng, kể cả tư nhân tăng lên gấp đôi, thậm chí hơn. Như thế sẽ là đại vấn đề về quản lý, đặc biệt là trong bối cảnh bây giờ”.

Chính vì thế, Phó thủ tướng cho hay, Chính phủ vẫn đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội tốt nhất chỉ đưa ra một phương án như Chính phủ trình, quy định mô hình tổ chức của văn phòng công chứng là công ty hợp danh.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề xuất để cả 2 phương án để tiếp tục thảo luận cho rộng đường.

Điều hành phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị  phân tích, thuyết minh cho rõ ưu điểm, nhược điểm của từng phương án. “Tiến tới nếu chọn được một phương án như Chính phủ trình tôi thấy hợp lý hơn”, ông Định bày tỏ quan điểm.

Các ý kiến khác vẫn công nhận, vẫn tôn trọng và vẫn đưa ra để đại biểu thảo luận tiếp, ông Định kết luận.