Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải đánh giá, với những chính sách khuyến khích của Chính phủ trong thời gian qua, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã đạt được một số thành tựu đáng kể. Tỷ lệ nội địa hoá một số dòng xe sản xuất, lắp ráp trong nước khá cao. Số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp ô tô và công nghiệp hỗ trợ cho ngành ô tô đã tăng liên tục…

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Công thương, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế như phát triển chậm cả về số lượng và chất lượng so với nhiều quốc gia trong khu vực. Tỷ lệ nội địa hóa đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi còn thấp. Máy móc, công nghệ tương đối lạc hậu. Chất lượng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ còn khá thấp và thành cao. 

Ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước vẫn chưa đạt được tiêu chí của ngành sản xuất ô tô thực sự. Phụ tùng, linh kiện ô tô hiện đang sản xuất tại Việt Nam chủ yếu là phụ tùng thâm dụng lao động, công nghệ giản đơn như ghế ngồi, kính, săm lốp, bánh xe…

Việt Nam phải nhập khẩu ròng hầu hết các nhóm sản phẩm công nghiệp hỗ trợ có hàm lượng công nghệ và giá trị gia tăng cao, nhất là các bộ phận, linh kiện quan trọng thuộc hệ thống phanh, ly hợp, hộp số, hệ thống lái, yêu cầu công nghệ chế tạo ở mức cao.

Thứ trưởng cũng cho biết, để phục vụ lắp ráp ô tô trong nước, trong giai đoạn 2010-2016, Việt Nam đã nhập khẩu các loại phụ tùng, linh kiện khác nhau với tổng giá trị nhập khẩu bình quân mỗi năm khoảng 2 tỉ USD, chủ yếu từ Nhật Bản (23%), Trung Quốc (23%), Hàn Quốc (16%) và Thái Lan (16%).

Chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém trong phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ngành ô tô Việt Nam thời gian qua, ông Đỗ Thắng Hải thẳng thắn nhìn nhận, có nguyên nhân chủ quan từ phía quản lý Nhà nước và từ phía các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Cụ thể, hệ thống chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ngành công nghiệp ô tô còn có những mâu thuẫn, thiếu nhất quán, thiếu ổn định. 

Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp lắp ráp ô tô Việt Nam đang đi vào con đường mà các quốc gia đi trước đã từ bỏ, đó là có xu hướng tự cung tự cấp hoặc độc quyền, khép kín trong sản xuất ô tô. 

Nhìn chung, công nghiệp ô tô Việt Nam nói chung và công nghiệp hỗ trợ cho ngành công nghiệp ô tô nói riêng phát triển phân tán, rời rạc, mối quan hệ lỏng lẻo giữa các nhà lắp ráp và các nhà cung ứng.

Trước thực tế đó, tại Diễn đàn, đại diện Công ty TNHH Toyota Việt Nam đã đề xuất định hướng chính sách để phát triển ngành công nghiệp xe ô tô. Theo đó, các doanh nghiệp mong muốn Chính phủ sớm ban hành các chính sách nhằm duy trì và thúc đẩy thị trường ô tô tăng trưởng ổn định, dài hạn. 

Các chính sách hỗ trợ để giảm chênh lệch chi phí sản xuất giữa xe CKD và xe CBU dựa trên nguyên tắc đảm bảo đối xử công bằng, minh bạch với tất cả các nhà sản xuất xe và phù hợp với thông lệ, thực tiễn quốc tế.

“Doanh nghiệp chúng tôi mong các chính sách về ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt nên bình đẳng về cơ hội được hưởng ưu đãi cho tất cả các nhà sản xuất xe; không tạo ta mức biến động lớn trên thị trường (ví dụ tâm lý chờ đợi của khách hàng khi có thông tin thay đổi về thuế…)”,đại diện Toyota Việt Nam nói.

Cùng với đại diện Toyota Việt Nam, ông Phạm Văn Tài, Tổng giám đốc Thaco Trường Hải kiến nghị các giải pháp phát triển ngành công nghiệp ôtô. Trong đó, Đại diện Thaco Trường Hải nhấn mạnh, Chính phủ nên xem xét bỏ tiêu chuẩn để được áp dụng chính sách miễn thuế nhập khẩu linh kiện ôtô sản xuất trong nước. Vì khi thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc bằng 0% từ năm 2018, nếu vẫn áp dụng chính sách thuế đối với linh kiện thì sẽ khó giảm giá thành xe sản xuất trong nước.

Mặt khác, ông Tài cũng đề nghị Chính phủ sớm xem xét giảm thuế nguyên liệu để sản xuất linh kiện, vật tư ôtô về 0%. Khi giảm thuế nguyên liệu, vật tư để sản xuất ra linh kiện thì chắc chắn giá thành sẽ giảm và kéo giá xe sản xuất trong nước giảm. Cuối cùng là người tiêu dùng sẽ được lợi.

Ông Tài kiến nghị thêm là Chính phủ sớm xem xét giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các linh kiện, phụ tùng sản xuất trong nước. Thực tế, các nước như Malaysia đã áp dụng chính sách này từ rất lâu. Khi giảm thuế này, chắc chắn tỉ lệ nội địa hóa xe trong nước sẽ tăng và giúp giá xe giảm.