Phát hành chứng chỉ tiền gửi

Với nhu cầu tiêu dùng ngày càng gia tăng của người dân, thị trường cho vay tiêu dùng tín chấp ngày càng phát triển mạnh mẽ khi dư nợ cho vay của các công ty tài chính tiêu dùng luôn tăng. Điều này buộc các công ty tài chính phải linh động hơn trong việc tìm kiếm nguồn vốn đầu vào, trong đó phát hành chứng chỉ tiền gửi đang được xem là giải pháp huy động vốn hiệu quả nhất.

Ngày 31/12/2013, NHNN đã ban hành Thông tư 34/2013/TT-NHNN cho phép các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, trong đó có công ty tài chính, được phép phát hành các loại giấy tờ có giá, bao gồm chứng chỉ tiền gửi để huy động vốn. Đối tượng mua giấy tờ có giá là các tổ chức, cá nhân Việt Nam và tổ chức, cá nhân nước ngoài. Đối tượng mua giấy tờ có giá do tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành lần đầu trên thị trường sơ cấp không bao gồm các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, công ty con của tổ chức tín dụng.

Trước năm 2013, các công ty tài chính phải huy động vốn thông qua việc phát hành trái phiếu hoặc vay ngân hàng trong và ngoài nước. Điều này khiến họ bị động về thời gian, đồng thời đẩy chi phí vốn của các công ty này lên cao.

Đại diện một công ty tài chính cho biết, các công ty tài chính muốn phát hành trái phiếu cần phải đăng ký và được sự đồng ý của NHNN về số lượng phát hành. Nếu lượng đăng ký mua không bằng lượng phát hành thì công ty tài chính phải báo cáo chi tiết với NHNN số lượng đã phát hành. Nhưng đối với một số loại giấy tờ có giá khác, như chứng chỉ tiền gửi, các công ty tài chính chỉ báo cáo với NHNN về số lượng sau khi đã phát hành. Điều này giúp các công ty này chủ động được thời gian và nguồn vốn, giảm chi phí huy động vốn vì lãi suất cho chứng chỉ tiền gửi có thể thấp hơn so với chi phí đi vay trung, dài hạn với ngân hàng nước ngoài bao gồm cả chi phí hoán đổi tiền tệ, phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

Phó tổng giám đốc HD Saison, ông Đàm Thế Thái cho biết, nhu cầu huy động vốn của công ty tài chính đang lớn, nên kênh phát hành chứng chỉ tiền gửi thực sự đã giúp rất nhiều cho các công ty tài chính trong việc huy động vốn. HD Saison đã phát hành chứng chỉ tiền gửi cách đây vài năm, với mức lãi suất dao động từ 9% đến 10%, tùy thuộc vào sự biến động trên thị trường và hiện thấp hơn trước.

Giám đốc Trung tâm Nguồn vốn, kiêm Giám đốc Trung tâm Huy động nguồn vốn của FE Credit, ông Nguyễn Thanh Phúc, cũng cho hay, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2016, FE Credit đã huy động được hơn 14.000 tỷ đồng từ sản phẩm chứng chỉ tiền gửi. Lãi suất dành cho dòng sản phẩm này dao động trong khoảng từ 5,5 đến 12% và có thể thay đổi theo biến động của thị trường. FE Credit đang triển khai việc huy động vốn bằng phát hành chứng chỉ tiền gửi song song với nhận tiền gửi có kỳ hạn từ các tổ chức, doanh nghiệp. Việc đẩy mạnh phát hành chứng chỉ tiền gửi hay tiền gửi có kỳ hạn thu hút nguồn vốn đáp ứng cầu vay tiêu dùng ở tương lai vốn là xu thế tất yếu, không chỉ riêng đối với FE Credit.

Cũng theo đại diện Home Credit, sau khi có Thông tư 34/2013/TT-NHNN, Công ty đã phát hành chứng chỉ tiền gửi lần đầu tiên vào tháng 8/2014. Đợt phát hành này không nhận được nhiều ủng hộ của các nhà đầu tư, khi lượng đăng ký chỉ đạt 70% nhu cầu của Công ty. Giá phát hành của lần đầu tiên cũng khá cao so với mặt bằng chung của thị trường.

Kênh huy động này ngày càng chứng tỏ sức hấp dẫn trong các đợt phát hành tiếp theo của Home Credit, khi nhận được nhiều quan tâm của các nhà đầu tư với lượng đăng ký ngày càng tăng và lãi suất huy động ngày càng giảm xuống. Tháng 7/2016, Home Credit đã phát hành thêm một đợt chứng chỉ tiền gửi và thật bất ngờ, lượng đăng ký mua của các nhà đầu tư cao gấp đôi so với số lượng phát hành, trong khi khối lượng phát hành lần này đã gấp nhiều lần so với đợt phát hành lần đầu năm 2014.

Chỉ trong vòng 2 năm, từ con số không, nguồn vốn huy động thông qua phát hành chứng chỉ tiền gửi của Home Credit đã chiếm đến 1/4 tổng nguồn vốn huy động đầu vào của Công ty. Bà Đoàn Mộng Điệp, Trưởng phòng Nguồn vốn Home Credit Việt Nam cho biết, phần lớn chứng chỉ tiền gửi mà Home Credit Việt Nam phát hành có kỳ hạn 2-3 năm.

Cửa chỉ mở hé

Với hình thức huy động vốn bằng cách phát hành chứng chỉ tiền gửi, các công ty tài chính đã chủ động hơn trong việc huy động vốn, đặc biệt là có thể đa dạng hóa các kỳ hạn huy động theo nhu cầu của công ty, giúp tăng nguồn cung và thanh khoản cho thị trường thứ cấp, từ đó giúp việc phát hành chứng chỉ tiền gửi trên thị trường sơ cấp của công ty tài chính được thuận lợi hơn.

“Kế hoạch sắp tới của Home Credit sẽ là phát hành chứng chỉ tiền gửi với số lượng lớn với các kỳ hạn khác nhau nhằm đa dạng hóa cấu trúc nguồn vốn, giảm chi phí huy động vốn, cũng như có thêm nhiều lựa chọn cho các nhà đầu tư”, bà Điệp chia sẻ.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Phúc cho biết, đa dạng hóa kênh huy động với FE Credit là một quá trình bao gồm việc thiết kế sản phẩm huy động đáp ứng được nhu cầu của nhiều đối tượng khách hàng và chiến lược tiếp cận khách hàng đúng đắn. Huy động vốn thông qua chứng chỉ tiền gửi cũng như huy động vốn từ ngân hàng của các công ty tài chính đã có phần được cải thiện so với trước đây. Khi thanh khoản của thị trường vốn bao gồm chứng chỉ tiền gửi tăng lên, việc phát hành chứng chỉ tiền gửi của các tổ chức tín dụng trên thị trường sơ cấp sẽ càng thuận lợi với lãi suất ngày càng thấp. Theo đó, một cách gián tiếp, người tiêu dùng sẽ được hưởng các khoản vay tiêu dùng với lãi suất thấp hơn.

Tuy nhiên, NHNN mới chỉ mở hé cánh cửa cho tổ chức tín dụng phi ngân hàng trong huy động vốn trung, dài hạn. Hiện nay, theo Thông tư 21/2012/TT-NHNN, các tổ chức tín dụng phi ngân hàng chỉ có thể vay vốn từ các ngân hàng trong nước với kỳ hạn dài nhất là 1 năm. Trong khi đó, các công ty tài chính tiêu dùng vẫn có các khoản vay trung hạn, có thể đến 3 năm. Để bổ sung nguồn vốn trung hạn của mình, các công ty tài chính buộc phải vay vốn từ các tổ chức tín dụng nước ngoài, lãi suất tuy thấp hơn các khoản vay trong nước, nhưng nếu bao gồm chi phí hoán đổi tiền tệ, phòng ngừa rủi ro tỷ giá, thì chi phí vốn tổng thể của các công ty này tăng cao. Hệ quả là tăng các chi phí đầu vào của các công ty tài chính.

Thêm vào đó, Thông tư 06/2016/TT-NHNN quy định, kể từ ngày 1/7/2016, các tổ chức tín dụng phi ngân hàng buộc phải giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn từ 200% xuống còn 100% và sẽ giảm tiếp xuống 90% vào đầu năm 2017 và 80% vào đầu năm 2018. Việc NHNN siết chặt hơn các tỷ lệ an toàn vốn của các định chế tài chính phi ngân hàng đòi hỏi các công ty tài chính cần huy động nhiều hơn nguồn vốn trung và dài hạn.

Theo quy định của Thông tư 21, phát hành giấy tờ có giá, trong đó có trái phiếu và chứng chỉ tiền gửi, đang là kênh huy động vốn trung, dài hạn hữu hiệu để đáp ứng nhu cầu này. Tuy nhiên, khi tất cả công ty tài chính đều trông chờ vào kênh huy động vốn trung, dài hạn này, thì có thể xảy ra lượng cung vượt cầu trên thị trường này. Do vậy, việc xem xét thay đổi Thông tư 21 là cần thiết để các tổ chức tín dụng, đặc biệt là các công ty tài chính, có thể đa dạng hóa các kênh huy động vốn, bớt lệ thuộc vào các nguồn vốn từ nước ngoài cho nguồn vốn trung và dài hạn. Các ngân hàng trong nước, đổi lại, sẽ có thêm một số khách hàng mới góp phần cho tăng trưởng tín dụng cho toàn hệ thống.

Theo các chuyên gia tài chính, để lãi suất tiêu dùng trả góp của các công ty tài chính có thể từng bước cạnh tranh, thì yêu cầu trước hết là giảm chi phí huy động vốn đầu vào. Điều này có nghĩa, cần tạo điều kiện huy động vốn cho các công ty tài chính tiêu dùng.

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc NHNN Chi nhánh TP.HCM cũng cho rằng, để giúp công ty tài chính tiêu dùng thuận lợi hơn trong việc vay vốn trung, dài hạn từ ngân hàng, NHNN cần rạch ròi chuyện quản lý các công ty tài chính của các ngành và công ty tài chính tiêu dùng. Ông cho biết, sẽ kiến nghị NHNN để có những giải pháp tháo gỡ khó khăn trong huy động vốn trung, dài hạn của các công ty tài chính tiêu dùng.