Hạ tiêu chí trong đề bài

Về bản chất, hồ sơ mời thầu là đề bài để các ứng thầu thể hiện năng lực, vì vậy, sự chuẩn mực của đề bài sẽ ngăn chặn được tình trạng “diễn” của nhà thầu và hơn thế, sự chuẩn mực, rõ ràng của đề bài sẽ ngăn chặn ở mức cao nhất những hành vi diễn giải nước đôi khi chấm thầu. Điều đáng tiếc là, hiện trạng vừa nêu đang diễn ra tại gói thầu xây dựng thuộc Dự án Đầu tư xây dựng mới cầu Bến Tăng do Công ty TNHH Xây dựng - Tư vấn thiết kế Minh Hà làm tư vấn mời thầu.

Bóc tách hồ sơ dự thầu gói thầu cầu Bến Tăng, đại diện một liên danh nhà thầu (đã được phản ánh trong bài “Bùng nhùng làm rõ hồ sơ mời thầu”, Báo Đầu tư số 28, ngày 6/3/2016) chỉ ra nhiều “hạt sạn” tiềm ẩn nguy cơ lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực. Theo đó, bất cập lớn nhất là sự lệch pha đặc tính kỹ thuật công trình giữa hồ sơ thiết kế được phê duyệt và tiêu chí công trình tương tự trong hồ sơ dự thầu. Cụ thể, trong hồ sơ thiết kế, cầu Bến Tăng có các hạng mục xây dựng như cọc khoan nhồi khoan vào đá, nhịp (dầm) 33m và có 2 trụ thi công dưới nước. Tuy nhiên, trong hồ sơ mời thầu, trong phần “Kinh nghiệm cụ thể trong quản lý và thực hiện hợp đồng xây lắp” chỉ yêu cầu nhà thầu từng thực hiện 2 hợp đồng loại “công trình cầu cấp III trở lên”.

Đại diện liên danh nhà thầu phân tích: “Đối chiếu với Nghị định số 46/2015/NĐ - CP ban hành ngày 12/5/2015 quy định “công trình cầu bao gồm cầu đường bộ, cầu bộ hành (không bao gồm cầu treo dân sinh), cầu đường sắt, cầu treo, cầu phao dân sinh” thì thấy hồ sơ mời thầu đã không mô tả yếu tố phức tạp cho từng hạng mục cụ thể theo hồ sơ thiết kế. Do vậy, bên mời thầu chỉ yêu cầu nhà thầu có công trình cầu cấp 3 và vì vậy, những nhà thầu chỉ có kinh nghiệm thi công cầu bộ hành, cầu sắt, cầu giản đơn… (không có hạng mục thi công cọc khoan nhồi) cũng có thể đáp ứng yêu cầu để vượt qua vòng sơ khảo. “Nếu những nhà thầu trúng thầu chưa từng thi công các công trình có độ phức tạp về công nghệ lại trúng thầu, thì việc thi công cầu Bến Tăng sau này có đảm bảo chất lượng hay không là dấu hỏi bỏ ngỏ”, đại diện liên danh nhà thầu trên nêu câu hỏi. Cần phải nhấn mạnh rằng, trong đấu thầu, ngoài tương tự về quy mô, thì tính chất tương tự về hạng mục cơ bản với gói thầu đang xét là yếu tố tối quan trọng.

Ngoài “hạt sạn” có tính chất trọng yếu này, hồ sơ mời thầu cầu Bến Tăng còn có các bất cập như yêu cầu nhân sự chủ chốt với 2 chỉ huy trưởng, yêu cầu thiết bị máy đào mơ hồ, hay yêu cầu 1 kỹ sư điện, trong khi trong hồ sơ thiết kế cầu Bến Tăng không có hạng mục chiếu sáng. Điều lạ là, bất cập nghiêm trọng này hiện hữu trong hồ sơ mời thầu, song vẫn được chủ đầu tư (Ban quản lý dự án huyện Phú Giáo) thẩm định và quyết định phê duyệt trước khi đưa ra mời thầu.

Vã mồ hôi làm rõ hồ sơ

Trở lại chuyện làm rõ hồ sơ dự thầu của liên danh nhà thầu mà Báo Đầu tư đã phản ánh, sau yêu cầu làm rõ lần đầu, các lần yêu cầu làm rõ hồ sơ dự thầu tiếp theo tiếp tục bộc lộ thêm những bất nhất.

Đơn cử, sau khi nhà thầu đã làm rõ báo cáo tài chính được kiểm toán và có dấu giáp lai, thì tư vấn mời thầu lại yêu cầu cung cấp hóa đơn VAT để chứng minh doanh thu xây dựng bảo đảm “doanh thu xây dựng trong 3 năm gần đây bình quân tối thiểu 60 tỷ đồng/năm”, trong khi giá trị doanh thu đã được thể hiện rõ trong báo cáo tài chính mà nhà thầu đã nộp.

Về yêu cầu hợp đồng tương tự, tư vấn mời thầu Minh Hà đã thể hiện sự bất nhất trong quan điểm. Trong Văn bản số 29.12.01/2016/MH-HSMT (ngày 29/12/2016) tư vấn yêu cầu liên danh nhà thầu “cung cấp bản sao hóa đơn VAT” và khi liên danh nhà thầu đáp ứng yêu cầu này, thì tại Văn bản số 15.02/2017/MH-HSMT ngày 15/2/2017, tư vấn mời thầu lại cho rằng, “các hợp đồng thi công đường không phù hợp với hồ sơ mời thầu cho dự án xây dựng cầu”. Đại diện liên danh nhà thầu đặt nghi vấn: “Nếu không phù hợp thì tư vấn yêu cầu liên danh nhà thầu cung cấp bản sao hóa đơn VAT các hợp đồng trong lần yêu cầu làm rõ hồ sơ lần 1 để làm gì? Nếu không phải là năng lực kém về lựa chọn tài liệu cung cấp làm rõ, thì đây đích thị là hành vi cố tình gây khó dễ cho nhà thầu”.

Thêm vào đó, tư vấn mời thầu không chấp nhận 2 hợp đồng tương tự của liên danh nhà thầu vì không xem xét yếu tố “các hạng mục tương tự với công trình cầu Bến Tăng” mà chỉ “xét công trình cầu cấp III các loại” là thiếu khách quan.

Với hàng loạt bất nhất được thể hiện như vậy, đại diện liên danh nhà thầu cho rằng, “tư vấn mời thầu Minh Hà đang định hướng cuộc thầu tới một nhà thầu đã được chủ định”.

Mục “thiết bị thi công chủ yếu dự kiến huy động để thực hiện gói thầu” trong hồ sơ mời thầu yêu cầu số lượng máy đào nhà thầu cần huy động bao gồm: máy đào ≤1,6 m3 với số lượng ≥ 4 cái; máy đào ≤0,8 m3 với số lượng ≥ 2 cái. Yêu cầu này được tư vấn Minh Hà diễn giải trong Văn bản số 15.02/2017/MH-HSMT như sau: “Tổng số máy đào nhà thầu đề xuất là 6 chiếc (cái), tuy nhiên, chỉ có 1 máy đào có dung tích 1,6 m3. Như vậy còn thiếu 3 chiếc máy đào có dung tích 0,8 m3 ≤ dung tích ≤ 1,6 m3 so với hồ sơ mời thầu”. Song thực tế, theo đại diện liên danh nhà thầu, thì họ đã đề xuất 6 máy đào có dung tích từ 0,59 m3 đến 1,6 m3 là hoàn toàn phù hợp với yêu cầu, vì trong hồ sơ mời thầu không quy định công suất máy đào tối thiểu phải đạt được. 

Đại diện liên danh nhà thầu cho rằng, tư vấn mời thầu đang không tuân theo nội dung hồ sờ mời thầu đã phát hành và diễn giải theo chiều hướng áp đặt, quy chụp, nhằm đánh rớt liên danh nhà thầu.

Hiện tại, cấp độ bùng nhùng trong khâu làm rõ hồ sơ mời thầu ngày càng phức tạp. Quá trình tìm hiểu thông tin để thực hiện bài viết này, phóng viên Báo Đầu tư nhận thêm phản ánh của nhiều nhà thầu khác về tình trạng tương tự diễn ra trong quá trình chấm các gói thầu khác tại tỉnh Bình Dương như 2 gói thầu xây lắp Trường tiểu học Nguyễn Trãi, Trường tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai (TP. Thủ Dầu Một), gói thầu đường Bạch Đằng nối dài… Một điều trùng hợp là, các gói thầu “bị vấp” kể trên đều do Công ty TNHH Xây dựng - Tư vấn thiết kế Minh Hà thực hiện chức năng tư vấn.