Nêu câu hỏi chất vấn, đại biểu Quốc hội Leo Thị Lịch (Bắc Giang) cho biết, hiện cả nước còn thiếu 118.253 giáo viên các cấp học, trong khi chỉ tiêu biên chế vẫn phải giảm 10% mỗi năm theo quy định của Bộ Nội vụ, vậy làm sao để hài hoà điều này.

Trả lời vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, muốn giải quyết việc này cần có các giải pháp đồng bộ.

Ở khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa, đồng bào dân tộc, thiếu nhiều giáo viên trầm trọng hơn các tỉnh đồng bằng. Về cấp học, giáo viên ở bậc mầm non và tiểu học thiếu nhiều hơn các bậc học còn lại.

Trong bối cảnh này, theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, đã có nhiều giải pháp được đưa ra. Cụ thể, 5 năm qua đã sắp xếp lại hơn 3.000 điểm trường, góp phần khắc phục căng thẳng giáo viên do sự phân tán.

Với thực tế giảm biên chế 10% ở các tỉnh Tây Bắc, Tây Nguyên mà chủ yếu là giáo viên, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đề nghị tỷ lệ này không nên “cào bằng”, máy móc giống nhau ở các địa phương, mà cần cân nhắc việc giảm tỷ lệ để có giáo viên.

"Với các vùng có điều kiện kinh tế khá hơn, khả năng xã hội hoá tốt hơn, cần có biện pháp chia sẻ, cần chuẩn bị nguồn tuyển đầu vào, đó cũng là giải pháp mà ngành Giáo dục đã tiến hành", người đứng đầu ngành Giáo dục và Đào tạo nêu.

Trước đó, nói về nguyên nhân của việc thiếu giáo viên, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo nói rằng, nguyên nhân chủ quan dẫn tới tình trạng thiếu giáo viên vẫn trầm trọng là do công tác quy hoạch, dự báo nhu cầu giáo viên chưa sát, không theo kịp thực tế.

Sự chuyển dịch lao động giữa các vùng miền với số lượng lớn và không có quy luật. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 yêu cầu bậc tiểu học phải tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, bổ sung thêm một số môn học bắt buộc.

Ngoài ra việc tuyển dụng giáo viên ở các địa phương còn bất cập, chưa kịp thời do thiếu nguồn tuyển (theo quy định chuẩn trình độ đào tạo tại Luật Giáo dục 2019); chưa có cơ chế thu hút và giữ giáo viên gắn bó với nghề khi lương giáo viên nhìn chung thấp, nhất là giáo viên mới được tuyển dụng. 

Cạnh đó, việc thực hiện chủ trương tinh giản 10% biên chế trong các cơ quan hành chính, sự nghiệp ở nhiều địa phương thực hiện cơ học chưa căn cứ vào tính chất đặc thù của ngành giáo dục cũng tác động làm gia tăng thêm tình trạng thiếu giáo viên.

Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Nội vụ trình Chính phủ tham mưu Bộ Chính trị phê duyệt 65.980 biên chế giáo viên bổ sung cho các địa phương trong giai đoạn 2022-2026. Riêng năm học vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã hướng dẫn các địa phương tuyển dụng được 17.208 giáo viên. 

Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo tham mưu Chính phủ ban hành, sửa đổi, bổ sung các cơ chế tuyển dụng hợp đồng lao động giải quyết khó khăn thiếu giáo viên khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng chủ động tổ chức rà soát, khảo sát việc thực hiện chế độ làm việc giáo viên phổ thông, thực trạng chính sách đối với cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, người lao động trong cơ sở giáo dục mầm non công lập để đề xuất chính sách đặc thù nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, tạo động lực cho đội ngũ giáo viên yên tâm công tác.

Chia sẻ về những khó khăn liên quan tới đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết đang gấp rút các công việc để điều chỉnh nghị định 116 trong việc đào tạo lực lượng giáo viên, nguồn tuyển cho tương lai. Đồng thời sửa đổi trong thông tư 16 về định mức giáo viên/lớp.

Tư lệnh ngành Giáo dục cũng cho biết năm học sắp tới, bộ sẽ tiếp tục kiến nghị và làm việc với các bộ, ngành về việc tăng phụ cấp ưu đãi, tìm mọi cách tăng thu nhập cho giáo viên, tìm mọi cách để tăng cường cơ sở vật chất, cải thiện điều kiện làm việc của nhà giáo. 

Đặc biệt sẽ làm mọi cách để chăm lo cho các đối tượng đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, làm sao những đổi mới của ngành đang làm không dẫn đến làm gia tăng bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục.

Thông tin từ Bộ Nội vụ cho biết, biên chế của ngành Giáo dục năm 2021 là 1.375.715 người, trong đó khối Trung ương là 50.699, ở địa phương là 1.328 016 biên chế.

Khối mầm non và THPT là 1.131 001 người. Còn biên chế giao bổ sung trong năm học 2022 - 2023 là 27.850.

Năm học 2023 - 2024, Bộ Nội vụ đang phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét, căn cứ nhu cầu, so sánh định mức để trình Chính phủ cùng các cấp có thẩm quyền để bổ sung biên chế trong thời gian tới.

Hiện nay, ở nhiều nơi đang diễn ra tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ tại một số địa phương và thiếu cân đối cơ cấu giáo viên giữa các môn học cùng một cấp học ở các vùng miền có điều kiện kinh tế xã hội khác nhau.

Nguyên nhân là do các quy định hiện hành về số học sinh/lớp học không phân biệt vùng miền. Nhiều địa phương không bố trí đủ học sinh, đặc biệt vùng sâu vùng xa.

Một số địa phương không tuyển dụng được giáo viên theo số biên chế được giao. Do đó, trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo có thể xem xét điều chỉnh biên chế theo từng vùng miền.