Đây là nội dung chính trong công văn số 1990/UBQLV – CNHT vừa được Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp gửi HĐTV Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC).

Tại công văn này, ông Nguyễn Hoàng Anh, Chủ tịch Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cho rằng, việc VEC đề xuất tạm sử dụng khoản tiền từ nguồn thu phí 4 tuyến cao tốc do VEC làm chủ đầu tư (Cầu Giẽ - Ninh Bình; Nội Bài - Lào Cai; Đà Nẵng - Quảng Ngãi, TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây) chưa đến hạn trả nợ các khoản vay để thanh toán cho các nhà thầu Nhật Bản đối với khối lượng đã nghiệm thu hoàn thành tại Dự án đường cao tốc Bến Lức - Long Thành là cần thiết và phù hợp với thực trạng triển khai Dự án.

Đề xuất này nhằm mục đích sử dụng hiệu quả nguồn vốn, đảm bảo mục tiêu Dự án tránh phát sinh khiếu kiện, phát sinh chi phí làm tăng tổng mức đầu tư Dự án, gây thiệt hại cho VEC và nguồn vốn Ngân sách nhà nước cho VEC, ảnh hưởng đến uy tín của Chính phủ Việt Nam đối với nhà tài trợ.

Lãnh đạo Ủy ban quản lý vốn Nhà nước yêu cầu HĐTV VEC tiếp thu ý kiến của Bộ GTVT (cơ quan chủ quản dự án), Bộ Tài chính (Cơ quan ủy quyền cho Ngân hàng phát triển vay lại), ý kiến của Kiểm soát viên VEC, nghiên cứu thực hiện Quyết định số 456/QĐ – BGTVT của Bộ GTVT về việc ban hành quy chế quản lý tài chính của Công ty mẹ - VEC, tự cân đối khả năng tài chính, trên nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật, quyết định việc tạm sử dụng khoản tiền nhàn rỗi của VEC để thanh toán cho các nhà thầu Nhật Bản tại Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành và hoàn trả đủ số tiền đã tạm ứng theo đúng thẩm quyền và các quy định hiện hành.

HĐTV VEC cũng được yêu cầu chỉ đạo, giám sát VEC rà soát, đánh giá phương án tài chính để đảm bảo khả năng trả nợ, trong đó có các khoản nợ vay lại vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ.

Được biết do những vướng mắc về cơ chế nên VEC không có vốn để thanh toán cho một số khối lượng hoàn thành tại Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành.

Từ giữa năm 2020 đến nay, các nhà thầu Nhật Bản đã yêu cầu VEC thanh toán khối lượng hoàn thành và chi phí phát sinh tính đến tháng 4/2021 khoảng 33 triệu USD.

Trong số 2 gói thầu xây lắp sử dụng vốn vay JICA, vướng mắc lớn nhất tập trung vào gói J3 do nhà thầu đã có Thư yêu cầu chấm dứt hợp đồng và khởi kiện VEC ra Trung tâm trọng tài Quốc tế (SIAC).

Đây là gói thầu xây lắp có giá trị rất lớn lên 3.558 tỷ đồng, do Liên danh Sumitomo Mitsui (Nhật Bản) - Công ty cổ phần Tập đoàn Cienco4 (Việt Nam) thi công với hạng mục chính là cầu dây văng Phước Khánh.

Theo kế hoạch ban đầu, thời gian thực hiện gói thầu này là 42 tháng, bắt đầu từ ngày 4/2/2016.

Tuy nhiên, Gói thầu J3 dừng thi công trên công trường từ tháng 9/2019 khi khối lượng hoàn thành đạt khoảng 80,70%; giải ngân đạt khoảng 85.80% giá trị hợp đồng; chưa thanh toán cho nhà thầu khoảng 48 tỷ đồng cho các khối lượng đã hoàn thành.

Trong văn bản gửi Bộ GTVT, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp vào cuối tháng 9/2021, VEC đề nghị một giải pháp xử lý tạm trong thời gian chờ Bộ Chính trị thông qua chủ trương chuyển đổi vốn vay về cho vay lại, bảo lãnh Chính phủ thành cấp phát NSNN đối với các dự án đang vướng mắc của VEC.

Cụ thể, VEC muốn được quyền tạm sử dụng nguồn thu phí, các khoản tiền nhàn rỗi chưa đến thời hạn trả nợ với số tiền khoảng 429 tỷ VNĐ để thanh toán ngay cho các nhà thầu Nhật Bản nhằm tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về nguồn vốn cho Dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành.

Theo phương án tài chính VEC đang trình cấp có thẩm quyền, lũy kế dòng tiền thu phí tại năm 2021 của VEC đang có khoảng 7.504 tỷ đồng (sau khi đã thanh toán hết các khoản nợ vay đến hạn) và lũy kế dòng tiền của VEC tại năm 2022 là 6.546 tỷ đồng. Trường hợp VEC tạm sử dụng nguồn tiền nhàn rỗi chưa đến thời hạn trả nợ với số tiền khoảng 429 tỷ đồng để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về nguồn vốn cho Dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành sẽ không ảnh hưởng đến khả năng trả nợ ngắn hạn của VEC.

Theo đánh giá của Bộ GTVT, việc các gói thầu nêu trên không tiếp tục thực hiện sẽ ảnh hưởng rất lớn đến thời điểm hoàn thành của Dự án (được Thủ tướng gia hạn đến cuối năm 2023) và tạo tiền lệ xấu, ảnh hưởng đến quyết tâm hoàn thành Dự án của các nhà thầu khác.