Bancassurance khó sớm hồi phục

Theo ông Hàn Ngọc Vũ – Thành viên HĐQT kiêm Tổng giám đốc VIB, bancassurance liên quan đến ngân hàng và công ty bảo hiểm nhân thọ. Sau hoạt động trong những năm qua thì sự cẩn trọng cao hơn. VIB ưu tiên không để lùm xùm xảy ra nên đã đào tạo để các cấp và nhân viên nắm rõ hoạt động bancassurance. Sau đó, chuyển tải thành quy trình để nhân viên tuân thủ pháp luật.

VIB đã ký hợp đồng hợp tác chiến lược với Prudential và ngân hàng này cho biết, cũng đã thành lập một ủy bản cam kết về các điều khoản tuân thủ quy định. Hoạt động thanh tra, giám sát để phát hiện trường hợp không đúng chuẩn, xử lý nghiêm khắc.

Bởi theo ông Vũ, đây là hoạt động rất phức tạp liên quan đến ngân hàng và công ty bảo hiểm nhân thọ, các yêu cầu đúng pháp luật nên VIB đều quan tâm thực hiện, sau những trường hợp lùm xùm thì rủi ro hoạt động này càng cao hơn.

"Việc huấn luyện đào tạo để nắm rõ yêu cầu pháp luật vẫn diễn ra thường xuyên, chúng tôi thực hiện thanh tra giám sát nội bộ để phát hiện các trường hợp không đạt để xử lý nghiêm. VIB phối hợp với đối tác Prudential để thành lập ủy ban về ứng xử khách hàng", ông Vũ cho biết thêm. 

Lãnh đạo VIB cho biết, Ngân hàng bán bancassurance theo sự tự nguyện để thể hiện cam kết. VIB muốn biến bancassurance không phải là sản phẩm bán kèm hay bắt ép mà bancassurance phải là quyền lợi của khách hàng, phải truyền tải thông tin bảo hiểm là quyền lợi cho khách hàng. 

Kết thúc năm 2023, thu nhập từ hoa hồng bảo hiểm của VIB chỉ đạt 879 tỷ đồng, giảm 32% so với mức hơn 1.300 tỷ đồng năm 2022. Lãi thuần nhà băng này nhận được từ hoa hồng bảo hiểm sau khi trừ chi phí còn hơn 776 tỷ đồng, giảm gần 33%.

Tại ACB, tuy không tiết lộ thu nhập từ mảng bancassurance, song ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc Ngân hàng này cho biết, năm 2023, doanh số bán chéo bảo hiểm có sự sụt giảm so với năm trước đó, nhưng ACB vẫn là một trong những ngân hàng có vị thế. Năm 2024, ngân hàng lập kế hoạch doanh thu bancassurance bằng với 2023.

Đồng thời, ACB cũng có mô hình phân phối bảo hiểm hướng đến chất lượng và minh bạch về tư vấn, tin tưởng khó khăn sẽ qua và thị trường sẽ lành mạnh để tăng trưởng trong năm tiếp theo. 

Trước đó, ACB ký hợp đồng phân phối bảo hiểm nhân thọ độc quyền cùng Sunlife vào tháng 11/2020, với mức phí trả trước được cho là lên đến 370 triệu USD và riêng năm 2020 phí trả trước ngân hàng này được hưởng là 8.400 tỷ đồng, chưa tính số hoa hồng đại lý trên số phí bảo hiểm được hưởng theo quy định của kinh doanh bảo hiểm...

Thế nhưng, trước các vụ lùm xùm khách hàng tố bị ép mua bảo hiểm, bị “hô biến” từ tiền gửi tiết kiệm thành bảo hiểm nhân thọ khiến năm qua không ít ngân hàng ghi nhận giảm mạnh doanh thu từ bán bảo hiểm sau nhiều năm đạt tốc độ tăng trưởng cao. Cụ thể, doanh thu bảo hiểm một số nhà băng giảm mạnh trên dưới 70-80%.

Cụ thể, SeA Bank, Techcombank, TPBank báo cáo thu nhập từ bancassurance giảm lần lượt 73%, 62% và 57% trong năm 2023, trong khi MBB có mức giảm tương 19%.

Trong khi trước đó, doanh thu mảng bảo hiểm của MB tăng nhanh vài năm gần đây và đóng góp không nhỏ bức tranh lợi nhuận chung của ngân hàng. Từ mức 1.800 tỷ đồng năm 2017, đến năm 2022, mảng này đem về cho MB vượt mốc 10.000 tỷ đồng.

Hiện MB đang sở hữu hai công ty con trong lĩnh vực bảo hiểm là MIC với 68,37% và MB Ageas (MBAL) với 61%. Không nằm ngoài xu hướng chung, doanh thu từ dịch vụ đại lý bảo hiểm của SeABank còn giảm tới 73% so với năm 2022, chỉ đạt 144,7 tỷ đồng cả năm.

TPBank bốc hơi gần 57% từ hoạt động dịch vụ kinh doanh, dịch vụ bảo hiểm và tư vấn. Cả năm 2023, mảng này mang về cho TPBank hơn 377 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ hơn 876 tỷ đồng.

Techcombank cũng ghi nhận doanh thu từ dịch vụ hợp tác bảo hiểm giảm mạnh trong năm 2023. Cụ thể, nhà băng này chỉ đạt hơn 667 tỷ đồng từ dịch vụ hợp tác bảo hiểm, giảm tới 62% so với mức 1.750 tỷ đồng của năm 2022...

Ngày càng "siết" chặt hơn

Bên cạnh khó khăn từ cuộc khủng hoảng niềm tin, những quy định mới về việc siết bancassurance, càng khiến lợi nhuận từ mảng bảo hiểm của ngân hàng dự báo còn giảm mạnh trong thời gian tới. Với quy định bị cấm trong Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) có hiệu lực từ 1/7 tới, hoạt động bancassurance sẽ trở nên chặt chẽ hơn và tạo niềm tin hơn với người dân, khách hàng.

Theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), một trong những nội dung mới đáng chú ý đó là chính thức cấm ngân hàng bán bảo hiểm kèm dịch vụ ngân hàng dưới mọi hình thức.

Các chuyên gia MBS Research nhận định, với quy định mới tại Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi, hoạt động bancassurance sẽ được quản lý chặt chẽ hơn, điều này khiến tốc độ tăng trưởng thu nhập từ bancassurance của các ngân hàng chậm lại so với giai đoạn 2019 - 2021 và cần thời gian dài để phục hồi, đặc biệt là với nhóm ngân hàng có tỷ trọng thu nhập bancassurance trong tổng thu nhập lãi ngoài cao như VIB, ACB…

Lãnh đạo ngân hàng cũng thừa nhận, khó kỳ vọng mảng kinh doanh bảo hiểm hồi phục trong năm nay. Ông Lưu Trung Thái, Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng MB cho hay, dự báo công ty tài chính tiêu dùng, bảo hiểm thuộc MB sẽ còn khó khăn. MB đã tìm ra vấn đề cũng như cách giải quyết để điều chỉnh phù hợp để thúc đẩy chiến lược tăng trưởng của Ngân hàng. Động lực cho kế hoạch lợi nhuận hơn 28.800 đồng trong năm nay được MB đặt vào mảng bán lẻ, SME, ngân hàng số.

Nhìn nhận về triển vọng kinh doanh của ngành ngân hàng trong năm 2024, TS. Nguyễn Anh Vũ, Trưởng khoa Tài chính, Đại học Ngân hàng TP.HCM cho rằng, lãi suất huy động tiếp tục giảm và duy trì ở mức thấp. Ngân hàng Nhà nước có thể duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng nhiều hơn để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế...

Tuy nhiên, hệ thống ngân hàng đang phải đối mặt với áp lực nợ xấu gia tăng, do thị trường bất động sản trầm lắng và ngân hàng khó xử lý tài sản đảm bảo để thu hồi nợ. Trong khi mảng tín dụng - mảng kinh doanh chính của các ngân hàng - gặp khó khăn do tín dụng tăng chậm và nguy cơ nợ xấu gia tăng thì nguồn thu ngoài lãi cũng bị ảnh hưởng, do hoạt động bancassurance đang bị siết lại.

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay, năm 2024, Bộ Tài chính có kế hoạch thanh tra 6 doanh nghiệp bảo hiểm, trong đó sẽ thanh tra việc triển khai bán bảo hiểm qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với 2 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ (Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ Mirae Asset Prévoir, Công ty TNHH Bảo hiểm Cathay Life Việt Nam).

Theo ông Phớc, việc phân phối bảo hiểm qua ngân hàng (bancassurance) giúp hoạt động khai thác bảo hiểm trở nên đa dạng nhưng cũng tạo ra sự phức tạp hơn, cần  chấn chỉnh để hoạt động đúng hướng, lành mạnh. Bộ Tài chính đã nghiên cứu để trình cấp có thẩm quyền bổ sung nhiều quy định pháp luật nhằm kịp thời điều chỉnh những vấn đề phát sinh của thị trường, tăng cường tính minh bạch thông tin và bảo vệ tốt hơn người tham gia bảo hiểm.

Trong đó có việc bổ sung các quy định nhằm ngăn chặn tình trạng “ép” mua bảo hiểm qua ngân hàng hoặc tư vấn không đúng về sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư như các tổ chức tín dụng hoạt động đại lý phải giải thích rõ cho khách hàng về sản phẩm bảo hiểm không phải là sản phẩm của tổ chức tín dụng. Mà việc tham gia bảo hiểm không phải là điều kiện bắt buộc để sử dụng các sản phẩm, dịch vụ khác của tổ chức tín dụng hoạt động đại lý, tức không “ép” mua bảo hiểm.

Cuối tháng 3/2024 vưa qua, Ngân hàng Nhà nước cũng có dự thảo dự định không cho phép ngân hàng thương mại (NHTM) bán sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư, vì dễ gây nhầm lẫn cho khách hàng với các sản phẩm huy động vốn, ủy thác đầu tư.