Fine Robusta là khái niệm phổ biến trong vài năm gần đây, dùng để chỉ những hạt cà phê Robusta được chấm điểm đến ngưỡng “Fine” bởi R Grader. Theo hiệp hội cà phê đặc sản thế giới (SCA), cà phê được gọi là Fine Robusta khi thỏa mãn những tiêu chí khắt khe về hương và vị, đạt số điểm thử nếm từ 80/100 điểm trở lên bởi các chuyên gia giàu kinh nghiệm. Hiểu đơn giản, Fine Robusta chính là dòng Robusta hảo hạng, đáp ứng quy trình nghiêm ngặt từ lúc trồng trọt đến thu hái, chế biến.

Từ trước đến nay, Việt Nam được biết đến như một nước xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất trên thế giới. Tuy nhiên cà phê Robusta trong lịch sử được xem là hạt kém chất lượng hơn so với cà phê Arabica và giá cả thấp hơn nhiều, chỉ được sử dụng phổ biến để chiết xuất caffeine hay chế biến cà phê hòa tan.

Sự xuất hiện của Fine Robusta khiến hạt cà phê Việt Nam được chú ý nhiều hơn, và mở ra hướng đi mới nâng cao giá trị cho mặt hàng nông sản này.  

“Gần đây, các công ty cà phê lớn trên thế giới bắt đầu sử dụng Fine Robusta trong các sản phẩm cà phê của họ. Nhiều người nhắc đến Fine Robussta”, anh Tú Vũ, nhà sáng lập Refined cà phê, chia sẻ tại tọa đàm “Đi tìm hương vị cà phê hoàn hảo qua những xu hướng cà phê mới nhất" trong khuôn khổ Hội thảo Ẩm thực & Đồ uống Việt Nam 2023.

Tú Vũ cho biết với Refined cà phê, 2 năm trước đây, anh bắt đầu xách ba lô lên Tây Nguyên để tìm nguyên liệu đầu vào cho quán của mình. Đó là lúc anh tìm được thứ hạt hảo hạng gọi là Fine Robusta. Trong quá trình nghiên cứu, thử nghiệm, anh nhận ra Fine Robusta có điểm mạnh và điểm yếu riêng. Để khắc phục điểm yếu đó, nhà sáng lập nghĩ cách phối trộn các loại hạt với nhau. Và trùng hợp vào năm ngoái, nhiều nhà rang xay cà phê trên thế giới cũng đang đi theo xu hướng này.

“Thế giới đã bắt đầu chú ý đến Fine Robusta. Họ đang tò mò xem loại hạt này cần rang như thế nào. Giống nhưng khi chúng ta chế biến cá, không phải mọi con cá đều nấu giống nhau”, Tú Vũ ví von.

“Hạt Arabica cần rang khác; hạt Robusta cần rang khác. Thời điểm tôi học về cà phê, thầy giáo của tôi cũng đang đi dạy cho người châu Âu cách rang hạt Robusta, nên cần chút thời gian trước khi hạt Fine Robusta của Việt Nam đến rộng rãi với thế giới. Ít nhất lúc này, mọi người hiểu Robusta cũng là thứ hạt có hương vị tốt, chứ không phải chỉ là thứ hạt chỉ để chiết xuất ra caffeine. Họ đã chú ý và bắt tay tìm hiểu nghiêm túc, có những sản phẩm được làm ra từ hạt Robusta rồi”.

Đồng quan điểm với Tú Vũ, đại diện thương hiệu Lacàph cho rằng Fine Robusta chưa phải là xu hướng hiện tại nhưng đó là xu hướng của tương lai. Trong quá khứ, các cửa hàng cà phê phối trộn nhiều loại hạt để giảm chi phí; còn ở hiện tại, họ hướng tới mục tiêu tạo ra những tách cà phê hoàn hỏa, hòa hợp về hương vị.

Ông Timen Swijtink, Nhà sáng lập của Lacàph cũng nhấn mạnh rằng Việt Nam có tiềm năng lớn so với những nước sản xuất cà phê khác. Việt Nam là một trong số ít quốc gia có thể sản xuất và phát triển cà phê một cách độc lập.

“Không phải quốc gia nào cũng tự trồng hạt cà phê và xây dựng được chuỗi cung ứng có thể vận chuyển hàng hoá chỉ trong 6 tiếng như Việt Nam”, đại diện Lacàph khẳng định.

Ông cho rằng tại Việt Nam, hạt Robusta chiếm tới 94% sản lượng hạt cà phê toàn quốc. Vì vậy "những nông trại cà phê cần phải thay đổi để ưu tiên chất lượng hơn số lượng," từ đó sản xuất ra được loại hạt Robusta chất lượng cao, và những ly cà phê thơm ngon hơn. Xuyên suốt quá trình này, người nông dân địa phương đóng vai trò quan trọng với ngành cà phê trong nước. Do đó, nhiệm vụ chủ yếu của Lacàph là hỗ trợ những người nông dân địa phương trồng cà phê và quảng bá cà phê Việt Nam ra thế giới.