Theo Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam (VIRES) thực hiện, kinh nghiệm của Nhật Bản, Hàn Quốc, Hà Lan hay Singapore cho thấy giao thông xanh tốc độ cao, khi được đặt đúng vị trí trong chiến lược quy hoạch, thường trở thành “xương sống” của cấu trúc đô thị hiện đại. Nó góp phần hình thành các cực phát triển đa trung tâm, giảm áp lực cho lõi đô thị, đồng thời mở rộng không gian tiếp cận việc làm và dịch vụ theo cách hiệu quả hơn so với mô hình phụ thuộc phương tiện cá nhân.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực đô thị hóa ngày càng gia tăng, VIRES nhấn mạnh giao thông xanh là điều kiện tiên quyết để cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo tồn hệ sinh thái, nhất là đối với các không gian nhạy cảm như rừng ngập mặn, vùng ven biển và mặt nước. Khi được đặt trong một cấu trúc quản trị phù hợp, hạ tầng giao thông xanh không chỉ dừng ở vai trò kỹ thuật, mà trở thành “hạ tầng xã hội”: Tăng cường kết nối cộng đồng, mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ công, tạo nền tảng ổn định thị trường và hấp dẫn dòng vốn dài hạn gắn với các tiêu chí ESG. Từ đó, VIRES khẳng định giao thông xanh tốc độ cao chính là một trụ cột quan trọng của mô hình đô thị biển ESG++, nơi phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống không tách rời nhau mà được tích hợp trong chiến lược dài hạn, thích ứng và có trách nhiệm.

Tại Toạ đàm, PGS.TS.KTS Trần Minh Tùng, Nhóm chuyên môn Kiến trúc dân dụng, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội cho rằng, việc phát triển dựa trên kết nối tốc độ cao giúp hạn chế sự phát triển của giao thông cá nhân, từ đó bảo vệ tối đa các vùng đệm sinh thái của Cần Giờ.

Theo chuyên gia, dưới góc độ sinh thái học đô thị, sự “mở rộng” biên độ xã hội phải đi đôi với việc bảo vệ các giá trị cốt lõi của thiên nhiên. Tốc độ cao của hệ thống metro cho phép thành phố thực hiện chiến lược phát triển kiểu “nhảy cóc”, tức là kết nối trực tiếp hai điểm nút mà không cần phát triển dàn trải dọc theo tuyến đường, từ đó bảo vệ được sự nguyên vẹn của rừng ngập mặn Cần Giờ - “lá phổi” của thành phố. Điều này trái ngược hoàn toàn với việc phát triển không gian bằng đường bộ vốn luôn kéo theo sự đô thị hóa tự phát hai bên đường gây xâm lấn rừng.

Giao thông điện như metro là một trong những giải pháp bền vững để giảm thiểu lượng phát thải carbon. Khi cư dân chuyển dịch thói quen từ phương tiện cá nhân sang metro, chúng ta không chỉ rút ngắn thời gian mà còn rút ngắn quãng đường phát thải, hướng tới mục tiêu Net Zero của TP.HCM nói riêng và của Việt Nam nói chung.

Tuyến metro này tạo ra một sự cân bằng xã hội mới khi các cư dân trung tâm có quyền tiếp cận với không gian xanh và không khí sạch của biển một cách nhanh chóng, và ngược lại, các cư dân Cần Giờ được thụ hưởng những giá trị văn minh đô thị tiên tiến mà không bị tách rời khỏi gốc rễ thiên nhiên. Đây chính là biểu tượng của sự phát triển nhân văn, nơi công nghệ đỉnh cao phục vụ cho mục tiêu cao cả nhất là nâng cao chất lượng sống của con người trong sự hài hòa với hệ sinh thái toàn cầu.

Theo PGS.TS. Nguyễn Hồng Thái, Phó Chủ tịch Hội Kinh tế Vận tải Đường sắt Việt Nam, Trưởng khoa Vận tải - Kinh tế, Trường Đại học Giao thông Vận tải: “Với các siêu đô thị lấn biển như Cần Giờ, câu hỏi không còn là “có nên làm giao thông hay không”, mà là làm giao thông theo mô hình nào để đô thị phát triển đúng trật tự và không trả giá về sau”.

Những phân tích của PGS.TS. Nguyễn Hồng Thái đặt giao thông xanh tốc độ cao vào trọng tâm của tư duy phát triển bài bản. Không phải chỉ đơn giản là rút ngắn thời gian di chuyển, mà là lựa chọn mô hình hạ tầng quyết định “trật tự đô thị”, tức là cách thức đô thị mở rộng, kết nối và phân bố các chức năng sống - làm việc - dịch vụ gắn liền với không gian tự nhiên nhạy cảm. Chuyên gia nhấn mạnh rằng, nếu giao thông chủ đạo là đường bộ phụ thuộc ô tô cá nhân, đô thị sẽ tỏa rộng không kiểm soát, phát thải cao và phụ thuộc vào phương tiện riêng lẻ; ngược lại, nếu trục chủ đạo là giao thông với khả năng vận chuyển nhanh, hiệu quả và ít phát thải, đô thị sẽ phát triển đa trung tâm, tối ưu các nguồn lực và giảm thiểu chi phí xã hội trong dài hạn.

Đặc biệt, PGS.TS. Nguyễn Hồng Thái chỉ ra rằng “giao thông xanh tốc độ cao là cặp chìa khóa mở ra tăng trưởng mà không đánh đổi”. Tốc độ cao khi được “nén” thời gian di chuyển xuống mức có thể quản trị được khoảng cách kinh tế - xã hội, kết hợp với yếu tố xanh - giảm phát thải, hạn chế xâm lấn và ưu tiên phương tiện sạch sẽ giúp mô hình phát triển không trở thành “đại công trường bê tông” mà giữ được bản sắc và sinh thái. ESG++ không thể chỉ là cam kết, mà phải được “kích hoạt” bằng hạ tầng. Đây chính là điểm nhấn tư duy chiến lược mà chuyên gia đặt ra.

Từ góc nhìn thị trường, ông Bùi Văn Doanh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam cho rằng, các mô hình đô thị biển theo định hướng ESG++ đang góp phần thiết lập những chuẩn mực mới cho thị trường bất động sản Việt Nam. “Không chỉ tạo ra sản phẩm, các dự án này còn góp phần định hình chuẩn mực về chất lượng sống, quản trị phát triển và giá trị bền vững, qua đó nâng tầm vị thế của bất động sản Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế”, ông Bùi Văn Doanh nhận định.