Các công ty khởi nghiệp ở Đông Nam Á (ASEAN) đang đối diện với giai đoạn gọi vốn khắc nghiệt nhất kể từ trước đại dịch đến nay, khi nhiều nhà đầu tư mạo hiểm hạ thấp định giá của họ trong vòng nửa năm qua, thông tin từ Nikkei Asia cho biết.

Theo Nikkei Asia, lãi suất toàn cầu tăng cao và hoạt động kinh doanh chững lại của hai ông lớn ngành công nghệ trong khu vực, Grab và GoTo (công ty mẹ của GoJek), đang ảnh hưởng không nhỏ đến mức định giá của nhiều startup non trẻ khác cũng như tâm lý nhà đầu tư nói chung. 

Tính đến ngày 31/5/2023, vốn đầu tư mạo hiểm đổ vào Đông Nam Á ghi nhận mức 4 tỷ USD, giảm 65% so với 6 tháng đầu năm 2022, theo dữ liệu của Preqin. Đây là mức thấp nhất kể từ nửa cuối năm 2019. Vốn đầu tư vào Indonesia và Singapore, hai hệ sinh thái khởi nghiệp lớn nhất khu vực, đã giảm lần lượt 70% và 65% từ đầu năm đến nay.

Martin Tang, đối tác của quỹ đầu tư Genesis Alternative Ventures có trụ sở tại Singapore, cho biết: “Khi triển vọng kinh tế trở nên xấu hơn, nhiều nhà đầu tư mạo hiểm đã chuyển trọng tâm từ việc rót vốn cho các thương vụ mới sang quản lý tốt danh mục đầu tư của mình”.

Xu hướng này đặc biệt rõ ràng đối với các nhà đầu tư có trụ sở tại Mỹ. Đây là những nhà đầu tư đã đổ nhiều tiền vào startup khu vực Đông Nam Á trong thời kỳ đại dịch nhưng sau đó họ trở nên thận trọng hơn, trong bối cảnh lãi suất cao làm giảm mức định giá cổ phiếu của các startup đã niêm yết và phương án thoái vốn trở nên mờ mịt.

Đối tác tại một quỹ đầu tư mạo hiểm có trụ sở ở Singapore cho biết họ từng nhận được cam kết đầu tư từ một số quỹ đầu tư mạo hiểm và nhà đầu tư thiên thần của Mỹ. Nhưng về sau một số nhà đầu tư đã "thu hẹp hoặc tạm dừng" các khoản đầu tư ra nước ngoài để tập trung vào việc giúp đỡ các công ty khởi nghiệp trong nước. Họ thậm chí còn trở nên thận trọng hơn sau khi chứng kiến sự sụp đổ của Ngân hàng Silicon Valley vào tháng 3 năm nay.

"Mọi chuyện đang diễn ra chậm chạp hơn và khó khăn hơn. Đây là lần đầu tiên hầu hết các công ty khởi nghiệp và ngay cả các quỹ đầu tư mạo hiểm phải định hướng lại để vượt qua mùa đông gọi vốn".

Đối với các quốc gia ASEAN, hoạt động kém hiệu quả của một số “ngôi sao công nghệ” trong khu vực đã ảnh hưởng đến tinh thần sẵn sàng rót vốn của các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Grab và GoTo, hai đối thủ lớn trong mảng gọi xe, đang khiến nhiều nhà đầu tư lo lắng sau khi công bố báo cáo cho thấy tốc độ tăng trưởng trong ba tháng đầu năm 2023 của họ đã chậm lại, phá vỡ chuỗi tăng trưởng hai con số kể từ khi các startup này tiến hành niêm yết.

Giá cổ phiếu của Grab đã giảm gần 15% vào ngày 18/5/2023, sau khi có thông tin rằng tổng giá trị giao dịch được thực hiện thông qua nền tảng Grab chỉ tăng 3% để chạm mốc 4,95 tỷ USD trong quý I năm nay. GoTo cũng cho biết vào tháng 4 vừa qua rằng tổng giá trị giao dịch qua GoTo chỉ tăng 6%.

Tuy nhiên, hai ông lớn trong ngành công nghệ vẫn có những khách hàng tiếp tục ủng hộ. Nhờ vậy, khoản lỗ ròng của Grab đã giảm 43% xuống còn 250 triệu USD trong quý I/2023 do hãng này cắt giảm các chương trình khuyến mãi. GoTo cũng đã giảm 41% khoản lỗ của mình, xuống còn 260 triệu USD sau khi thực hiện chính sách thu hẹp bộ máy nhân sự và giảm các ưu đãi cho người dùng cũng như nhà bán hàng.

Một nhà đầu tư giấu tên vào Grab cho biết: “ Các startup được yêu cầu phải cắt lỗ và họ vẫn đang cắt lỗ. Nhưng dường như các nhà đầu tư muốn những ngôi sao công nghệ này nhanh chóng thu về lợi nhuận trong thời gian ngắn mà không phải đánh đổi tốc độ tăng trưởng. Điều này khá là khó."

Ryu Muramatsu, đồng sáng lập quỹ đầu GMO Venture Partners, nhìn nhận rằng sự tăng trưởng chậm lại của các công ty công nghệ đầu ngành đang có "tác động đáng kể" đến việc định giá của những công ty khởi nghiệp chưa niêm yết và làm giảm triển vọng của nhóm startup non trẻ.

Nhiều nhà đầu tư ở giai đoạn đầu thường so sánh định giá của các startup với một đối thủ tương đương trong ngành, bao gồm cả các công ty đã niêm yết. Giờ đây, khi định giá của các công ty công nghệ như Grab và GoTo đã giảm trên dưới một nửa tính từ thời điểm chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng, các nhà đầu tư có thể sẽ phải thoái vốn ở mức định giá thấp, đồng nghĩa với việc giảm lợi nhuận.

Ryu Muramatsu cho biết sự sụt giảm tăng trưởng tại các công ty lớn như GoTo hay Grab cũng tạo ra "hiệu ứng gợn sóng", hạ thấp mức định giá tham chiếu cho các startup đến từ các ngành liên quan như quảng cáo, logistics, dịch vụ chuyển phát nhanh và thanh toán kỹ thuật số.

Chris Kaptein đến từ quỹ đầu tư Integra Partners dự đoán: “Nhiều nhà đầu tư vẫn đứng ngoài cuộc, có lẽ họ kỳ vọng rằng mức định giá của startup có thể giảm sâu hơn nữa”.

Đặc biệt, các công ty khởi nghiệp đã gọi vốn thành công ở mức định giá cao sẽ càng cảm thấy chật vật hơn. Theo DealStreetAsia, trong số 195 thương vụ rót vốn tính đến tháng 3 năm nay, chỉ có 5 thương vụ huy động được trên 50 triệu USD, giảm 75% so với cùng kỳ năm ngoái khi con số dừng lại ở 20 thương vụ.

Vishal Harnal, đối tác quản lý tại quỹ đầu tư 500 Global, cho biết định giá của các vòng gọi vốn sau này đã giảm khi nhà đầu tư điều chỉnh kỳ vọng của mình. Ông nói: “Các nhà đầu tư có cái nhìn sâu sắc hơn về tính bền vững tài chính của các công ty khởi nghiệp ngay từ khi startup chỉ ở giai đoạn sơ khai”.

Harnal nói thêm rằng trong bất cứ vòng vốn nào, quá trình thẩm định cũng kéo dài lâu hơn từ 2-3 lần so với trước đây. Ông tiết lộ vào năm ngoái, nếu các vòng gọi ở giai đoạn đầu từng được hoàn tất trong một đến bốn tuần, thì nay có thể mất tới 3 tháng.