Sự nhầm lẫn để lại hậu quả lâu dài

Thực trạng tại thị trường Việt Nam hiện nay, các sản phẩm có nguồn gốc từ nhựa tự hủy OXO - Degradable được bày bán rất nhiều tại các cửa hàng tiện ích, siêu thị, chợ cư dân. Giá bán sản phẩm này cũng khá rẻ, khoảng 100.000 đồng/3 kg túi, chỉ bằng 1/3 thậm chí ¼ so với sản phẩm nhựa phân huỷ sinh học.

Chuyên gia đã chỉ ra, nhựa tự hủy OXO là một trong những nguyên nhân của ô nhiễm môi trường. Bản chất OXO là nguyên liệu nhựa thông thường (polystyrene - PS, polyethylene – PE/HDPE/LDPE/LLDPE, polypropylene - PP…) được bổ sung thêm các chất phụ gia để đẩy nhanh quá trình phá vỡ chúng thành các mảnh nhỏ là vi nhựa.

Sản phẩm nhựa tự hủy OXO sẽ phân rã nhanh hơn nhựa truyền thống, tạo những mảnh nhựa nhỏ len lỏi vào trong đất liền, sông, biển. Chúng tạo ra những mảnh vi nhựa có bản chất vẫn là loại nhựa truyền thống khó phân hủy. Do đó, chúng vẫn tồn tại lâu trong môi trường, kích thước ngày càng nhỏ trong khoảng thời gian nhiều thập kỷ.

Việc người tiêu dùng nhầm lẫn nhựa tự hủy OXO là nhựa phân huỷ sinh học và sử dụng thường xuyên với mong muốn đóng góp cho bảo vệ môi trường đang để lại hậu quả lâu dài.

Giáo sư, Tiến sỹ Đặng Thị Kim Chi (Hội đồng tư vấn Khoa học - Giáo dục và Môi trường Uỷ ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam) nhấn mạnh, nhựa OXO phân rã thành mảnh nhựa nhỏ để lại ở dạng các vi nhựa. Khi lan truyền trong môi trường nó vẫn làm thay đổi, ảnh hưởng xấu tới thành phần tiếp nhận là đất, nước sông, biển. Nhưng nguy hiểm hơn, khi phân huỷ trong môi trường vi nhựa sẽ vào chuỗi thức ăn của sinh vật và con người gây tác hại đến môi trường sống, sức khoẻ. Bởi vậy, nhựa tự hủy OXO đang gây ra hại tác hại lớn.

Nhầm lẫn trong lựa chọn sản phẩm của người tiêu dùng sẽ đem đến ba hệ luỵ lớn. Thứ nhất, gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống. Thứ hai, ảnh hưởng đến doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nhựa phân huỷ sinh học. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, không dám đầu tư khoa học công nghệ lớn trong phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường trước thói quen tiêu dùng của người dân hiện tại. Bởi nguồn vốn đầu tư rất lớn, doanh nghiệp cần tính toán kỹ trong bài toán tiêu thụ.

Hệ luỵ thứ ba, về lâu dài, việc sử dụng sản phẩm nhựa tự hủy OXO sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam. Trong xu hướng chống rác thải nhựa, một số doanh nghiệp tuyên bố sử dụng nhựa phân huỷ sinh học, nhưng thực tế mới đang sử dụng nhựa phân huỷ một phần là nhựa tự hủy OXO, vì vậy vẫn chưa góp phần vào đảm bảo phát triển môi trường bền vững như mục tiêu đề ra.

Làm sao để nhận biết nhựa phân huỷ sinh học hoàn toàn?

Giới chuyên gia khuyến nghị, người tiêu dùng cần có kiến thức để phân biệt được sản phẩm thân thiện với môi trường và sản phẩm không thân thiện để có sự lựa chọn phù hợp.

Về phía người tiêu dùng, để trở thành người tiêu dùng thông thái, khách hàng có thể nhận diện một số chứng chỉ quan trọng chứng nhận khả năng phân hủy sinh học, thân thiện môi trường của sản phẩm được in trên bao bì như: TCVN 13114, DIN Certco, Seedling, BPI Compostable, TUV OK Compost …

Với sản phẩm không thân thiện, nhãn mác có thể ghi là sản phẩm tự huỷ nhưng thành phần trên bao bì sẽ ghi là PVC, HDPE, LDPE, PE… và phụ gia OXO. Đây là các sản phẩm phân rã, thuộc nhóm OXO. Người tiêu dùng cần lưu ý tiêu chí này.

Với sản phẩm thân thiện với môi trường có khả năng phân hủy, thành phần in trên bao bì ghi PLA, PBAT. Ngoài ra sản phẩm này sẽ có các chứng chỉ quốc tế quan trọng.

Để không bị nhầm lẫn, người tiêu dùng nên đọc kỹ các thành phần in trên bao bì.

Hiện nay, theo Giáo sư, Tiến sỹ khoa học Đặng Thị Kim Chi, giá thành của một sản phẩm từ nhựa phân huỷ sinh học đang đắt hơn nên người tiêu dùng còn đang có sự so sánh trong sử dụng. Về lâu dài, để bảo vệ sức khoẻ của chính người tiêu dùng nói riêng và môi trường nói chung, nên lựa chọn túi được sản xuất từ nhựa phân huỷ sinh học.

Hiện nay Luật Bảo vệ môi trường quy định tổ chức, cá nhân có trách nhiệm hạn chế sử dụng, giảm thiểu, phân loại, thải bỏ chất thải là sản phẩm nhựa dùng một lần và bao bì nhựa khó phân hủy sinh học. Nhưng để môi trường phát triển an toàn và bền vững hơn cần đi từ sự giác ngộ của cộng đồng và công nghệ sản xuất của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc lựa chọn sản phẩm của các doanh nghiệp uy tín, đi đầu trong việc phát triển nguyên liệu, sản phẩm phân hủy sinh học cũng là một trong những cách để người tiêu dùng tiếp cận được sản phẩm.

Được biết, ở Việt Nam, đã có doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu và sản xuất sản phẩm nhựa phân huỷ sinh học, xây dựng nhà máy có quy mô lớn tại Hải Phòng tiến tới chủ động về nguyên liệu sản xuất, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài nước.

Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng, cần thiết phải có chính sách rõ ràng, truyền thông khuyến khích người dân hướng tới sử dụng túi có nguồn gốc từ nhựa phân huỷ sinh học hoàn toàn để bảo vệ môi trường. Đồng thời cần có những quy định, tiêu chuẩn cụ thể, rõ ràng nhằm bảo vệ các doanh nghiệp đang phát triển sản phẩm phân huỷ sinh học thực sự. Điều này góp phần tạo động lực để các doanh nghiệp đầu tư, chủ động sáng tạo trong phát triển các sản phẩm thân thiện môi trường hướng tới nền kinh tế tiêu dùng xanh, phát triển bền vững.