Tỷ lệ vốn đối ứng từ địa phương và huy động từ doanh nghiệp lớn: Băn khoăn tính khả thi

Sáng nay (5/12), tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận chủ trương đầu tư các Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo và phát triển vùng dân tộc thiểu số đến 2035.

Các đại biểu nhất trí cao với chủ trương tích hợp ba Chương trình mục tiêu quốc gia (Xây dựng nông thôn mới; Giảm nghèo bền vững; Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi) thành một chương trình để tránh chồng chéo, phân tán nguồn lực. Tuy nhiên, nguồn lực thực hiện chương trình khiến nhiều đại biểu băn khoăn.

Theo tờ trình của Chính phủ, giai đoạn 2026-2030, chương trình dự kiến huy động tối thiểu 1,23 triệu tỷ đồng. Trong đó, ngân sách trung ương hỗ trợ trực tiếp khoảng 100.000 tỷ đồng và sẽ được tiếp tục cân đối để bổ sung theo nhu cầu; ngân sách địa phương khoảng 400.000 tỷ; vốn lồng ghép từ các chương trình, dự án khác khoảng 360.000 tỷ; vốn tín dụng chính sách hơn 22.600 tỷ; còn lại là vốn doanh nghiệp và đóng góp của cộng đồng, người dân. Giai đoạn 2 (2031-2035), Chính phủ sẽ trình Quốc hội quyết định nguồn lực dựa trên kết quả thực hiện của giai đoạn đầu. 

Đại biểu Hồ Thị Minh (Quảng Trị) cho rằng, tỷ lệ vốn đối ứng của địa phương 33% và vốn huy động từ doanh nghiệp 28% là quá cao, nhất là với các tỉnh khó khăn, các vùng lõi nghèo ngân sách vẫn phải trông chờ vào trợ cấp từ Trung ương. Đại biểu cũng đề nghị miễn đối ứng với các xã nghèo thường xuyên gặp thiên tai tại miền Trung, Tây Nguyên. Đồng thời, đề nghị Chương trình cần bổ sung nguồn để hỗ trợ tái định cư cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số dễ bị ảnh hưởng bởi thiên tai.  

Đại biểu Hà Sỹ Huân (Thái Nguyên) cũng cho rằng, trong cơ cấu vốn ngân sách dành cho chương trình thì 80% dựa vào ngân sách địa phương, 20% ngân sách trung ương là không hợp lý. Tỷ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương quá cao, tạo gánh nặng tài chính lớn trong khi đa phần địa phương thực hiện chương trình này đều khó khăn, nhất là với các tỉnh có đông đồng bào dân tộc thiểu số.

"Vùng lõi nghèo hiện nay chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, ngân sách địa phương rất khó khăn, không đủ "gánh" tỷ trọng vốn đối ứng 80% như dự thảo. Đề nghị cần nâng tỷ lệ đóng góp của ngân sách trung ương lên để đảm bảo Chương trình khả thi", đại biểu Huân kiến nghị.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng - Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị cũng cho rằng, nhu cầu vốn tối thiểu giai đoạn 2026-2030 là trên 240.000 tỷ đồng, nhưng hiện mới cân đối được 100.000 tỷ đồng - chỉ đạt khoảng 41,5% nhu cầu tối thiểu. Trong khi đó, yêu cầu huy động 33% vốn ngân sách địa phương và 28% từ doanh nghiệp, cộng đồng là không khả thi đối với các tỉnh nghèo, nơi ngân sách thường xuyên còn phải trông chờ vào Trung ương.