Tham dự lễ kỷ niệm có nhiều vị lãnh đạo trung ương: ông Vương Đình Huệ - Ủy viên Bộ Chính trị, Phó thủ tướng Chính phủ; ông Phan Đình Trạc – Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương; ông Nguyễn Xuân Thắng – Bí thư Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; các vị lãnh đạo của nhiều ban, bộ, ngành Trung ương, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nghệ An cùng đông đảo nhân dân địa phương.

Trong buổi lễ đặc biệt và rất có ý nghĩa này còn có sự tham dự của các vị khách quý đến từ Nhật Bản: ông Miyazawa Hiroyuki – Nghị sĩ Quốc hội Nhật Bản; ông Otsuka Susumu – Đại diện Hội Hữu nghị Nhật Bản – Việt Nam; ông Kawai Jun – Phó Giám đốc Trung tâm giao lưu Văn hóa Nhật Bản – Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản; bà Amma Yukio – Đại diện Hội Asaba Sakitaro Nhật Bản và các hậu duệ trong dòng họ Chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu.

Thay mặt Đảng, Nhà nước, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ ghi nhận, tri ân những công lao to lớn của cụ Phan Bội Châu đối với dân tộc. Ôn lại những năm tháng sinh thời của Chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá: “Chí sĩ Phan Bội Châu là nhà yêu nước nhiệt thành, một nhà văn hóa và tư tưởng lớn, để lại những dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Việt Nam, trong hành trình văn hóa dân tộc và trong tiến trình đấu tranh vì sự phục hưng của đất nước Việt Nam chúng ta. Mặc dù cụ đã mất gần 80 năm, nhưng những đóng góp quan trọng của cụ Phan Bội Châu cho cách mạng, cho văn hóa luôn luôn được các thế hệ sau trân trọng, ghi ơn. Hiện nay có hai khu lưu niệm về Phan Bội Châu ở Nghệ An và Huế được xây dựng, bảo tồn, tiếp tục bổ sung tài liệu, hiện vật. Mối quan hệ tốt đẹp của Phan Bội Châu để lại ở Nhận Bản, Trung Quốc, Thái Lan trong những bước đường cứu nước, cứu dân cần tiếp tục được các bên tìm hiểu, giữ gìn, chắp nối”.

Phan Bội Châu (tên khai sinh là Phan Văn San), sinh ngày 26/12/1867 trong một gia đình nhà nho ở làng Đan Nhiệm (nay là xã Xuân Hòa, huyện Nam Đàn). Từ nhỏ, Phan Bội Châu đã nổi tiếng thông minh, hiếu học. Cảnh nước mất nhà tan và phong trào Cần Vương phục quốc sôi sục khắp nơi đã tác động mạnh mẽ đến nhiệt tình yêu nước của Phan Bội Châu. Năm 18 tuổi, ông đã đứng ra thành lập tổ chức “Sỹ tử cần vương đội” và lên kế hoạch đánh úp thành Nghệ An nhằm lật đổ sự cai trị của chính quyền thực dân tại địa phương, nhưng không thành công. Vừa dùi mài kinh sử, ông vừa tham gia nhiều hoạt động yêu nước với mong muốn tìm cách giải phóng dân tộc khỏi ách đô hộ của thực dân. Ông đã đi đến nhiều nước học hỏi, phát động và thành lập nhiều tổ chức như: Việt Nam Quang phục hội, Duy tân hội,… Năm 1905, ông sang Nhật hoạt động và khởi xướng phong trào Đông Du. Những áng văn thơ yêu nước của Phan Bội Châu đã có tác động mạnh mẽ trong quần chúng nhân dân và phong trào yêu nước ở Việt Nam.

Đặc biệt, phong trào Đông Du đã đặt nền móng cho những thay đổi sâu sắc của nước ta đầu thế kỷ XX, góp phần đào tạo đội ngũ tri thức sẵn sàng tiếp nhận con đường cách mạng vô sản, nhiều người sau này trở thành những yếu nhân của Cách mạng Việt Nam, như Hồ Học Lãm, Đặng Thúc Hứa, Võ Tùng, Nguyễn Đức Công, Nguyễn Thúc Đường… Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhận xét cụ Phan Bội Châu là: “Vị anh hùng, bậc thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập dân tộc, được 20 triệu con người trong vòng nô lệ tôn sùng”.

Chính những hoạt động của Phan Bội Châu và phong trào Đông Du đã đặt nền móng, tạo ra cầu nối văn hóa, khoa học, giáo dục giữa hai nước Việt Nam – Nhật Bản ngày nay. Đặc biệt là mối quan hệ thân thiết giữa Phan Bội Châu với những người bạn Nhật Bản, như bác sĩ Asaba Sakirato đã có những tác động rất có ý nghĩa, góp phần thắt chặt tinh thần hữu nghị giữa hai nước.

Nhân dịp kỷ niệm 150 ngày sinh Chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu, Đảng, Nhà nước mà trực tiếp là Bộ Văn hóa – thể thao – du lịch quyết định trao tặng Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho Khu lưu niệm Phan Bội Châu tại huyện Nam Đàn (Nghệ An).

Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị lãnh đạo tỉnh Nghệ An, huyện Nam Đàn, thị trấn Xuân Hòa, dòng tộc họ Phan cùng các tầng lớp nhân dân tiếp tục giữ gìn thật tốt Khu di tích; cố gắng sưu tầm, nghiên cứu, trưng bàu những kỷ vật giá trị, thiêng liêng về quê hương, gia đình, thời niên thiếu của cụ Phan Bội Châu, nơi nuôi dưỡng, hun đúc tâm hồn, trí tuệ, cốt cách của một chí sĩ yêu nước kiệt xuất để đưa nơi đây trở thành một địa chỉ đỏ, thu hút, tập hợp, giáo dục tinh thần yêu nước cho các thế hệ Việt Nam.

Trước đó, ngày 15/12, Đại học Quốc gia Hà Nội, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nghệ An, Đại học Waseda (Nhật Bản), Quỹ giao lưu văn hóa Quốc tế Nhật Bản đã phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học Quốc tế với chủ đề: “Chí sĩ Phan Bội Châu – Bác sĩ Asaba Sakitaro và quan hệ hữu nghị Việt Nam – Nhật Bản”.

Sau lễ kỷ niệm, các đại biểu tham dự đã thực hiện rước Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt từ thành phố Vinh lên Khu lưu niệm Phan Bội Châu ở xã Xuân Hòa, huyện Nam Đàn và dâng hương tưởng niệm Chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu tại ngôi nhà ông đã sinh ra.