Sự kiện hướng tới tôn vinh tinh hoa ẩm thực Thủ đô, đồng thời đưa ẩm thực trở thành sản phẩm du lịch văn hóa có giá trị gia tăng cao, đóng góp thiết thực cho chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa Hà Nội trong giai đoạn mới.

Không đơn thuần là một lễ hội ẩm thực, sự kiện năm nay được kỳ vọng trở thành điểm hẹn văn hóa cuối năm, nơi hội tụ di sản, sáng tạo và các mô hình khai thác ẩm thực theo hướng chuyên nghiệp, bền vững.

Ẩm thực trong chiến lược công nghiệp văn hóa Thủ đô

Lễ hội Văn hóa Ẩm thực Hà Nội là hoạt động thường niên do UBND TP. Hà Nội giao Sở Văn hóa và Thể thao chủ trì, phối hợp cùng các đơn vị liên quan triển khai. Trong bối cảnh Hà Nội đang đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22/2/2022 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hóa giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn 2045, ẩm thực được xác định là một trong những lĩnh vực giàu tiềm năng, có khả năng tạo ra giá trị kinh tế song hành với gìn giữ bản sắc.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Lê Thị Ánh Mai cho biết, quá trình mở rộng địa giới hành chính đã tạo nên một không gian văn hóa đa tầng, nơi tinh hoa 36 phố phường hòa quyện với chiều sâu văn hóa xứ Đoài. Chính sự giao thoa đó làm nên diện mạo phong phú của văn hóa Hà Nội, trong đó ẩm thực giữ vai trò đặc biệt.

Từ năm 2014, Hà Nội đã triển khai kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn. Qua quá trình này, hàng trăm giá trị di sản ẩm thực đã được nhận diện, lập hồ sơ và đưa vào danh mục quản lý của Thành phố.

Theo bà Lê Thị Ánh Mai, việc ghi danh các di sản ẩm thực vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ mang ý nghĩa tôn vinh mà còn là giải pháp bảo vệ, phát huy giá trị di sản, từng bước biến di sản thành nguồn lực phát triển công nghiệp văn hóa theo hướng bền vững.

Đến nay, Hà Nội đã có 7 di sản ẩm thực được ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, gồm phở Hà Nội, nghề làm cốm Mễ Trì, nghề làm trà sen Quảng An, nghề làm xôi Phú Thượng, nghề làm bánh cuốn Thanh Trì, tri thức nấu cỗ Bát Tràng.

Tại lễ khai mạc tối 19/12, Ban Tổ chức sẽ công bố quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc ghi danh “Tri thức chế biến và thưởng thức chả cá Lã Vọng (thành phố Hà Nội)” vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Điểm nhấn của hoạt động này là cuộc gặp gỡ với đại diện gia đình dòng họ Đoàn, những người đã gìn giữ và phát triển món chả cá qua sáu thế hệ, để lại dấu ấn sâu đậm trong đời sống ẩm thực Hà Nội. 

Di sản ẩm thực và sức hút du lịch

Đánh giá về vai trò của di sản ẩm thực trong phát triển công nghiệp văn hóa, PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia cho rằng, ẩm thực đang trở thành một trong những động lực quan trọng của du lịch văn hóa.

Theo các nghiên cứu, có tới 81% du khách sẵn sàng chi trả để trải nghiệm ẩm thực đặc trưng của điểm đến. Con số này cho thấy ẩm thực không chỉ là tài nguyên văn hóa mà còn là sản phẩm du lịch có sức cạnh tranh cao, góp phần định vị thương hiệu Hà Nội trên bản đồ du lịch quốc tế.

Theo Ban Tổ chức, Lễ hội Văn hóa Ẩm thực Hà Nội 2025 được thiết kế như một không gian mở, nơi di sản được kể lại bằng ngôn ngữ của sáng tạo. Lễ hội quy tụ 60 không gian giới thiệu ẩm thực Hà Nội và sản phẩm ẩm thực vùng miền, tạo điều kiện để người dân và du khách thưởng thức các món ăn đặc trưng, đồng thời tiếp cận câu chuyện văn hóa phía sau mỗi món ăn.

Trưởng phòng Quản lý Di sản, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Phạm Thị Lan Anh cho biết, bên cạnh hoạt động trưng bày, lễ hội còn có tọa đàm chuyên đề “Giao lưu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực - phát triển văn hóa ẩm thực”, cùng các hoạt động trình diễn của nghệ nhân, các cuộc thi nhanh dành cho học sinh trong lĩnh vực chế biến món ăn. Đây là cách tiếp cận nhằm kết nối thế hệ trẻ với di sản, khơi dậy niềm tự hào và ý thức kế thừa.

Song hành với ẩm thực là chuỗi hoạt động văn hóa nghệ thuật đa dạng như xiếc, hát văn, hát xẩm, biểu diễn đường phố, nghệ thuật kết hợp truyền thống và hiện đại. Lễ hội còn có triển lãm ảnh với 40-50 tác phẩm quảng bá văn hóa, du lịch, ẩm thực Việt Nam; triển lãm sách lưu động giới thiệu khoảng 200 đầu sách về văn hóa, nghệ thuật, du lịch và ẩm thực.

Đặc biệt, nhiều trình diễn di sản ẩm thực được tổ chức xuyên suốt lễ hội, từ gói bánh chưng, nấu cỗ Bát Tràng, ướp chè sen Tây Hồ đến quy trình làm cốm, nấu xôi Phú Thượng, bún ốc nguội, hướng dẫn làm ô mai, mứt, nấu cháo se. Những hoạt động này giúp di sản được “sống” trong không gian lễ hội, thay vì chỉ tồn tại trong trưng bày.

Một trong những điểm mới đáng chú ý của Lễ hội Văn hóa Ẩm thực Hà Nội 2025 là sự tham gia sâu hơn của doanh nghiệp trong vai trò đồng hành và lan tỏa giá trị di sản. Ông Shimamura Masafumi, Giám đốc Khối Marketing Công ty Cổ phần Acecook Việt Nam cho biết, lễ hội năm nay có không gian check-in “Vạn lời tự hào”, nơi người dân và du khách có thể gửi gắm những thông điệp, cảm xúc và niềm tự hào dành cho phở Việt.

Theo ông Shimamura Masafumi, khi mỗi cá nhân cùng góp một lời chia sẻ, phở sẽ vượt ra khỏi phạm vi của một món ăn quen thuộc để trở thành biểu tượng văn hóa được cộng đồng chung tay gìn giữ và lan tỏa.

Với cách tiếp cận đa chiều, kết hợp di sản, sáng tạo và sự tham gia của các chủ thể xã hội, Lễ hội Văn hóa Ẩm thực Hà Nội 2025 được kỳ vọng sẽ góp phần làm rõ hơn vai trò của ẩm thực như một nguồn lực phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô, đồng thời tạo thêm sức hút cho du lịch Hà Nội trong mùa cao điểm cuối năm.