Chiều 23/6, với 470/473 đại biểu nhất trí, 1 vị không tán thành, 2 người không biểu quyết, Quốc hội đã thông qua nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2023.

Đáng chú ý, lần sửa đổi này đã không quy định việc lấy phiếu tín nhiệm đối với cán bộ cấp xã.

Báo cáo giải trình trước khi đại biểu bấm nút, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, về đối tượng lấy phiếu tín nhiệm, có ý kiến đề nghị không quy định việc lấy phiếu tín nhiệm đối với cán bộ cấp xã để bảo đảm thống nhất với phạm vi đối tượng được lấy phiếu tín nhiệm theo Quy định số 96-QĐ/TW.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu ý kiến nêu trên và chỉnh lý khoản 2 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết theo hướng việc lấy phiếu tín nhiệm chỉ được thực hiện tại HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, ông Tùng nêu.

Với một số ý kiến đề nghị bổ sung đầy đủ các đối tượng do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn vào diện được lấy phiếu tín nhiệm (như thành viên hội đồng Quốc phòng - An ninh, thẩm phán TAND tối cao, phó trưởng ban của HĐND, Hội thẩm TAND cấp tỉnh, cấp huyện), bà Thanh hồi âm, theo quy định hiện hành thì tổng số những người giữ các chức vụ, chức danh do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn là khá lớn.

Do đó, để bảo đảm hiệu quả thiết thực của việc lấy phiếu tín nhiệm, dự thảo nghị quyết chỉ xác định đối tượng thuộc diện được lấy phiếu tín nhiệm là những người giữ chức vụ có tầm ảnh hưởng quan trọng đến việc ban hành và thực thi chính sách hoặc người giữ chức vụ tại các cơ quan có vai trò lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động thường xuyên.

Về các trường hợp không lấy phiếu tín nhiệm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, với vấn đề không lấy phiếu tín nhiệm đối với người mắc bệnh hiểm nghèo và không điều hành công tác từ 6 tháng trở lên còn có ý kiến khác nhau.

Một số ý kiến đồng với dự thảo, song một số ý kiến lại đề nghị cần bám sát Quy định 96 của Bộ Chính trị về các trường hợp không lấy phiếu tín nhiệm để bảo đảm chặt chẽ, tránh bị lạm dụng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, lấy phiếu tín nhiệm là một kênh giám sát quan trọng của Quốc hội và HĐND. Kết quả lấy phiếu tín nhiệm được sử dụng để đánh giá cán bộ, làm cơ sở cho công tác quy hoạch, điều động, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử, miễn nhiệm và thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ.

Quy định số 96 của Bộ Chính trị  đã xác định cụ thể các trường hợp không thực hiện lấy phiếu tín nhiệm.

Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý theo hướng quy định không lấy phiếu tín nhiệm đối với người đã có thông báo nghỉ công tác chờ nghỉ hưu hoặc được bổ nhiệm, bầu cử trong năm lấy phiếu tín nhiệm. Điều này đồng nghĩa việc bỏ đề xuất không lấy phiếu tín nhiệm đối với người mắc bệnh hiểm nghèo.

Về hệ quả, ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, có ý kiến đồng ý với quy định trường hợp người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa đến dưới hai phần ba tổng số phiếu đánh giá “tín nhiệm thấp” thì có thể xin từ chức tại khoản 2 Điều 12 nhưng đề nghị bổ sung thời gian xin từ chức ngay trong dự thảo Nghị quyết để có cơ sở thực hiện. Ngược lại, có ý kiến cho rằng, để bảo đảm tính nghiêm minh, trong trường hợp này nên trình Quốc hội, HĐND bỏ phiếu tín nhiệm luôn mà không cần qua bước cho từ chức.

Ông Tùng giải thích, dự thảo Nghị quyết này không quy định quá chi tiết tất cả các trường hợp về xử lý hệ quả của việc lấy phiếu tín nhiệm cũng như thời hạn để người được lấy phiếu tín nhiệm xin từ chức mà nội dung này sẽ thực hiện theo các quy định khác có liên quan của Đảng và Nhà nước (Quy định số 41-QĐ/TW ngày 03/11/2021 của Bộ Chính trị về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ, Luật Cán bộ, công chức, các luật về tổ chức bộ máy,...)

Báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích cụ thể, theo các quy định nêu trên thì trong thời hạn 10 ngày làm việc, cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo, người đứng đầu cơ quan, đơn vị sử dụng cán bộ hoặc cơ quan tham mưu về công tác cán bộ có trách nhiệm trao đổi với cán bộ và đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định việc cho từ chức trong thời gian 10 ngày làm việc; trường hợp cần thiết vì lý do khách quan thì có thể kéo dài không quá 15 ngày làm việc.

Theo nghị quyết này, Quốc hội và hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn tại kỳ họp cuối năm nay.