Nhiều nút thắt

Ít nhất 2 nhóm vấn đề vừa được Bộ Tài chính cảnh báo có thể khiến phương án tổ chức lại CIMP Cửu Long của Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) bị vỡ.

Trong Văn bản số 8529/BTC - TCDN vừa gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính đề nghị Bộ GTVT cần làm rõ cơ sở pháp lý của phương án tổ chức lại CIPM Cửu Long. Dẫn chiếu Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp số 69/2014/QH13 và Điều 195, Luật Doanh nghiệp số 68/2014/QH13, Bộ Tài chính cho rằng, việc sáp nhập phải được thực hiện theo hướng chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích sang đơn vị tiếp nhận là Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC).

Theo phương án tổ chức lại CPIM Cửu Long trình Thủ tướng Chính phủ vào giữa tháng 6/2018, Bộ GTVT muốn tái lập Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận trên cơ sở Công ty mẹ - CIPM Cửu Long (bao gồm phần lớn nhân sự và trụ sở chính). Bên cạnh đó, Bộ GTVT sẽ chuyển nguyên trạng 2 công ty con (Công ty cổ phần 715 và Công ty cổ phần Cầu Cần Thơ), và sáp nhập phần còn lại của Công ty mẹ - CIMP Cửu Long.

Theo Bộ Tài chính, tại Điều 38, Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp số 69/2014/QH13 chỉ quy định về chuyển giao một phần vốn, tài sản giữa các doanh nghiệp, mà không quy định chuyển tài sản, vốn từ doanh nghiệp nhà nước sang tổ chức có mô hình là ban quản lý dự án. Như vậy, việc tái lập Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận và được giao phần lớn tài sản của Công ty mẹ - CIPM Cửu Long là không phù hợp so với các quy định hiện hành.

Trong trường hợp được cấp có thẩm quyền cho phép tái cấu trúc CIPM Cửu Long theo định hướng của Bộ GTVT, thì vệc quản lý tài sản công của doanh nghiệp, ban quản lý dự án sau khi được tổ chức tại phải được thực hiện theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; Nghị định số 167/2017/NĐ - CP ngày 31/12/2017 của Chính phủ quy định việc sắp xếp lại, xử lý.

“Điều này có nghĩa là, toàn bộ tài sản cố định của CIPM Cửu Long sẽ phải định giá lại, trong khi khoản kinh phí từ phí quản lý dự án (hơn 64 tỷ đồng) sẽ phải nhập lại ngân sách nhà nước trước khi tái phân bổ. Điều này sẽ khiến quá trình sắp xếp lại CIPM Cửu Long sẽ phức tạp và khó có thể kết thúc trong năm 2018”, một chuyên gia nhận định.

Bấp bênh 2 mô hình

CIPM Cửu Long được Bộ GTVT thành lập thí điểm năm 2011, với mức vốn điều lệ 1.500 tỷ đồng hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, trong đó, Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận (thành lập năm 1994) là nòng cốt của công ty mẹ  và lấy 2 đơn vị bảo trì đường bộ thuộc Tổng cục Đường bộ Việt Nam là Công ty TNHH MTV Quản lý và Sửa chữa cầu đường 715 và Công ty TNHH MTV Quản lý và Khai thác cầu Cần Thơ làm công ty thành viên. Ngoài 2 đơn vị thành viên nói trên, CIMP Cửu Long còn góp 10% vốn điều lệ tại Công ty cổ phần BT20 - Cửu Long - doanh nghiệp dự án đại diện các nhà đầu tư quản lý thực hiện Dự án Đầu tư xây dựng công trình khôi phục, cải tạo Quốc lộ 20 đoạn km 0 +000 - km 123+105,17 trên địa phận 2 tỉnh Đồng Nai và Lâm Đồng theo hình thức hợp đồng BT.

Vào thời điểm thành lập, CIPM Cửu Long được Bộ GTVT kỳ vọng là đầu mối trong việc thu hút vốn đầu tư vào các dự án hạ tầng giao thông, đặc biệt là tuyến cao tốc trọng yếu ở phía Nam. Đây có thể coi là “bản sao” của VEC, đơn vị đang khá thành công khi đã kêu gọi gần 90.000 tỷ đồng để xây dựng 415 km cao tốc.

Tuy nhiên, sau gần 7 năm, hoạt động của CIPM Cửu Long lại không được suôn sẻ như kỳ vọng, khi để lỡ hầu hết các mục tiêu đề ra, trong đó vốn điều lệ chưa được cấp đủ (thực tế vốn điều lệ được cấp đến nay là 136,42 tỷ đồng/1.500 tỷ đồng (đạt khoảng 9%); chưa tham gia đầu tư tuyến cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ và chưa thực hiện được nhiệm vụ vay lại vốn vay thương mại.

Theo Báo cáo tài chính riêng sau soát xét năm 2017 của CIPM Cửu Long cho thấy, cập nhật tại 31/12/2017, tổng nguồn vốn chủ sở hữu của tổng công ty này là hơn 147 tỷ đồng, quỹ đầu tư phát triển (2 tỷ đồng), quỹ hỗ trợ phát triển (1,1 triệu đồng) và lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (9 tỷ đồng).

Trong khi quy mô tổng tài sản lại đạt tới 32.195 tỷ đồng - tức là gấp khoảng 219 lần. Với giá trị nợ phải trả là 32.048 tỷ đồng, CIPM Cửu Long có lẽ là doanh nghiệp nhà nước có hệ số nợ/vốn chủ sở hữu thuộc hạng cao nhất.

Không sống được bằng nghề đầu tư dự án, CIMP Cửu Long chủ yếu dựa vào phí quản lý các dự án được Bộ GTVT giao (không thông qua hợp đồng) như các ban quản lý dự án khác thuộc Bộ GTVT. Trong khi đó, theo các quy định hiện hành, đơn vị này không được giao quản lý dự án, mà phải quản lý theo hợp đồng ký với chủ đầu tư; đồng thời, việc quản lý các khoản thu của CIPM Cửu Long phải tuân thủ quy định về quản lý tài chính được quy định tại Luật Doanh nghiệp.

Với hiện trạng như vậy, việc sáp nhập CIPM Cửu Long về VEC đã nhận được những ý kiến thể hiện sự quan ngại của các bộ, ngành liên quan.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Huỳnh Quang Hải, hiện VEC cũng đang phải tái cơ cấu, đặc biệt là với các khoản vay trị giá gần 100.000 tỷ đồng vẫn đang phải chờ ý kiến từ các cơ quan có thẩm quyền. Vì vậy, việc sáp nhập CIPM Cửu Long vào VEC có thể sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của VEC và khả năng trả nợ của đơn vị này.