Cuộc "vượt đói nghèo" vĩ đại

Phát biểu tại phiên toàn thể của Diễn đàn VRDF chiều 19/9, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các đối tác phát triển, các chuyên gia đối với sự phát triển của Việt Nam, nhất là về việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường hiện đại của Việt Nam, việc tự do hóa thị trường nhân tố sản xuất, hoàn thiện bộ máy nhà nước, đổi mới sáng tạo…

“Mục tiêu của Diễn đàn năm nay là cung cấp đầu vào giúp Việt Nam xây dựng Chiến lược 2021-2030, Kế hoạch Phát triển kinh tế- xã hội 2021-2025”, Thủ tướng nói.

Chân tình nói với các diễn giả, Thủ tướng chia sẻ rằng, ông hiểu họ chính là các chuyên gia, bậc thầy về kinh tế, số liệu mà từ sáng tới nay đã phải “chịu đựng” nghe rất nhiều phân tích, con số, tỷ lệ phần trăm… 

Vì vậy, ở thời điểm sắp kết thúc Diễn đàn, Thủ tướng muốn chia sẻ về “một Việt Nam không ngừng mơ ước”.

Thủ tướng đã nói rằng, vào những thập niên đầu sau chiến tranh, đất nước Việt Nam khi đó còn muôn vàn khó khăn, tỷ lệ nghèo đói rất cao, những gia đình Việt Nam chỉ mơ ước có được bữa cơm no, có áo mặc ấm, con em được đến trường học hành tử tế, một cuộc sống không còn đói rét và vất vả.

Nhưng nay, sau 30 năm Đổi mới, kinh tế Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng cao và đó là cơ sở để tỷ lệ đói nghèo ở mức rất cao - 53% vào năm 1992 (tính theo mức 1,9 USD/ngày và theo tỷ giá PPP năm 2011), giảm 10 lần, còn 5,23% năm 2018, theo chuẩn nghèo đa chiều. Đồng thời, tầng lớp trung lưu cũng tăng lên hơn 15% dân số và đang tăng nhanh. 

“Xét về quy mô dân số, có thể nói rằng đây là một trong những cuộc vượt đói nghèo vĩ đại trong lịch sử các nước”, Thủ tướng nhấn mạnh và cho biết, những trẻ em sinh ra từ thập niên đầu Đổi mới nay đã trưởng thành và chính họ sẽ tiếp nối mơ ước của các bậc cha mẹ, thế hệ đi trước với những khát vọng bay cao hơn, vươn xa hơn.

Hạn chế, yếu kém không làm chùn bước, mà càng thôi thúc ước mơ và hành động

Một cách thẳng thắn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nói rằng, ước mơ, khát vọng hướng về phía trước dù rất đẹp, nhưng thực tại là những điều chúng ta “buộc phải đối mặt, buộc phải vượt qua”.

Và vì thế, với quan điểm nhìn thẳng vào những hạn chế, yếu kém, Thủ tướng đồng tình, đánh giá cao nhiều nhận định xác đáng của các chuyên gia quốc tế về những tồn tại, hạn chế của Việt Nam.

Chẳng hạn, còn tiềm ẩn nhiều rủi ro; khả năng chống chịu, thích ứng với tác động bên ngoài của Việt Nam còn yếu; năng lực tiếp cận nền kinh tế số còn nhiều hạn chế. Gần đây, tốc độ tăng GDP có xu hướng chững lại, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình và tụt hậu còn cao. Năm 2018, dân số Việt Nam đứng thứ 3 trong ASEAN, nhưng quy mô kinh tế là thứ 6…  

“Nhưng những hạn chế yếu kém đó không làm chúng tôi chùn bước mà càng thôi thúc chúng tôi không chỉ có khát vọng, ước mơ, mà phải hành động, phải vươn lên mạnh mẽ và trong tiến trình còn nhiều gian khó thách thức này rất mong có sự hợp tác, đồng hành của quý vị và cộng đồng quốc tế”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Chia sẻ với các đối tác phát triển, các chuyên gia, Thủ tướng cũng cho biết, Việt Nam xây dựng Chiến lược Phát triển giai đoạn 2021-2030 trong bối cảnh quốc tế, khu vực có nhiều biến động, khó lường với nhiều dự báo đầy lo âu về căng thẳng địa chính trị, chiến tranh thương mại, chủ nghĩa bảo hộ, suy thoái kinh tế, thương mại toàn cầu, biến đổi khí hậu nặng nề... 

Trong tình hình đó, đòi hỏi Việt Nam phải có bản lĩnh vững vàng, phát huy những thành tựu, kinh nghiệm vừa qua để tự tin tiếp tục thực hiện 3 đột phá chiến lược về hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng và phát huy nguồn nhân lực với những quan điểm và hành động mạnh mẽ. 

Theo đó, Thủ tướng cho biết, các bước đi của Việt Nam trong giai đoạn tới, trước hết là phải gìn giữ môi trường hòa bình, ổn định chính trị xã hội cho phát triển nhanh, bền vững.

Thứ hai, thực hiện Đổi mới mạnh mẽ thể chế kinh tế, chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường Việt Nam hiện đại hội nhập, phục vụ người dân, doanh nghiệp, hướng tới nền kinh tế số, xã hội số; 

Thứ ba, phát huy nội lực, giải phóng các nguồn lực tiềm năng trong xã hội trên cơ sở thúc đẩy mạnh mẽ khoa học - công nghệ mới, phát triển khu vực tư nhân năng động, sáng tạo, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, động lực cho phát triển; đặc biệt là đầu tư cho giáo dục thế hệ trẻ dám ước mơ, dám hành động để vươn xa.

Thứ tư, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, có sức chống chịu và khả năng thích ứng cao; thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững SDG 2030 của LHQ mang thịnh vượng đến mọi nhà, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Thứ năm là mở rộng đối ngoại, chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng, thực hiện hiệu quả các Hiệp định FTA đã ký, tích cực tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu...

Bẫy thu nhập trung bình đe dọa trực tiếp sự phát triển của Việt Nam

Tiếp tục bài phát biểu của mình, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, thời gian qua, tăng trưởng thương mại, GDP tích cực của Việt Nam có phần do Việt Nam đã nỗ lực hợp tác FDI, tham gia các hiệp định FTA quy mô lớn.

Theo đó, đã hướng được “dòng chảy” đi qua Việt Nam của các chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn xuyên quốc gia, điển hình như hợp tác sản xuất và xuất khẩu hàng hóa “có địa chỉ” nằm trong các kênh phân phối của Samsung, LG, Fujitsu, Aeon, Nestle, Nike, Intel… Tuy vậy, Thủ tướng thừa nhận, chỉ mới có 21% doanh nghiệp Việt Nam tham gia liên kết với chuỗi cung ứng nước ngoài, thấp hơn tỷ lệ của Thái Lan là 30%, Malaysia là 46%. 

“Tỷ lệ nội địa hóa bình quân của Việt Nam mới đạt 33%, nên mức độ tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu còn thấp, doanh nghiệp Việt Nam chỉ mới thu được ‘tiền lẻ’ khi tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu”, Thủ tướng nói.

Trước tình hình như vậy, theo Thủ tướng, không có cách nào khác là Việt Nam phải hành động vươn lên, phát huy nguồn nhân lực năng động, sáng tạo, đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ mới nhằm nâng cao trình độ để ngày càng có nhiều doanh nghiệp Việt Nam đủ năng lực tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu và tiếp nhận chuyển giao công nghệ mới, mạnh mẽ tiến lên những “nấc thang” có giá trị gia tăng cao hơn, thu được nhiều hơn khi tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu. 

Nhìn rộng ra, Thủ tướng đặt câu hỏi rằng, phải chăng đây là một phương cách để nâng cao năng lực, sức cạnh tranh của từng sản phẩm, từng doanh nghiệp và cả nền kinh tế, góp phần giúp Việt Nam nâng cao ‘quốc lực” để tự tin phát triển nhanh, bền vững, không bị rơi vào bẫy thu nhập trung bình.

“Bẫy thu nhập trung bình chính là cái đe dọa trực tiếp đến sự phát triển của Việt Nam”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Kết thúc bài phát biểu của mình, Thủ tướng tiếp tục đánh giá cao các khuyến nghị chính sách mà các diễn giả đã chia sẻ tại Diễn đàn.

Trước khi rời Diễn đàn, Thủ tướng đã giao Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư và lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương lắng nghe những chia sẻ về kinh nghiệm và kiến thức quốc tế, những ý kiến nhận định, đề xuất của các chuyên gia quốc tế và trong nước, để tìm ra những cách làm phù hợp cho Việt Nam, đóng góp trực tiếp cho việc hoàn thiện Dự thảo Chiến lược Phát triển 2021-2030, Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 nhằm hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước Việt Nam hùng cường, trở thành nước công nghiệp, thuộc nhóm dẫn đầu các nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước công nghiệp phát triển hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa  vào năm 2045.