Mở đầu phát biểu, trước khi nêu yêu cầu cụ thể đối với các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty, Thủ tướng chia sẻ quan điểm, liệu DNNN có cần thiết? “Tôi xin khẳng định, DNNN hết sức cần thiết cho sự phát triển đất nước, mà không chỉ chúng ta, các nước trên thế giới đều có DNNN để điều tiết, quản lý nền kinh tế”, Thủ tướng nói.

Với vai trò quan trọng đó, Thủ tướng đã có quyết định về tiêu chí phân loại DNNN, “cái nào 100% vốn Nhà nước, cái nào 75% trở lên, cái nào 51%, cái nào không cần giữ lại” như Nhà nước nắm chi phối cảng, sân bay, điện lực, 4 ngân hàng lớn để điều tiết chính sách tiền tệ, quốc phòng, an ninh, viễn thông, cao su, dầu khí…

Chính phủ đã lập ra Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp mà theo Thủ tướng, “đây không phải là cơ quan trung gian, gây khó khăn, ách tắc cho sản xuất kinh doanh. “Anh quản lý làm sao để doanh nghiệp phát triển, xứng tầm vai trò chủ đạo của nền kinh tế, chứ không phải càng ngày càng teo tóp, đi xuống”.

Và trước một số ý kiến cho rằng, làm trong DNNN thì ít phải suy nghĩ, lo lắng, Thủ tướng chia sẻ, “tôi thông cảm, thực ra nhiều anh em rất lo nghĩ. Có nhiều đơn vị phát triển tốt nhưng cũng có đơn vị có cùng tính chất nhưng lại sụt giảm nghiêm trọng. Cho nên người quản lý rất quan trọng”. Thủ tướng nhấn mạnh, DNNN hoạt động theo kinh tế thị trường định hướng XHCN, theo quy luật giá trị, từ tiền lương, đến giá cả, chứ không hành chính hóa DNNN và sử dụng mệnh lệnh hành chính, trừ những việc Nhà nước cần thiết phải chỉ đạo.

Thủ tướng nhìn nhận, công tác đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động DNNN đạt nhiều kết quả quan trọng, nổi bật ở 2 điểm: Góp phần ổn định vĩ mô, tạo nguồn thu ngân sách Nhà nước và giảm số lượng DNNN (từ trên 12.000 xuống còn dưới 600 doanh nghiệp). Thủ tướng nêu rõ “thà ít mà tốt”.

Đồng thời, Người đứng đầu Chính phủ cũng lưu ý một số điểm bất cập, tồn tại, là hiệu quả, đóng góp của nhiều DNNN còn thấp. Nếu quản trị tốt hơn, đầu tư nhất là đầu tư khoa học công nghệ tốt hơn thì đóng góp sẽ tốt hơn nữa. Đây là điều chúng ta trăn trở. Bên cạnh đó, còn nợ xấu, thua lỗ, thất thoát lớn. Tính công khai, minh bạch, kiểm tra, kiểm soát có nhiều vấn đề. Băn khoăn tình trạng có tập đoàn, tổng công ty trong nhiều năm liền không khởi công công trình nào, Thủ tướng cho rằng, chúng ta “không mặc áo quá đầu” nhưng không đầu tư trong tình hình thị trường trong nước đạt gần 100 triệu dân và hội nhập sâu rộng thì làm sao phát triển được.

Những hạn chế, yếu kém này do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, nhưng Thủ tướng nhấn mạnh việc chấp hành chỉ đạo của cấp trên, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chưa được nghiêm; còn tư tưởng e ngại, nhận thức chưa thông trong vấn đề đổi mới khi cổ phần hóa, thoái vốn; tâm lý sợ mất vị trí, vai trò sau cổ phần hoá, thoái vốn; tư tưởng yên vị đã và đang kìm hãm tiến độ đổi mới; lợi ích nhóm, tham nhũng trong cổ phần hóa, thoái vốn.

Thời gian qua, có nhiều vụ việc tham nhũng, tiêu cực và một số vụ án khởi tố cán bộ, lãnh đạo tập đoàn, tổng công ty, bộ, ngành, địa phương liên quan. Việc này có nhiều nguyên nhân, vừa do cơ chế, chính sách, vừa do lỗi buông lỏng quản lý Nhà nước trong thời gian dài, đặc biệt là lỗi chủ quan của cán bộ, tổ chức liên quan, trong đó có việc tham nhũng, tiêu cực. Quan điểm của Đảng, Nhà nước là tiếp tục thực hiện nghiêm công tác phòng chống tham nhũng tiêu cực, khắc phục khuyết điểm, hạn chế trong cổ phần hóa, thóa vốn DNNN. Chính phủ sẽ chủ động chỉ đạo, rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách để tập trung khắc phục.

“Về phía các đồng chí, những người đứng đầu tập đoàn, tổng công ty, DNNN, những người thực hiện, cần chấn chỉnh, đổi mới mọi mặt hoạt động, đặc biệt việc thực hiện các chế độ, chính sách, quy định pháp luật. Chúng ta tiến hành nhiều cuộc thanh tra, kiểm tra, một số vụ việc đang được khởi tố theo quy định pháp luật. Thủ tướng rất hiểu tình hình, thông cảm với các đồng chí nhưng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty, DNNN phải tập trung hơn nữa cho việc thực hiện nhiệm vụ phát triển sản xuất, kinh doanh, không để ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội”, Thủ tướng nói.“Nếu những tập đoàn, tổng công ty có vấn đề đã được xử lý mà không cố gắng vươn lên thì các đồng chí sẽ rớt lại”.

Thủ tướng yêu cầu công tác thanh tra, kiểm tra phải hết sức chặt chẽ, theo đúng quy định, bình thường mỗi năm một lần để bảo đảm hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thanh tra kiểm tra là để doanh nghiệp làm đúng hơn, thực hiện tốt hơn các quy định, cơ chế chính sách liên quan. Xử lý vi phạm nhưng không kìm hãm sự phát triển mà chúng ta đang nỗ lực đổi mới, đặc biệt các cơ quan chức năng phải củng cố niềm tin cho doanh nghiệp, của nhà đầu tư, của thị trường, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi.

Kiên quyết không để tình trạng "sân trước, sân sau"

Tại hội nghị, Thủ tướng nêu các yêu cầu cụ thể đặt ra đối với các cấp, các ngành, tập đoàn, tổng công ty, DNNN. Đó là cơ cấu lại, cổ phần hóa, thoái vốn theo nguyên tắc thị trường, công khai, minh bạch, không làm thất thoát vốn, tài sản Nhà nước. Cổ phần hóa ngay cả doanh nghiệp có hiệu quả, vì theo Thủ tướng, để thu hút vốn xã hội, để nâng cao năng lực quản trị, góp phần chống tham nhũng. Cổ phần hóa phải gắn với niêm yết trên sàn chứng khoán vì quá trình cổ phần hóa dễ gây thất thoát tài sản Nhà nước, dễ tham nhũng. Chống “đi đêm” trong cổ phần hóa.

Đối với các doanh nghiệp có khả năng không hoàn thành kế hoạch cổ phần hóa do lý do khách quan, cần kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ các khó khăn, vướng mắc để xem xét, giải quyết.

Xác định rõ trách nhiệm cá nhân, tổ chức trong việc để chậm trễ trong công tác cổ phần hóa, thoái vốn. Có chế tài đủ mạnh, xử lý nghiêm các vi phạm, không để tái diễn.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành chức năng khẩn trương tổng hợp ý kiến, kiến nghị của các tập đoàn, tổng công ty, DNNN để trình cấp có thẩm quyền sửa đổi ngay các quy định liên quan đến xác định giá trị quyền sử dụng đất, giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa, quy trình cổ phần hóa, thoái vốn, các quy định về quản lý tài chính, tiền lương, đăng ký, niêm yết; quyền và trách nhiệm của lãnh đạo doanh nghiệp, cơ quan quản lý, đại diện chủ sở hữu… “Tinh thần chỉ đạo chung của Chính phủ là tạo mọi thuận lợi về cơ chế, chính sách, pháp luật để thực hiện; trường hợp có vướng mắc thì phải rà soát, đề xuất, sửa đổi ngay; đồng thời, phải thực thi nghiêm pháp luật; không để có lỗ hổng pháp lý và tái diễn những vi phạm trong cổ phần hóa, thoái vốn”.

Các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty, DNNN trước ngày 31/12/2018 hoàn thành việc phê duyệt hoặc trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cơ cấu lại các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực quản lý theo đúng quy định, trong đó nêu rõ tiến độ, cơ quan tổ chức thực hiện, người chịu trách nhiệm.

Trường hợp không triển khai thoái vốn đúng tiến độ đối với những danh mục đã được duyệt, cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước có trách nhiệm chuyển giao về SCIC để tổ chức thoái vốn theo quy định trước ngày 31/12/2018.

Nhấn mạnh công tác nhân sự, bố trí cán bộ tại các tập đoàn, tổng công ty, Thủ tướng nêu rõ, cán bộ lãnh đạo, quản lý và người đại diện vốn Nhà nước đủ phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn, “bố trí người làm việc chứ không bố trí người nhà”. Kiên quyết không để tình trạng "sân trước, sân sau".

Thực hiện công khai, minh bạch trong đầu tư, quản lý tài chính, mua sắm, phân phối thu nhập, công tác cán bộ; đặc biệt là trong ký kết và thực hiện các hợp đồng với những người có liên quan đến người quản lý doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.

Thủ tướng yêu cầu Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, các bộ, ngành, địa phương, cơ quan chức năng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, bảo đảm công khai, minh bạch và xử lý nghiêm các vi phạm. Kiên quyết xử lý dứt điểm các DNNN, dự án đầu tư chậm tiến độ, hoạt động thua lỗ.

Định kỳ công bố công khai thông tin về cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước làm cơ sở để theo dõi, đánh giá tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Thủ tướng giao Bộ Tài chính cùng Văn phòng Chính phủ tiếp thu đầy đủ các ý kiến tại Hội nghị hôm nay, hoàn thiện dự thảo Chỉ thị về tăng cường chỉ đạo đẩy mạnh cơ cấu lại, sắp xếp, đổi mới DNNN, cổ phần hóa, thoái vốn DNNN, sớm trình Thủ tướng xem xét, ký ban hành.

“Hôm nay còn các đồng chí chưa phát biểu hết, có điều gì trăn trở hãy gửi lên cho Thủ tướng Chính phủ xem xét, tháo gỡ”, Thủ tướng nói.