Sau 20 năm, công nghiệp ôtô Việt Nam vẫn chủ yếu là lắp ráp

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định, việc ban hành chiến lược phát triển công nghiệp ôtô lần thứ hai vào năm ngoái đã chứng tỏ quyết tâm của Việt Nam đối với ngành công nghiệp này. Sau hơn 10 năm triển khai chiến lược lần thứ nhất, lãnh đạo Bộ Công Thương nhìn nhận kinh nghiệm rút ra là các chính sách còn chung chung, cơ chế khuyên khích chưa đủ mạnh, đủ cụ thể để thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển sản xuất.

“Vì vậy, tới đây chúng ta rất cần đối tác chiến lược có tầm vóc, quy mô về công nghệ, thị trường, tài chính để phát triển”, Thứ trưởng Tuấn Anh nhấn mạnh.

Phó chủ tịch Hiệp hội cơ khí - Đào Phan Long cũng cho rằng Việt Nam vẫn rất cần xây dựng công nghiệp ôtô. “Thị trường sẽ quyết định. Mà với một thị trường 100 triệu dân như Việt Nam thì không có nhà sản xuất nào bỏ cuộc đâu”, ông nhận định.

Chủ tịch ôtô Trường Hải – Trần Bá Dương nhìn nhận rằng chủ trương lôi kéo các hãng xe lớn chọn Việt Nam làm cứ điểm sản xuất là khả thi bởi hiện nhiều ông lớn của thế giới chưa có nhà máy lớn ở ASEAN. Tuy nhiên, điều ông Dương lo ngại là quy mô thị trường trong nước vẫn chưa đủ lớn nên phải ưu đãi một vài năm nữa trên cơ sở quy mô đầu tư và dung lượng thị trường. “Nước nào cũng có hàng rào bảo hộ, trợ lực cho doanh nghiệp nội trong điều kiện thị trường chưa đủ lớn. Tôi quan niệm không thể dựa bảo hộ để sản xuất lâu dài, nhưng các doanh nghiệp cần được hỗ trợ trong giai đoạn nhất định và phải có dự án rõ ràng”, ông Dương nói.

Trong khi đó, đại diện hai nhà sản xuất có vốn nước ngoài là Toyota và Honda cũng tin rằng với sự phục hồi trở lại của nền kinh tế, thị trường hơn 90 triệu dân là rất màu mỡ cho ngành ôtô. Vấn đề là sản xuất trong nước cần được bảo vệ đến khi quy mô phát triển hơn nữa.

Dù vậy, câu hỏi làm thế nào để sản xuất trong nước có bước đột phá, không chỉ dừng lại ở lắp ráp như hơn mười năm qua vẫn là một câu hỏi gây nhiều tranh luận.

“Chiến lược đã phê duyệt gần 10 tháng qua nhưng đến nay vẫn chưa có chính sách rõ ràng”, ông Dương sốt ruột. Chủ tịch Trường Hải kiến nghị Bộ Tài chính xem lại mức tính thuế tiêu thụ đặc biệt giữa xe nhập khẩu nguyên chiếc và lắp ráp. “Ví dụ, thuế tiêu thụ xe nguyên chiếc được tính trên giá nhập về, chưa có lợi nhuận, thuế má phát sinh, nên tính trên giá bán buôn của nhà nhập khẩu nếu không sợ, nhất là chuyển giá khi tính thuế”, ông cảnh báo.

Thế nhưng từ phía nhà nhập khẩu, ông Nguyễn Văn Dũng, đại diện Công ty Á Châu, chuyên nhập xe Audi lại phản bác. Ông nói: “Quan điểm của chúng tôi là cách tính thuế nhập khẩu hiện nay rất chính xác, không có gì phải thay đổi”.

Ông Dũng còn đặt vấn đề Nhà nước nên thu hồi các ưu đãi với các nhà sản xuất đã được hưởng song lại không đáp ứng các tiêu chuẩn về tỷ lệ nội địa hóa.