Chia sẻ tại “Diễn đàn Thương mại điện tử xuyên biên giới”, do Amazon Global Selling và Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) tổ chức, ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho biết: "Hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong vòng 15 năm trở lại đây đã có sự tăng trưởng mạnh về lượng và chất".

Dẫn chứng, ông Hải nói: "Xếp hạng xuất khẩu của nước ta đã tăng 23 bậc, từ thứ 50 của năm 2007 lên thứ 27 vào năm 2022. Xuất nhập khẩu tăng trưởng mạnh mẽ, là yếu tố quan trọng duy trì nền kinh tế phát triển ổn định trong thời gian qua, đồng thời, hoạt động xuất nhập khẩu đã khai thác tối đa tiềm năng và lợi thế, hình thành xung lực mới, đưa Việt Nam thành một trung tâm sản xuất hàng hóa của thế giới".

Từ một nước nhập siêu, Việt Nam đã dần chuyển mình thành nước xuất siêu, tính đến năm 2023, Việt Nam ghi nhận năm xuất siêu thứ 8 liên tiếp với giá trị gần 30 tỷ USD.

2022 được xem là năm lập kỷ lục về xuất nhập khẩu, vượt 730 tỷ USD, trong đó xuất khẩu lần đầu tiên vượt 371 tỷ USD. Năm 2023, chịu tác động của kinh tế, thương mại toàn cầu suy giảm,  xuất nhập khẩu đạt 681,1 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 354,7 tỷ USD, nhập khẩu đạt 326,4 tỷ USD, cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 28,3 tỷ USD.

Cơ cấu các mặt hàng nhập khẩu tiếp tục được duy trì ổn định, nhập khẩu chủ yếu phục vụ cho sản xuất, xuất khẩu. Trị giá nhập khẩu nhóm hàng cần nhập khẩu phục vụ sản xuất, tiêu dùng trong nước đạt 288,5 tỷ USD, chiếm tỷ trọng khoảng 88,4% tổng kim ngạch nhập khẩu cả nước.

6 tháng đầu năm 2024, thương mại hàng hóa dần hồi phục, đưa tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 369,7 tỷ USD, trong đó xuất khẩu tăng 14,2%, với 189,5 tỷ USD, nhập khẩu 180,2 tỷ USD, tăng 18,1%, cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 9,3 tỷ USD.

Xuất nhập khẩu tăng trưởng gắn liền và là hệ quả tất yếu của quá trình mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế, từ đó góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại hóa, công nghiệp hóa và bền vững.

Đến nay, Việt Nam hiện đã ký kết và cơ bản kết thúc đàm phán 17 Hiệp định Thương mại tự do ( FTA) với trên 60 quốc gia, vùng lãnh thổ, đồng thời đang và chuẩn bị khởi động đàm phán 3 FTA và khung khổ kinh tế ((Khung khổ kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương (IPEF).

Tổng kim ngạch xuất khẩu sang các nước đối tác tham gia các  FTA chiếm khoảng 65% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam.

Trong đó, tổng kim ngạch xuất khẩu được hưởng thuế nhập khẩu ưu đãi năm 2023 đạt trên 86 tỷ USD, tăng 9,2% so với năm 2022, chưa kể kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường đối tác tham gia các FTA đã xóa bỏ thuế quan về 0%. 

Nhận diện bối cảnh thế giới tác động đến thương mại toàn cầu, ông Trần Thanh Hải cho hay: "Suy thoái và lạm phát làm tăng trưởng chậm lại, thương chiến Mỹ - Trung và dịch bệnh làm các nước nhận ra không thể quá phụ thuộc vào một nước cố định, vì vậy dẫn đến làn sóng dịch chuyển công xưởng ra khỏi Trung Quốc".

Kèm theo đó là chủ nghĩa bảo hộ có chiều hướng tăng lên, các nước sử dụng nhiều rào cản mớicđể ngăn hàng hóa nhập khẩu từ nước khác, các quốc gia yêu cầu cao hơn về quá trình sản xuất hàng hóa phải cắt giảm phát thải nhằm chống biến đổi khí hậu.

Những yêu cầu này đặt các nhà cung ứng Việt Nam nhanh chóng thích ứng thông qua đầu tư cho sản xuất xanh, tiến tới trung hòa phát thải.

"Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 của Việt Nam đã nhận thức rõ bài toán phát triển xuất khẩu bền vững, để đạt tăng trưởng xuất khẩu bình quân  6-7%; nhập khẩu tăng 5-6% giai đoạn 2021-2023", ông Hải nói.

Theo đó, tập trung nguồn lực để đầu tư sản xuất vào các mặt hàng có giá trị gia tăng cao, chuyển dịch cơ cấu hàng hóa cũng như khai thác các thị trường tiềm năng, khai thác hiệu quả các FTA, phát triển thương mại bền vững, bảo vê môi trường, hài hòa cán cân thương mại.