Trong khi đó, các nội dung trong Luật Hải quan hiện hành vẫn quy định thực hiện theo phương thức thủ công truyền thống, chưa tạo điều kiện pháp lý cao trong việc hiện đại hóa hải quan, mà trước hết là triển khai rộng rãi, phổ biến hải quan điện tử.

Phó chủ tịch Quốc hội, bà Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, Luật Hải quan hiện hành tiếp cận lĩnh vực hải quan dường như chỉ đề cập việc tổ chức bộ máy hành chính thực hiện thủ tục hải quan.

Vì vậy, sửa đổi Luật Hải quan lần này phải tiếp cận lĩnh vực hải quan theo hướng xác định rõ vai trò của hệ thống hải quan trong việc thúc đẩy hoạt động XNK phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

“Để thực hiện nhiệm vụ này, một mặt, Luật Hải quan sửa đổi phải quy định cụ thể, chi tiết mọi hoạt động hải quan, phải minh bạch hóa thủ tục hải quan. Mặt khác, phải xây dựng hình ảnh của ngành hải quan nói chung, từng công chức hải quan nói riêng thân thiện với doanh nghiệp khi họ thực hiện hoạt động XNK hàng hóa”, bà Ngân yêu cầu.

Giảm thiểu thủ tục, hồ sơ, giấy tờ cho tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp là một trong những nội dung trọng tâm trong cải cách thủ tục hành chính.

“Nhưng tôi thấy, dường như Dự thảo Luật hải quan sửa đổi chưa thực hiện được điều này khi vẫn quy định cụ thể giấy tờ mà doanh nghiệp phải nộp trong hồ sơ hải quan gồm tờ khai hải quan hoặc chứng từ thay thế; chứng từ có liên quan và tùy từng trường hợp, người khai hải quan còn phải nộp hoặc xuất trình hóa đơn thương mại, chứng từ vận tải, hợp đồng mua bán hàng hóa…, cùng các chứng từ khác có liên quan đối với mặt hàng theo quy định của pháp luật khác có liên quan”, ông Nguyễn Văn Hiện, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội liệt kê.

Theo ông Hiện, việc quy định các loại giấy tờ “cứng” trong Luật sẽ gây khó khăn cho ngành hải quan trong đẩy mạnh thủ tục hành chính, giảm thiểu giấy tờ phải nộp trong hồ sơ hải quan của doanh nghiệp.

“Các loại giấy tờ phải nộp trong hồ sơ hải quan nên giao Bộ Tài chính hướng dẫn cụ thể cho phù hợp với từng thời kỳ, từng lĩnh vực và phù hợp với tiến trình cải cách thủ tục hành chính, chứ khi luật hóa, sẽ rất “bó” cho cả doanh nghiệp lẫn ngành hải quan khi làm thủ tục XNK hàng hóa”, ông Hiện nói.

Cũng theo ông Hiện, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp giải phóng hàng hóa, quay nhanh đồng vốn, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, cần phân cấp rộng rãi hơn nữa cho các cơ quan hải quan địa phương trong việc quyết định thông quan, kiểm tra sau thông quan.

Thực hiện hải quan điện tử, theo ông Phan Xuân Dũng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, vai trò của khoa học - công nghệ vô cùng quan trọng.

Vì vậy, phải quy định trách nhiệm, vai trò của Bộ Khoa học - Công nghệ, Bộ Thông tin và Truyền thông trong Luật Hải quan sửa đổi, để tăng trách nhiệm họ trong hiện đại hóa ngành hải quan và triển khai hải quan điện tử.

Mạnh Bôn