Trung Quốc siết chặt quản lý, xuất khẩu hoa quả giảm tốc

Tại Hội thảo quốc tế trao đổi thông tin, nghiệp vụ về an toàn thực phẩm, kiểm dịch động thực vật, các qui định về quản lí, kiểm soát xuất nhập khẩu nông lâm thủy sản vừa tổ chức, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) Trần Thanh Nam, cho biết xuất khẩu rau quả vào Trung Quốc những tháng đầu năm 2019 có giảm tốc so với năm 2018.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, xuất khẩu hàng rau quả trong tháng 5 đạt 358,9 triệu USD, giảm hơn 23% so với tháng trước. 

Tính chung 5 tháng đầu năm 2019, xuất khẩu rau quả tới hầu hết các thị trường lớn đều tăng mạnh, đạt 1,8 tỷ USD, tăng 6,1% so với cùng kỳ 2018. Riêng xuất khẩu sang Trung Quốc tăng chậm, đạt 1,28 tỷ USD, chỉ tăng khoảng 2,3%.

Chia sẻ nguyên nhân, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, sự sụt giảm là do nhiều mặt hàng Việt Nam thường xuất tiểu ngạch nay không xuất được nữa. Trong khi đó, phần chính ngạch dù có được đẩy mạnh lên nhưng nhiều doanh nghiệp còn lúng túng trong vấn đề thủ tục nên việc xuất khẩu cũng gặp khó khăn.

Đáng chú ý, theo ông Nguyên: "Bây giờ ngay cả thị trường thoải mái nhất là Trung Quốc cũng siết chặt về qui định dư lượng hóa chất và an toàn thực phẩm. Bước đầu người dân chưa được thông tin rộng rãi về các chất được hoặc không được sử dụng còn doanh nghiệp gặp khó về giấy tờ, thủ tục xuất khẩu chính ngạch".

Thực tế, từ tháng 5/2019, Trung Quốc yêu cầu thay đổi vật liệu đệm, lót dưa hấu là rơm bằng các xốp lưới ni lông, với các sản phẩm mít và chuối, phía Trung Quốc khuyến cáo sử dụng giấy dai kraft để bọc và sử dụng bao bì, thùng bằng catton, trên đó ghi thông tin truy xuất nguồn gốc.

Ngoài ra, tất cả loại trái cây nhập khẩu vào Trung Quốc phải đăng kí mẫu tem truy xuất nguồn gốc tại cơ quan hải quan của Trung Quốc và dán tem nhãn này nên trên các sản phẩm hoặc trên bao bì. 

Bà Long Yushan, Cục Hải quan Nam Ninh, Tổng cục Hải quan Trung Quốc cho biết, các cơ quan chức năng của Trung Quốc sẽ thông tin đến các doanh nghiệp về quy định trong quản lý, kiểm dịch động thực vật, đặc biệt là sữa, thủy sản và trái cây.

Hai bên sẽ có cơ hội tăng cường trao đổi thông tin giữa các cơ quan, giúp các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc hiểu rõ các quy định, thủ tục về kiểm dịch. 

Bà Long Yushan cũng mong muốn hai bên sẽ làm tốt việc hướng dẫn cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường, hiểu rõ yêu cầu thị trường để thúc đẩy thương mại bền vững giữa hai nước.

Hiện nay, Việt Nam đã có 9 loại quả tươi được xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc gồm: thanh long, dưa hấu, vải, nhãn, chuối, xoài, mít, chôm chôm và măng cụt. Ngày 26/4/2019, hai nước đã ký Nghị định thư về mở cửa thị trường cho trái măng cụt và Nghị định thư về xuất khẩu sản phẩm sữa của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đang đề nghị phía Trung Quốc thúc đẩy nhanh tiến trình mở cửa thị trường cho trái cây của Việt Nam như: sầu riêng, chanh leo, bơ, bưởi, dừa, na, roi và sản phẩm tổ yến, khoai lang, thạch đen…

Trung Quốc vẫn là thị trường hấp dẫn… nhưng doanh nghiệp phải chuyển đổi tư duy sản xuất

Với kinh nghiệm xuất khẩu chuối theo tiêu chuẩn của các thị trường khó tính như Nhật, Hàn Quốc, ông Võ Quan Huy, Giám đốc Công ty TNHH Huy Long AN - Mỹ Bình chia sẻ: "Các mặt hàng tốt vẫn có cửa bán sang Trung Quốc. Chúng ta phải nhìn nhận rõ thị trường Trung Quốc có nhiều 'đẳng cấp', do trước đây chúng ta thường tiếp cận 'đẳng cấp' thấp nên bây giờ chúng ta phải nâng cấp lên. Đây là câu chuyện của sự phát triển chứ không phải rào cản".

Việc giá cả thị trường lên xuống theo từng thời điểm của nguồn cung là câu chuyện bình thường nhưng "chúng ta phải sản xuất hàng tiêu chuẩn để lúc nào sản phẩm cũng bán được, không có tiêu chuẩn thì hàng hóa sẽ lúc bán được lúc không dẫn đến tình trạng giải cứu", ông Huy chia sẻ.

Đồng quan điểm, theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, khả năng sản xuất của ngành trồng trọt trong nước vẫn đang phát triển tốt, hoàn toàn đủ khả năng đáp ứng các điệu khắt khe của thị trường các nước.

Trong điều kiện thương mại mở cửa hiện nay, việc tận dụng các điều kiện thuận lợi sẵn có từ vị trí địa lý, chi phí logistic, nhu cầu, thị hiếu... là rất quan trọng.

"Nếu chúng ta sản xuất được sản phẩm an toàn thì Trung Quốc vẫn là thị trường rất lớn. Khả năng vài năm tới kim ngạch xuất khẩu rau quả sẽ đạt 4 tỷ USD. Hi vọng từ nay đến cuối năm khi doanh nghiệp đã nắm rõ được thông tin sẽ có thể đẩy mạnh xuất khẩu sang Trung Quốc", ông Nguyên chia sẻ.

Đồng tình với các doanh nghiệp, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho rằng, dù xuất khẩu rau quả vào Trung Quốc có giảm tốc, nhưng đây chỉ là bước giảm tạm thời vì Trung Quốc vẫn là thị trường hấp dẫn.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng cho biết Bộ NN&PTNT và Tổng cục Hải quan Trung Quốc vẫn đang tiếp tục tháo gỡ các khó khăn, tạo điều kiện thúc đẩy xuất nhập khẩu giữa 2 nước tiếp tục tăng trưởng bền vững. 

Buổi trao đổi thông tin, nghiệp vụ trực tiếp với Tổng cục Hải quan Trung Quốc là hoạt động rất cần thiết cho doanh nghiệp trong nước đang có nhu cầu xuất khẩu sang thị trường này nhằm tháo gỡ các qui định, vướng mắc. Bởi thực tế thời gian qua đã có không ít doanh nghiệp trong nước chưa đảm bảo tốt các điều kiện xuất khẩu đặt ra", Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho hay.

"Ngành nông nghiệp muốn các doanh nghiệp phải chuyển đổi dần tư duy, nên hướng đến việc xuất khẩu hoàn toàn theo đường chính ngạch, đảm bảo chất lượng, truy xuất nguồn gốc và bao bì nhãn mác", Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh.