Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu xi măng và clinker trong những tháng gần đây đã có dấu hiệu giảm tốc rõ rệt. Trong tháng 5/2022, sản lượng xuất khẩu giảm mạnh 53,6% và giảm 43,2% về trị giá, đạt 1,47 triệu tấn, tương đương 74,42 triệu USD.

Tính chung cả 5 tháng đầu năm 2022 xuất khẩu xi măng và clinker giảm 18% về khối lượng, giảm 3% trị giá, nhưng tăng 18,8% về giá so với 5 tháng năm 2021. Cụ thể, cả nước xuất khẩu 14,78 triệu tấn xi măng và clinker, thu về gần 672,8 triệu USD, giá trung bình đạt 45,5 USD/tấn.

Ước xuất khẩu 6 tháng đạt gần 16,2 triệu tấn, trị giá 740 triệu USD, giảm 22% về lượng, giảm 7,7% về trị giá so với cùng kỳ.

Còn nhớ, nửa đầu năm 2021, nước ta đã xuất khẩu gần 21 triệu tấn sản phẩm xi măng và clinker (gần bằng lượng xuất khẩu của cả năm 2017), trị giá 812 triệu USD, tăng lần lượt 27% và 32% so với cùng kỳ năm 2020.

Trung Quốc, Philippines, 2 thị trường xuất khẩu chính của xi măng, clinker Việt Nam đều có mức sụt giảm nhập khẩu sản phẩm từ các nhà cung cấp Việt Nam trong nửa đầu năm 2022.

Trung Quốc, thị trường chiếm 46,5% trong tổng lượng và chiếm 43,8% trong tổng trị giá xuất khẩu xi măng và clinker của cả nước 5 tháng qua nhập từ Việt Nam 6,87 triệu tấn, với 295 triệu USD, giảm 25,2% về lượng, giảm 10,4% về trị giá so với cùng kỳ.

Xuất khẩu xi măng và clinker sang thị trường Philippines, thị trường lớn thứ 2 trong 5 tháng đầu năm 2022 tăng 5,7% về lượng, tăng 14% về kim ngạch và tăng 7,9% về giá so với cùng kỳ năm 2021, đạt 3,27 triệu tấn, tương đương 158,64 triệu USD, giá trung bình 48,5 USD/tấn; chiếm 22% trong tổng lượng và chiếm 23,6% trong tổng kim ngạch xuất khẩu xi măng và clinker của cả nước.

Xuất khẩu sang thị trường Bangladesh 5 tháng đầu năm 2022 giảm 58% về sản lượng, giảm 46% về trị giá  đạt 782.672 tấn, tương đương 33,97 triệu USD.

Xi măng, clinker xuất sang các thị trường FTA - CPTTP,  đạt 685.232 tấn, tương đương 30,24 triệu USD, giá 44 USD/tấn, tăng 14,3% khối lượng, tăng 21% về trị giá và tăng 6% về giá so với cùng kỳ.

Trên bình diện chung, giá xuất khẩu trung bình xi măng và clinker 6 tháng qua đạt 45,5 USD/tấn, ước tăng khoảng 15% so với cùng kỳ, nhưng so với đà tăng của chi phí đầu vào, đặc biệt là than phục vụ sản xuất clinker đã tăng gần 500 USD/tấn vào thời điểm tháng 5/2022, so với mức giá 75 - 80 USD/tấn hồi cuối năm 2020, thì mức tăng giá xuất khẩu kể trên chưa thấm vào đâu.

Trao đổi với Baodautu.vn, đại diện một doanh nghiệp sản xuất xi măng thừa nhận, với giá đầu vào tăng cao như hiện nay, nhất là giá than vừa tăng vừa khan hiếm thì doanh nghiệp càng sản xuất càng lỗ. Cao điểm khi giá than tăng, 1 tấn xi măng ước lỗ khoảng 200.000 - 240.000 đồng, kể cả có đầu ra tốt thì vẫn không hiệu quả.

"Ngoài giá than phi mã do tác động không mong muốn từ xung đột Nga-Ukraine, cộng với giá tất cả các nguyên liệu đầu vào khác, giá điện, vỏ bao, nhân công, vận chuyển đều tăng do giá xăng dầu nhảy múa thì bài toán hiệu quả với các doanh nghiệp xi măng đang là vấn đề lớn", vị đại diện này xác nhận.

Tổng công ty Xi măng Việt Nam cho biết, tháng 10/2020, loại than mà Vicem vẫn dùng có giá chỉ 50-60 USD/tấn, đến giờ có thời điểm 490 USD/tấn, tăng gấp 8 lần. Với giá than cao như vậy mà mang ra đốt để nghiền clinker thì doanh nghiệp khó có lãi.

Hai là cùng với than nhập khẩu tăng gần chục lần, than trong nước cũng tăng giá mạnh, riêng tháng 5/2022, Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã có 2 lần tăng giá bán. Giá xăng dầu thế giới và trong nước tăng gần 50% so với đầu năm đã kéo theo sự gia tăng của các chi phí cước vận tải và logistics.

Năm 2022, nguồn cung xi măng tiếp tục duy trì ở mức cao (khoảng 108 triệu tấn năm 2022), trong khi tiêu thụ nội địa dự kiến chỉ khoảng 65 triệu tấn, xuất khẩu tiếp tục là kênh tiêu thụ quan trọng của các doanh nghiệp trong ngành.

Trong báo cáo mới đây, Chứng khoán Mirae Asset nhận định các doanh nghiệp xi măng tiếp tục chịu áp lực từ thị trường xuất khẩu, đặc biệt khi Trung Quốc vẫn duy trì chính sách Zero-Covid, cùng với đó là thị trường bất động sản của nước này đang trong trạng thái suy giảm đã khiến sản lượng tiêu thụ xi măng tại Trung Quốc giảm mạnh trong thời gian qua. 

Ngành xi măng có rủi ro lớn do chi phí nguyên liệu chiếm 30-35% giá thành sản xuất. Việc thiếu hụt nguồn cung than và đá vôi khiến các nhà sản xuất phải mua nguyên vật liệu ở mức giá cao từ các nhà nhập khẩu làm giảm biên lợi nhuận.

Chứng khoán Mirae Asset cho rằng, các công ty xi măng sẽ giảm từ 3-4% biên lợi nhuận gộp trong năm 2022.